ورود پدیدهای به نام خودرو
داستان ورود خودرو به کشور برزیل و همچنین ورود برزیل به عرصه صنعت
خودروسازی، داستانی مشابه و تکراری است که برای بیشتر کشورهای جهان روایت
شده است.
نقطه آغاز این حکایت در برزیل نیز همچون سایر کشورها با ورود
نخستین اتومبیل ساخت کشورهای اروپایی پیشرو در صنعت خودروسازی به این
سرزمین شکل گرفت، یعنی هنگامی که «آلبرتو سانتوز دومونت» جوان 18 ساله
برزیلی در نوامبر 1891 میلادی تبدیل به نخستین فردی شد که بهوسیله کشتی و
از راه اقیانوس، یک دستگاه اتومبیل ساخت پژو فرانسه را که به قیمت 1200
فرانک خریداری کرده بود، از طریق ورودی بندرگاه شهر ساحلی سانتوس وارد خاک
کشورش کرد. آلبرتوی جوان که بعدها لقب «پدر هوانوردی برزیل» را به او دادند
و مدتها در کشور فرانسه زندگی کرده بود، در تاریخی که اشاره شد، به همراه
خانوادهاش به سرزمین مادری خود بازگشت و همراه با خود، یک اتومبیل پژو هم
وارد برزیل کرد، به این ترتیب، نام آلبرتو سانتوس دومونت 18 ساله به عنوان
نخستین فردی که پدیده نوظهور آن سالها یعنی اتومبیل مجهز به موتور احتراق
داخلی را برای کشورش به ارمغان آورد، در تاریخچه صنایع برزیل در دوران
معاصر ثبت و جاودانه شد. دومونت جوان البته با این اقدام خود در آن تاریخ
به همگان ثابت کرد که از چه ذهن پویا و خلاق و از چه دامنه نگاه وسیع و
آیندهنگرانهای بهره میبرد، زیرا عصر خودرو
که در آن سالهای پایانی قرن نوزدهم میلادی تازه در ابتدای راه بود و در
معدودی از کشورها که تحرک و فعالیت بیشتری داشتند، عرصه بدیع ساخت اتومبیل
هنوز درحال تمرین برای ایستادن روی پاهای خود بود. به همین علت با در نظر
داشتن اوضاع و شرایط اقتصاد کشورها و همچنین کیفیت ساده و ابتدایی صنایع
گوناگون در آن دوران، ذهن آیندهنگر آلبرتوی 18 ساله با صراحت بیشتری تایید
و ثابت میشود. اگر در سال 1891 میلادی تنها یک اتومبیل پژو در سرزمین
پهناور برزیل وجود داشت، اما با فاصلهای چندساله و در سال 1904م، در سراسر
این کشور اتومبیلها با اسناد و مدارک قانونی درحال تردد و تمامی آنها در
نهاد دولتی مسئول امور ثبت (با عنوان دپارتمان اتومبیل) به شکل رسمی و
قانونی به ثبت رسیده بودند. مالکان این اتومبیلها نیز همه جزو اشخاص مهم و
سرشناس برزیل محسوب میشدند، نظیر آنتونیو پرادوجونیور، ارملیندو
ماتاراتسو، خوزه مارتینلی و بسیاری دیگر که در آن دوره و در سالهای
ابتدایی قرن بیستم، جزو مهمترین و سرشناسترین افراد جامعه آن روزهای
برزیل بودند. روند مداوم واردات اتومبیلهای سواری و شخصی که به صورت حاضر و
آماده از آن سوی مرزهای برزیل و بهطور عمده از امریکا و برخی ممالک
اروپایی مانند فرانسه و آلمان وارد سرزمین آمازون میشد، در طول 2دهه
ابتدایی قرن بیستم بهصورت یکنواخت ادامه داشت تا اینکه شرکت امریکایی فورد
که در طول سالها، پیوسته یک چشم خود را به بازار نوپا و بکر اتومبیل
برزیلیها دوخته بود، در سال 1919م تصمیم به احداث و راهاندازی یک کارخانه
کامل و یکپارچه تولید خودرو در این کشور گرفت. در همان دوران «هنری فورد»
بنیانگذار و مالک خودروسازی فورد امریکا در اظهارنظری رسمی گفته بود: «صنعت
ساخت و تولید اتومبیل بهزودی برزیلیها را تبدیل به ملتی بزرگ خواهد کرد.
» فورد برای کمک به صنعت درحال شکلگیری تولید خودرو در برزیل و البته
توسعه دامنه فعالیتهای شرکت خود، نخستین خط مونتاژ اتومبیل یکپارچه در
برزیل را به همراه ساختمانهای اداری موردنیاز آن در منطقه «فلورنسیو
آبریو» واقع در ناحیه مرکزی پایتخت برزیل احداث و راهاندازی کرد.
روزشمار وقایع بعدی در صنعت خودروی برزیل
سال 1925 میلادی: شرکت جنرال موتورز امریکا نخستین کارخانه خودرو برزیل را
در ناحیه «لپیرانگا»، تاسیس کرد، چندماهی پس از این تاریخ نخستین
اتومبیلهای شورولت محصول جنرال موتورز در در خیابانهای پایتخت برزیل به
حرکت درآمد. سالهای 1920 تا 1939میلادی: در فاصله این سالها تمرکز و
فعالیت برزیلیها بر حوزه تولید خودرو نتیجهای غافلگیرکننده را به دنبال
داشت. به این ترتیب که تعداد اتومبیلهای تولید شده در این کشور با رشدی
جهشوار از 5596 دستگاه به 43657 دستگاه افزایش پیدا کرد و 222 کامیون و
خودروی تجاری ابتدای این دوره با ثبت رشدی تصاعدی به 25858 دستگاه رسید.
سال 1940میلادی: جنگ جهانی دوم همچون سایر نقاط دنیا، برزیل و اقتصاد آن و
البته صنعت خودروسازی آن را نیز تحتتاثیر پیامدهای منفی خود قرار داد اما
از سوی دیگر با توجه به اینکه از ابتدای راهاندازی شرکتهای خارجی در
برزیل، این شرکتها تنها به تولید قطعات و لوازم اتومبیلها میپرداختند؛
نه تولید کامل یک اتومبیل. پس از جنگ، دولت برزیل تحول و توسعه صنعت خودرو
را الزامی دانست. به این ترتیب رییسجمهور «گتولینو وارگاس» با اعلام
ممنوعیت و متوقف کردن واردات اتومبیلهای مونتاژ شده کامل دستورداد که
واردات این صنعت از این پس تنها به صورت واردات قطعات و لوازم خودروها باشد
و مونتاژ آنها در داخل این کشور انجام شود. 28 سپتامبر 1956میلادی: نخستین
کارخانه کاملا داخلی برای تولید کامل کامیونهای تجاری در منطقه
سائوپائولو راهاندازی شد و قوای محرکه این کامیونها با موتورهای دارای
امتیاز مرسدس بنز که در داخل تولید و ساخته میشدند، تامین میشد. دهه
1960میلادی تا به امروز: همچون سایر کشورهای دارای صنایع خودروسازی از مقطع
اشاره شده بالا به بعد سرعت حرکت و توسعه این صنعت در برزیل بیشتر و بیشتر
شد و خودروسازان مطرح دنیا مانند بنز، جنرال موتورز، فولکسواگن، آئودی،
پژو، رنو، فیات و چندین شرکت دیگر در کنار چند شرکت داخلی خودروهای برزیل
چرخهای این صنعت را تا به امروز باشتابی قابلقبول به گردش درآوردهاند،
بهگونهای که از سال 2005 تا پایان 6 ماه نخست 2015م رتبه جهانی برزیل در
زمینه تولید خودرو بین رتبههای هفتم تا نهم متغیر و تولیدات سالانه آن
همواره بیشتر از 3 میلیون دستگاه بوده است. آمار سازمان تولیدکنندگان
بینالملل خودرو (OICA) نیز حاکی از تولید یک میلیون و 276 هزار و 638
خودرو در 6 ماه نخست سالجاری میلادی است.