قفل فرسودگی بر چرخ حمل و نقل عمومی

به گزارش پدال نیوز به نقل از مهر،  روند شتابان توسعه شهرنشینی و افزایش مهاجرت‌ها از مناطق روستایی به شهری در طول دهه‌های اخیر بر ضرورت تقویت و ارتقای زیرساخت‌های بخش حمل‌ونقل افزوده است.در طول ادوار گذشته، هر آنچه بر وسعت و پهنه جغرافیایی و جمعیتی جوامع افزوده‌شده، به همان میزان نیز دغدغه‌ها و نیازهای این حوزه پررنگ‌تر شده و درنتیجه امروز با شبکه‌هایی پیچیده و عظیم حمل‌ونقل هوایی، دریایی، زمینی ریلی، درون‌شهری و برون‌شهری مواجه هستیم که بر اساس نیازهای بشری برای بهبود وضعیت زندگی شکل‌گرفته است.
 
یکی از عرصه‌های حائز اهمیت بخش حمل‌ونقل عمومی، به حوزه‌های درون‌شهری اعم از مترو، تراموا، شبکه‌های ریلی و اتوبوس‌رانی می‌شود.
 
پس از گذشت سال‌ها و با وجود آگاهی مسئولان نسبت به نقش حیاتی و تأثیرگذار حمل‌ونقل عمومی در زندگی شهری، اما تخصیص اعتبارات ناکافی به این حوزه، عدم کنترل و مهار رشد شهرنشینی و مهاجرت‌های بی‌رویه و تولید و واردات فزاینده خودروهای شخصی بدون در نظر گرفتن توسعه متناسب و متوازن حمل‌ونقل عمومی، شهرها را با معضلات و مشکلات بسیاری در این عرصه مواجه کرده است.
 
  برنامه‌های زودگذر و آنی رفع کننده مشکلات نخواهد بود
 
در کشورهای درحال‌توسعه ازجمله ایران، محدودیت‌های مالی و مدیریتی، امکان ایجاد سریع شبکه‌های متنوع حمل‌ونقل عمومی را میسر نمی‌کند و در چنین مناطقی مطلوب‌ترین گزینه برای تسهیل روند حمل‌ونقل، شبکه‌های ریلی و اتوبوس‌رانی درون‌شهری می‌شود.
 
مدیریت پایدار حمل‌ونقل مؤلفه‌هایی همچون کارایی اقتصادی، مسائل زیست‌محیطی، مدیریت مصرف منابع و عدالت اجتماعی در توزیع متوازن متعادل امکانات را مدنظر قرار می‌دهد و درواقع هدف نهایی در این امر، فراهم کردن مؤثرترین و راحت‌ترین روش برای جابه‌جایی مردم با کمترین میزان مصرف انرژی و مقبول‌ترین هزینه است.
 
طراحی شهری نیز در الگوی های حمل‌ونقل اثرگذار است و توسعه نامناسب شهری و پراکندگی غیراصولی جمعیت یکی از دلایل ریشه‌ای اغلب مشکلات حمل‌ونقل در جهان است.
 
270 اتوبوس برای 700 هزار نفر
 
این پراکندگی سبب کاهش دسترسی به امکانات حمل‌ونقل عمومی می‌شود، ضمن اینکه هزینه بالای ساخت و نگهداری سیستم‌های جدید حمل‌ونقل عمومی برای پوشش پراکندگی به وجود آمده، مستلزم بودجه‌های بسیار و سرسام‌آوری است که در عمل با دشواری‌های خاص خود همراه است.
 
سیستم حمل‌ونقل تنها در شرایطی پایدار تلقی می‌شود که به‌طور همه‌جانبه تمامی جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی و حتی رفتارها و فرهنگ مردمی را نیز موردتوجه قرار دهد.
 
به‌طور طبیعی زمانی که مردم از اثرات منفی انتخاب نحوه جابه‌جایی خود مطلع شوند و نسبت به تردد و بهره‌گیری خود از ناوگان حمل‌ونقل عمومی اطمینان خاطر پیدا کنند، داوطلبانه به کاهش اثرات مخرب حمل‌ونقل کمک خواهند کرد.
 
در شرایطی که فرسودگی، ازدحام و خدمات نه‌چندان مطلوب با حوزه حمل‌ونقل بسیاری از ناوگان‌های عمومی شهری گره‌خورده و در شرایطی که در  مناطقی همچون شهرستان شهریار با 700هزار نفر جمعیت، تنها 270 اتوبوس فعال است که از این تعداد  قریب به 60 دستگاه نیز با فرسودگی شدید مواجه هستند، منع و اجتناب مردم از استفاده خودروهای شخصی و تک‌سرنشین، معقولانه و شدنی به نظر نمی‌رسد.
 
انتظار پنج‌ساله اتوبوس‌رانی شهریار برای دریافت اعتبارات
 
علیرضا صفر زاده عضو شورای اسلامی شهر شهریار در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نیاز مبرم شهر شهریار به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی اظهار داشت: در شهر شهریار با 300 هزار نفر جمعیت، تنها 140 اتوبوس فعال است که از این تعداد 20 دستگاه با فرسودگی مواجه هستند که باید از خطوط سرویس‌دهی خارج شوند.
 
وی افزود:30 دستگاه نیز پیش‌ازاین از ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر شهریار خارج شدند که تحت هیچ شرایطی امکان استفاده از آن‌ها وجود نداشت.
 
صفر زاده گفت:به دلیل عدم وجود اعتبارات کافی قادر به جایگزینی اتوبوس‌های جدید نیستیم و با خارج شدن 20 دستگاه اتوبوس فرسوده، میزان اتوبوس‌های موجود به 120 دستگاه می‌رسد که با این تعداد محدودیت‌های موجود در این حوزه بیش‌ازپیش تشدید خواهد شد.
 
عضو شورای اسلامی شهر شهریار عنوان کرد:از سال 89 تاکنون، هیچ‌گونه کمکی از سوی دستگاه‌های فرادستی و مسئولان کشوری به این ناوگان نشده است و ظاهرا مدیران مسئول انتظار دارند شهرداری با تخصیص اعتبارات نسبت به نوسازی این ناوگان اقدام کنند.
 
وی افزود: باوجود محدودیت‌های اعتباراتی موجود و کاهش شدید درآمدهای شهرداری، عملاً چنین امکانی برای مدیریت شهری شهریار فراهم نیست.
 
وی افزود: حداقل ارزش ریالی هر دستگاه اتوبوس، 400میلیون تومان است که تهیه 50 دستگاه مستلزم اعتباری 20 میلیارد تومانی است که تأمین چنین مبلغی از سوی مدیریت شهری در شهریار امکان‌پذیر نیست.
 
صفر زاده گفت: در شهرستان شهریار نیز 270 اتوبوس فعال است که قریب به 60 دستگاه از این تعداد از رده خارج هستند و باید در اسرع وقت نسبت به جایگزینی آن اقدام شود.
 
عضو شورای اسلامی شهر شهریار عنوان کرد: در شرایطی که به دلیل محدودیت‌های اعتباراتی امکان بهره‌برداری از مترو و تراموای شهری وجود ندارد، تأمین و ساماندهی ناوگان اتوبوس‌رانی متناسب با نیاز موجود، حداقل کاری است که می‌توان انجام داد اما سال‌هاست که اقدام خاصی در این حوزه اجرایی نشده است.
 
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ناوگان اتوبوس‌رانی مقرون‌به‌صرفه نیست
 
جمشید فرجی رئیس کمیسیون حمل‌ونقل، ترافیک خدمات شهری شورای اسلامی شهر شهریار در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص مشارکت بخش خصوصی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اتوبوس‌رانی شهریار گفت: به‌طور طبیعی انگیزه ورود بخش خصوصی در طرح‌ها و پروژه‌های شهری، سودآوری اقتصادی است.
 
وی افزود: ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اتوبوس‌رانی، عرصه جذابی برای بخش خصوصی نیست زیرا به‌هیچ‌عنوان سودآوری قابل‌توجهی را در برندارد.
 
فرجی گفت: با شرایط موجود، تنها اقدام ممکن برای ما، تعمیر اتوبوس‌ها است که این اقدام نیز تا حدی جوابگو است و در برخی از خودروهای موجود، سطح استهلاک به‌اندازه‌ای است که عملاً امکان بازسازی مجدد آن وجود ندارد.
 
حمل‌ونقل عمومی نیازمند طرح‌های مدون است
 
بهزاد درخشان، عضو شورای اسلامی شهر شهریار در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نارضایتی مردم از کیفیت خدمات حمل‌ونقل عمومی در این منطقه گفت: لزوم طراحی برنامه‌های مدون و اصولی در عرصه حمل‌ونقل عمومی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
 
وی افزود: ساماندهی اتحادیه‌ها در یک فضای رقابتی در برون‌رفت از مشکلات موجود تأثیرگذار است.
 
درخشان گفت: باید فعالیت‌ها در عرصه حمل‌ونقل به‌صورت واقعی به اتحادیه‌های مردمی واگذار شود و در چنین شرایطی می‌توان نسبت به ارتقای کمی و کیفی خدمات و به‌روز شدن سیستم ناوگان حمل‌ونقل عمومی بیش‌ازپیش امیدوار بود.
 
کیفیت خدمات‌دهی اتوبوس‌های شهری در شهریار ضعیف است
 
حنانه بیرانوند یکی از ساکنان شهر شهریار در خصوص وضعیت کیفی اتوبوس‌ها در این منطقه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بسیاری از دستگاه‌های اتوبوس‌رانی در شهریار با فرسودگی مواجه هستند و ازلحاظ کیفی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند.
 
وی افزود: عدم برخورداری از امکانات گرمایشی و سرمایشی در فصول سرد و گرم سال، سروصدای بسیار صندلی‌های پلاستیکی از نمونه مشکلاتی محسوب می‌شود که در اکثر قریب به‌اتفاق اتوبوس‌ها مشاهده می‌شود.
 
بیرانوند گفت: باوجود انعکاس چنین مشکلاتی به مسئولان شهری اما توفیقی در این حوزه حاصل نشده و محدودیت‌های مالی، امکان ساماندهی مناسب را از ناوگان حمل‌ونقل عمومی سلب کرده است.   
 
تأکید وزیر کشور به بهبود وضعیت حمل‌ونقل شهری
 
حسین گروسی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تأکید بر فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل شهری در شهرستان‌های غرب استان تهران اظهار داشت: یکی از اهداف موردنظر در هدفمندی یارانه‌ها، بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی بود.
 
وی افزود: مقرر بود از محل درآمدهای حاصله از یارانه‌ها، اعتبارات لازم به این بخش تزریق شود که در عمل آن‌طور که باید در این عرصه توفیقی حاصل نشد و در حال حاضر خطوط اتوبوس‌رانی در شهرستان شهریار از بودجه‌های موردنیاز برای نوسازی بی‌بهره هستند.
 
نماینده مردم شهریار، قدس و ملارد گفت:در سفر اخیر وزیر کشور به شهریار نیز بهبود و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی مورد تأکید وی قرار گرفت.
 
گروسی گفت: باوجود فرسودگی اتوبوس‌ها، تقویت و بهره‌گیری از راه‌های ریلی راه گشا خواهد بود و در حال حاضر خطوط ریلی این طرح موجود است و مشکلی در تملک زمین‌ها نیز وجود ندارد.
 
وی افزود: با تأمین لوکوموتیو و قطار می‌توان پروژه ریل باس را در شهریار، اندیشه و ملارد راه‌اندازی کرد.
 
عضو کمیسیون صنایع، معادن در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: راه‌آهن تهران-تبریز مسیری است که می‌توان با بهره‌گیری از آن فعالیت شبکه ریلی در غرب استان تهران را همچون شهر قدس کلید زد.
 
گروسی گفت: هر آنچه در این عرصه کار شود، آلایندگی‌های زیست‌محیطی نیز کاهش می‌یابد و مضافاً بر اینکه ضریب ایمنی آن نیز بسیار بیشتر از خودروهای سبک و سنگین است و در شرایطی که آمار تصادفات در کشور بالا است، می‌توان با بهره‌گیری از چنین ظرفیت‌هایی میزان حوادث جاده‌ای و تصادفات را نیز کاهش داد.
 
رفع چالش‌های عرصه حمل‌ونقل مستلزم طراحی استراتژی اصولی است
 
بدیهی است که بیان مشکلات به‌تنهایی گره‌گشا نخواهد بود، زیرا سیستم حمل‌ونقل شهری اساساً با ماهیت پیچیده‌ای همراه است و رفع چنین نارسایی‌هایی که با ابعاد و لایه‌های گوناگون خاص به خود مواجه است، مستلزم به‌کارگیری استراتژی‌هایی جامع در سه مقطع بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت خواهد بود.
 
کشورهای درحال‌توسعه نیازمند برنامه‌ریزی‌های ویژه و اساسی برای شهرهای خود هستند و حتی شهرهای یک کشور هم باید استراتژی‌های متفاوتی را برای حل مشکلات به‌کارگیرند تا بتوانند بر مشکلات و نقصان‌های پیش روی عرصه حمل‌ونقل شهری فائق آیند.
 
تحقق این امر خطیر نیازمند تقویت همگرایی و هم‌افزایی بین دستگاهی است، وزارت کشور، راه و شهرسازی، شورای شهر، شهرداری و بخش خصوصی از نمونه نهادها و بخش‌هایی به شمار می‌روند که هرکدام به نوبه خود می‌توانند با همکاری و هم‌نوایی هدفمند، راه گشای بسیاری از بن‌بست‌ها و مشکلات این حوزه شوند.
 
امید است با گشایش‌های اعتباراتی، رفع انسدادهای مالی و در اولویت قرار گرفتن حمل‌ونقل درون‌شهری در شهرستان‌ها و مناطق حاشیه‌ای، توسعه و شکوفایی در این بخش، به‌عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه پایدار به نحو شایسته‌تری حاصل شود.