چه تعداد موتور در ایران دور می‌زنند؟

به گزارش پدال نیوز به نقل از روزنامه همشهری، البته این ماجرای «امن‌ترین شکل ممکن» با موتور، کلا  زیر سؤال است، اما باز هم باعث نمی‌شود تا شهروندان بی‌خیال این دوچرخ‌ها شوند. گاهی وقت‌ها آن‌قدر تعدادشان در خیابان‌های شهر زیاد می‌شود که آدم تعجب می‌کند؛ اینکه شهروندان بیشترند یا موتورسیکلت‌ها.
 
یک سرگذشت کوچولو
 
واردات انبوه موتورسیکلت را باید به پایان دهه20شمسی نسبت داد؛ جایی که ایران کم‌کم با موتورسیکلت‌های انگلیسی چون تریومف، آریل رویال سه‌تفنگه، ماچلس و... آشنا شد. انگلیسی‌ها بازار موتورسیکلت ایران را به انقیاد خود درآورده بودند تا اینکه کم‌کم سر و کله موتورسیکلت‌های ایتالیایی هم پیدا شد؛ با برندهایی چون وسپا، لامبرتا، دوکاتی و... . البته آلمانی‌ها ، فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها هم کم‌کم پیدایشان شد. بخشی از محبوب‌ترین‌های بازار موتورسیکلت ایران را نیز ژاپنی‌ها تشکیل می‌دهند؛ چشم‌بادامی‌هایی که با دوچرخ‌های خودروی خود، از اواخر دهه40 میلادی راهی بازار ایران شدند؛ با برند معروف یاماها. سوزوکی هم چند سال بعدتر سر‌و‌کله‌اش پیدا شد؛ همچنین سروکله هوندای معروف. بعدها نیز شرکت‌های ایرانی ایران‌دوچرخ ، تکتاز، کویر موتور و شبیه آن ایجاد شدند تا بازار موتورسیکلت ایران بومی‌تر شده و سر‌و‌سامانی بگیرد.
 
سال‌های اوج،سال‌های فرود
 
به گفته بهمن ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت در گفت‌و‌گو با سایت خودروکار، هم‌اکنون بین 30 تا 35 کارخانه فعال در حوزه تولید و مونتاژ موتورسیکلت فعال هستند. صنعت موتورسیکلت‌سازی در ایران نیم قرنی می‌شود که پاگرفته. این صنعت، 10سال آشفته 74 تا 84شمسی را طی کرد که در آن، تعداد واحدهای درگیر در این حوزه حتی به 200 مورد هم رسید. اگر یادتان مانده باشد، عرضه به قدری فراوان بود که حتی با روزی هزار تومان نیز می‌توانستید صاحب یکی از آنها شوید و سختگیری چندانی در این حوزه صورت نمی‌گرفت اما با توجه به مشکلات ایجاد شده، 10سال بعدتر یعنی 84 تا 94شمسی، استانداردهایی تعیین شد تا تولید موتورسیکلت سرو‌سامان بگیرد. نکته دیگر اینکه قبل از انقلاب، تنها 4 کارخانه درگیر تولید موتورسیکلت بودند.
 
سال به سال، کمتر از گذشته
 
طی آماری که در شهریور سال گذشته نشر یافت، در سال 96 شمسی تعداد 153هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور تولید شد. نکته عجیب اینکه تعداد این دستگاه‌ها در سال95 شمسی، به حدود 740هزار دستگاه رسیده بود و حتی در سال‌های اوج 74 تا 84 به یک‌و‌نیم میلیون دستگاه هم رسید. طبق همین آمار، که توسط یکی از اعضای هیأت رئیسه انجمن موتورسیکلت ایران عنوان شده بود، در سال95، چیزی نزدیک به 32هزار نفر در این صنعت مشغول به‌کار بودند. البته در سال‌های بعدتر، تولیدات و بالطبع تعداد شاغلان نیز در این صنعت کمتر شده است.
 
11میلیون موتورسیکلت داریم
 
از دیگر آمارهای این حوزه، می‌توان به حرف‌های رئیس پلیس راهور تهران در مهر سال گذشته اشاره کرد. او گفت که جمعیت ثابت تهران 9میلیون نفر است که درصورت محاسبه جمعیت شناور، این رقم به 12میلیون نفر هم می‌رسد. این در حالی است که روزانه در تهران، 4میلیون خودرو و 3میلیون دستگاه موتورسیکلت تردد می‌کنند. جالب است که هر کدام از این موتورسیکلت‌ها، به اندازه 4خودروی سواری تولید آلودگی داشته و تقریبا نیمی از آلودگی صوتی پایتخت را نیز به‌خودشان اختصاص داده‌اند. نزدیک به یک‌سوم سوخت این موتورسیکلت‌های غالبا کاربراتوری، به‌صورت ناقص احتراق شده و هدر می‌رود. مجموع این عوامل، باعث ایجاد روزانه 300هزار تن آلایندگی در هوا می‌شود. از سوی دیگر، سالانه یک‌ونیم میلیون دستگاه و 900هزار موتورسیکلت در ایران شماره‌گذاری می‌شود. بنا به برخی آمارها، هم‌اکنون نزدیک به 33میلیون دستگاه وسیله نقلیه در کشور وجود دارد که از این تعداد، 11میلیون موتورسیکلت‌ و 22میلیون خودرو هستند. البته قوانینی تدوین شد دال بر اینکه برای پلاک‌گذاری هر موتورسیکلت بنزینی، باید یک موتورسیکلت قدیمی اسقاط شود؛ ضمن اینکه 10درصد تولید موتورسیکلت‌سازان باید برقی باشد. هرچند که اجرا و مقاومت فعالان این صنعت، مشخص نکرده که چقدر این قوانین موفق بوده است.
 
تولید سال‌های گذشته
 
طبق آمار دیگری که انجمن صنعت موتورسیکلت ایران روی درگاه مجازی خود قرار داده، تولید موتورسیکلت‌ها طی چند سال گذشته به این ترتیب بوده: مجموع تولید سال1395، 737453 دستگاه، مجموع تولید سال1394، 453213 دستگاه، مجموع تولید سال1393، 542413 دستگاه، مجموع تولید سال1392، 249693دستگاه، مجموع تولید سال 1391، 418733 دستگاه و مجموع تولید سال1390، 813206 دستگاه.
 
100هزار فرصت شغلی بالقوه
 
و البته در پایان چند آمار دیگر را مرور می‌کنیم. رکورد تولید موتورسیکلت در ایران، مربوط به سال81 شمسی بود که برای نخستین‌بار، روی عدد یک‌ونیم میلیون دستگاه متوقف شد. مونتاژ موتورسیکلت در ایران از دهه40 شروع شد؛ ولی در دهه‌های 50 و 60 و 70، به ‌ترتیب به 40، 50 و 60درصد داخلی‌سازی و بومی‌سازی رسید. البته در دهه 90، این روند معکوس شد و تولیدکنندگان و مونتاژکنندگان، موتورسیکلت‌ها را از خارج کشور وارد کرده و از اینجا صادر می‌کردند؛ درحالی‌که به گفته برخی، حتی باد لاستیک‌های آنها نیز در خارج کشور تنظیم شده و وارد کشور می‌شد. بد نیست بدانید که در دهه 80، نزدیک 200هزار موتورسیکلت به همسایگانی چون افغانستان، عراق و پاکستان صادر شد که هنوز هم در این مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرند. باز هم بد نیست بدانید به واسطه دلارهای دولتی که راحت در اختیار برخی از صنعتگران قرار گرفت، موتورسیکلت‌ها به‌اصطلاح به‌صورت «سی‌کی‌دی» وارد شد تا در داخل کشور سرهم‌بندی شود. بخشی از این روند به‌دلیل معافیت‌های مالیاتی و برخی برای گرفتن ارز با بهانه تولید‌ بود و البته دلیل مهم بعدی هم سود بادآورده محسوب می‌شد. این امر باعث شده تا 500 واحد قطعه‌سازی در این حوزه تعطیل شده و 20هزار فرصت شغلی از دست برود. این در حالی است که تنها منطقه خاورمیانه، کشش مصرف 2میلیون موتورسیکلت تولیدشده را در سال دارد. در سال‌های گذشته، بخشی از موتورسیکلت‌ها از طریق مناطق مرزی خرید و فروش می‌شدند که ارزآوری خوبی برای کشور داشت. هم‌اکنون اگر وضعیت این حوزه سر‌و‌سامانی داده شود، می‌تواند دست‌کم 100هزار فرصت شغلی ایجاد کند.
 
آخرین قیمت‌ها
 
از برندهایی که در حال تولید یا مونتاژ و حتی واردات موتورسیکلت هستند می‌توان به تک‌تاز موتور، زمرد کویر، نیرو دوچرخ، نیرومحرکه پارسیان، نیرو محرکه،‌ ایران دوچرخ، کویر موتور و ... اشاره کرد. بخشی از قیمت‌های روز این موتورسیکلت‌ها در بازار آزاد را با هم مرور می‌کنیم.