1300، شاهکار دوچرخ کاوازاکی +تصاویر

به گزارش پدال نیوز، در این فرصت به سراغ یکی از گنج‌های ماندگار کلاسیک در حوزه موتورسیکلت رفتیم تا پاسخی به درخواست‌های علاقه‌مندان این حوزه داده باشیم. درباره موتورسیکلتی صحبت خواهیم کرد که جزو 20 موتورسیکلت ماندگار تا سال 2000 است و حضورش در خیابان‌ها پایانی بر اقتدار بسیاری از موتورسیکلت‌های موفق آن دوران بود. با Kawasaki Z1300 همراه باشید. در سال‌هایی که هنوز قانون منع تردد موتورسیکلت‌های پرحجم یا اصطلاحا سنیگن در ایران وضع نشده بود، شاهکارهای دوچرخ (موتورسیکلت‌ها) به یاد ماندنی در شهر‌های کشور بدون مشکل تردد می‌کردند.


 حتی اغلب برند‌های معروف جهان در ایران دارای نمایندگی رسمی بودند. در آن سال‌ها امکان داشت هر لحظه یکی از انواع موتورسیکلت‌های ژاپنی، انگلیسی، روسی، آلمانی، آمریکایی و ایتالیایی را در خیابان‌های شهر مشاهده کنید. اما بعد از اجرایی شدن قانون دور از انصاف منع تردد موتورسیکلت‌ها با حجم بیش از 250 سی‌سی، اغلب این ساخته‌های جذاب راهی پارگینگ‌ها شدند. بسیاری از مالکین خوش‌ذوق و علاقه‌مندان این حوزه، بعد از سال‌ها هنوز هم از این موتورسیکلت‌های ارزشمند نگهداری می‌کنند تا این گنجینه برای آیندگان هم باقی بماند.

شکست حریفان

همان‌طور که گفتیم این‌بار درباره کاوازاکی Z1300 سخن خواهیم گفت. موتورسیکلتی که هیبتش هر بیننده‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کمپانی کاوازاکی ژاپن این موتورسیکلت را برای اولین بار در سال 1979 روانه بازار کرد. یعنی درست در سال‌هایی که هوندا CBX 1047 ، تریومف و Bonnevilleو Benelli 900 Sei در بخش موتورسیکلت‌های تورینگ بازار با هم در پیکار بودند. البته یاماها XS1100 و سوزوکی محبوب GS100 هم گاهی به کاوازاکی Z1300 جنگ و دندان نشان می دادند.


در حدود سال 1980 سوزوکی با مدل چهارسیلندر GS1000 توانسته بود به موفقیت های زیادی در بازار دست پیدا کند و این موتورسیکلت در ایران هم بسیار محبوب بود. هر چند سوزوکی با توجه به چهارسیلندر بودنش یک رده پایین تر از کاوازاکی قرار می گیرد. در واقع حریفان واقعی سوزوکی در بازار ایران از نظر کلاس بندی، بنلی 900 و هوندا CBX بودند که هر دو مثل کاوازاکی قلب تپنده 6 سیلندر داشتند.

 اما کاوازاکی Z1300 دیگر مجالی برای سوزوکی و دیگر حریفان باقی نگذاشت تا مجبوب عاشقان موتورسیکلت شود. کاوازاکی این موتورسیکلت را با کد‌های KZ1300،ZG1300  و ZN1300 تولید کرد که اختصارا به همه آنها Z1300 می‌گویند. ورود این موتورسیکلت زیبا به ایران نیز مصادف با اواسط سال 1357 و سال‌های اول انقلاب اسلامی بود. در واقع بیشتر کاوازاکی‌های Z1300 مدل 1979 تا 1981 در سال‌های 1357 تا 1359 وارد کشور شدند.


در آن روزگار نیز مانند بسیاری از دیگر کشورها، تقریبا محبوب‌ترین موتورسیکلت بازار ایران، سوزوکی GS1000 بود که به صورت منفصله و در جعبه‌های بزرگ وارد کشور می‌شد و نمایندگی آن روزگار سوزوکی، آنها را مونتاژ می‌کرد و می‌فروخت. جالب است بدانید سوزوکی GS1000 آنقدر محبوب بود که می‌گویند مکانیک‌های نمایندگی سوزوکی از شب تا صبح هنگام، موتورسیکلت‌ها را مونتاژ می‌کردند و هنوز ظهر نشده موتورسیکلت‌های مونتاز شده در نمایشگاه به فروش می‌رسید! حالا با این روایت شاید بهتر بتوانید عظمت کاوازاکی Z1300 را درک کنید.

اغلب کاوازاکی‌های Z1300 وارد شده به کشور با رنگ یشمی پای به ایران گذاشتند. اما چند دستگاه با رنگ آمیزی قرمز نیز وارد کشور شد که بسیار انگشت شمار است. نمونه مورد نظر ما جامه‌ای از رنگ  سبز یشمی بر تن دارد و فقط 1400 مایل حرکت کرده است.هر چند شنیده می شود حتی یک نمونه صفرکیلومتر نسبت به این موتورسیکلت در کشور وجود دارد اما، نگارنده تا به حال نشانی از آن ندیده‌ام.


 تعداد کاوازاکی‌های Z1300 نسبت به سری CBX هوندا و یا سوزوکی GS1000 بسیار کم‌تر است زیرا این موتورسیکلت در آن سال‌ها حدود 2 برابر یک سوزوکی 1000 که خودش موتورسیکلت گرانی بود، قیمت داشت. در سال 1357 قیمت یک کاوازاکی Z1300 به حدود 180 هزار تومان می رسید که تقریبا با قیمت یک کادیلاک ایران (سویل) برابری می کرد!  در این بین حتی تعداد زیادی از این موتورسیکلت به‌منظور مصارف سازمانی و امنیتی وارد ارگان‌های مختلف شدند و تعدادی هم به صورت شخصی در اختیار مردم قرار گرفت.


از این‌رو این موتورسیکلت یکی از ارزشمندترین‌ها در کشور است و نمونه‌های سالم و دست‌نخورده‌اش (هم‌چون Z1300 مورد نظر ما) در میان کلکسیونرها طرفداران فراوانی دارد. در زمان ورود آن به ایران، تقریبا همه قطعات یدکی در کشور موجود بود و حتی هنوز هم می‌توان بعضی از قطعات آن را به سختی پیدا کرد که از دوران طلایی موتورسیکلت‌های پرحجم در ایران باقی مانده است.

  کشتی‌گیری به سبک کاوازاکی!

وقتی به Z1300 نگاه می‌کنید، انگار در حال تماشای اندام کشتی‌گیر اسطوره‌ای سنگین‌وزن روسیه آرتور تایمازوف هستید که قدرت بدن و عضلات پرحجم‌اش هنوز هم در دنیای کشتی  مثال‌زدنی است. حجم‌های بزرگ بدنه، باک سوخت، زین پهن و کشیده، چراغ جولی مستطیلی که در سال 1979 طرحی جدید بود و از همه مهم‌تر پیشرانه حجیم Z1300 ،کمی از عضلات پیچ‌درپیچ و حجیم تایمازوف ندارد. این هیبت پرحجم به ما می‌گوید با یک موتورسیکلت سنگین وزن روبه‌رو هستیم. البته که سنگین‌وزنی آن سخنی به گزاف هم نیست زیرا  این دست‌پخت کاوازاکی 314 کیلوگرم وزن دارد! به همین دلیل اگر قصد جایه‌جایی آن را دارید و قرار است این کار را بدون روشن کردن و سوار شدن به Z1300  انجام دهید، باید دقت کنید موتورسیکلت به طرفین مایل نشود زیرا در صورت مایل شدن  احتمالا موتورسیکلت به زمین خواهد افتاد.


10 سال یکه‌تازی

پیشرانه این کاوازاکی 6 سیلندر خطی دارد! درست خواندید 6 سیلندر خطی که کورس پیستون آنها 71 میلی‌متر و قطر آن 62 میلی‌متر است. هر چند سیلندرهای موتور بسیار نزدیک به هم ساخته شده‌اند تا عرض آنها زیاد نشود. با این حال دست‌پخت بخش طراحی کمپانی کاوازاکی عریض از کار درآمده و احتمالا قوس میانی باک سوخت هم به دلیل انطباق با عرض پیشرانه، طراحی شده است. این پیشرانه دقیقا 1286 سی‌سی یا 78.5 اینچ مکعب حجم دارد و 2 میل سوپاپ در سرسیلندر وظیفه به حرکت درآوردن 12 سوپاپ آن را بر عهده دارند.


 اگر نگاهی دقیق‌تر به پیشرانه بکنید، خواهید دید که مجموعه سرسیلندر و مانیفولدها به خصوص مانیفولد ورودی به‌صورت یک‌پارچه ساخته شده‌اند و مجموعه پیشرانه تقریبا چیزی از یک انجین 4 سیلندر خودروهای سواری کم ندارد. مجموعه 6 سیلندر توسط 3 کاربراتور  دو دهانه ساخت کمپانی Mikuni ژاپن با ونتورهایی به قطر 32 میلی‌متر تغذیه می‌شوند. البته طی 10 سالی که این موتورسیکلت ساخته شد، همواره دستخوش تغییرات و بهینه‌سازی قرار گرفت که از جمله آنها باید به تغییر سیستم سوخت‌رسانی از کاربراتوری به انژکتوری و یا جایگزینی کمک فنرهای گازی به جای روغنی اشاره کرد.

 اما با ارزش‌ترین‌ها در میان تولیدات این 10 سال، نمونه‌های ساخته شده در سه سال اول هستند. پیشرانه می‌تواند با رسیدن به دور موتور 8 هزار دوربردقیقه، معادل 120 اسب‌بخار نیرو تولید کند. هم‌چنین نمودار گشتاور 115 نیوتن‌متر بالا می‌آید.  البته این اعداد و ارقام مربوط به مدل کاربراتوری است زیرا در نمونه‌های مجهز به سامانه انژکتوری بازده پیشرانه کمی بهتر شده و در ضمن مصرف سوخت بالای Z1300 که از نکات منفی آن به شمار می‌رفت، بهبود یافته است. Z1300 در بازارهای زیادی از جمله خود ژاپن، آسیا، اروپا و آمریکا به فروش رسید. اما در این میان این موتورسیکلت نزد خریداران آمریکایی محبوبیت بیشتری داشت زیرا موتورسیکلتی پرمصرف، گران‌قیمت و سنگین‌وزن بود که راندنش در ترافیک شهرها مهارتی خاص می‌طلبید.


 در نمونه‌های اولیه به دلیل حجم روغن 4 لیتری پیشرانه، حرارت موتور در ترافیک بالا می‌رفت و موجب ناراحتی راکب و آسیب به قطعات پیشرانه می‌شد. هر چند کاوازاکی این اشکال را با افزایش حجم روغن موتور از 4 به 6 لیتر برطرف کرد. کاوازاکی در مدل‌های مخصوص صادرات به بازار آمریکا، قطعات خاصی مثل طلق جلو، باکس‌های جانبی، رنگ‌آمیزی جدید و... را  اضافه کرد و طراحی آنها نسبت به مدل‌های مخصوص بازار اروپا کمی متفاوت بود. Z1300 مخصوص بازار آمریکا به Voyager (مسافر دریا  یا مسافر آب‌ها) معروف است.

 در سال 1989 که سال پایانی تولید این اسطوره بود، کاوازاکی ورژنی خاص به نام Legendary six را تولید کرد که به معنی اسطوره 6 بود. این نام به این دلیل برای آن انتخاب شد که در طی 10 سال تولید Z1300، تنها موتورسیکلت 6 سیلندر خطی آب خنک جهان بود که توانست بدون توقف تولید شود. این ورژن خاص که تنها 200 دستگاه از آن ساخته شد، دارای باک یا مخزن سوختی با آرم و نوشته‌های ویژه بود. جالب است بدانید در سال 1982 یک سازنده خودرو در سوئیس به نام Franco Sbarro با استفاده از 2 پیشرانه 6 سیلندر Z1300 که به نحوی با تسمه به هم مرتبط بودند، خودرو دست‌سازی به تعداد فقط یک دستگاه ساخت که 800 کیلوگرم وزن داشت و به کمک 2 پیشرانه کاوازاکی می‌توانست 240 اسب‌بخار نیرو در اختیار راننده اش قرار دهد.


گیرباکس 5 سرعته این سامورایی، می‌تواند گشتاور پیشرانه را به کمک میل گاردان به محور عقب منتقل کند. به این ترتیب دیگر موتورسوار نگران بریدن زنجیر چرخ نبود. از جمله نقاط قوت این موتورسیکلت ترمزهای قدرتمند آن است. به همین دلیل 115 نیوتن‌متر گشتاور Z1300 را به کمک دیسک‌های ترمز 11.9 اینچی در جلو و 10.8 اینچی در عقب می‌توان مهار کرد.

جالب آن‌که هنوز لاستیک‌ها همان نمونه‌های اولیه ساخت دانلوپ بودند که در محور جلو روی رینگ‌های آلیاژی 18 اینچی و در عقب 17 اینچی سوار شده‌اند. آنهایی که تجربه سواری با این موتورسیکلت را دارند، همگی به هندلینگ خوب آن اعتراف می‌کنند و نرمی سواری آن‌را مناسب یک سفر طولانی می‌دانند زیرا باعث خستگی بدن راکب نمی شود. اما تردد با یک موتورسیکلت 314 کیلوگرمی در ترافیک شهر می‌تواند یکی از سخت‌ترین کارها باشد.


 در سال 1979 مجله معتبر Cycle World طی برگزاری تست‌های مختلفی اعلام کرد کاوازاکی Z1300 توانسته با غلبه بر تریومف بونویل به عنوان موتورسیکلت سال در کلاس تورینگ آن هم در انگلستان انتخاب شود. ضمنا در همین سال اعلام شد طی تست‌های انجام شده، Z1300 می‌تواند در 4.1 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتربرساعت دست پیدا کند. هم‌چنین این موتورسیکلت توانایی ثبت زمان 11.93 ثانیه را در تست 400 متر با سرعت 184.74 کیلومتر دارد.


این اعداد و ارقام برای یک موتورسیکلت خیابانی در آن دوران بسیار درخور توجه بود. نکته جالب توجه در مورد تشخیص سال ساخت آن حک اعداد و کدهایی روی اگزوز است. به شکلی که از روی خواندن کد S-1980 از روی اگزوز سمت چپ، متوجه شدیم که این موتورسیکلت در سال 1980 ساخته شده. البته این اطلاعات زمانی قابل استناد است که موتورسیکلت مورد نظر شما هم‌چون نمونه پیش‌رویتان بکر و دست‌نخورده باشد.

در پایان ضمن تشکر از همکاری صمیمانه مالک این موتورسیکلت ارزشمند با ماهنامه تخت‌گاز، توجه مسئولین امر در بحث مجوز تردد این موتورسیکلت‌ها را به این نکته جلب می‌کنیم که در همه نقاط جهان، موتورسیکلت‌ها و خودروهای کلاسیک، دارای مجوز‌های خاص برای تردد هستند و نگاه مسئولین نسبت به آنها، نگاهی فرهنگی و ارزشی است. زیرا آنها نوستالژی‌های بهترین سال‌های عمر بسیاری از مردم جامعه هستند و حفظ و نگهداری از آنها یک هنر است.