نقدی بر تصمیم دولت در زمینه تعرفه واردات خودروهای هیبریدی

به گزارش پدال نیوز ، بدون هیچ تردیدی می‌توان اعلام کرد که کلیه اظهارنظرهای منتشرشده در خصوص فقدان نقش و عدم کارایی خودروهای هیبریدی در کاهش آلودگی هوا غیر کارشناسی و جانب‌دارانه است و به‌جرئت می‌توان گفت که افزایش شدید تعرفه واردات خودروهای هیبریدی در جهت حمایت از بازار خودروهای بنزینی صورت پذیرفته و به نفع عده‌ای خاص بوده است.
لازم به توضیح است که اغلب کارشناسان حوزه‌های محیط‌زیست و مدیریت شهری در رابطه بااینکه ریشه‌های آلودگی هوا عمدتاً با تردد خودروهای فرسوده شخصی با رده سنی بالای 15 سال، ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده و موتورسیکلت‌ها مرتبط هستند، اتفاق نظر دارند.
با افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و محدودیت‌های منابع سوخت فسیلی، کشورهای پیشرفته به‌عنوان یکی از راهه‌ای کاهش آلودگی هوا، حرکت در جهت گسترش استفاده از خودروهای هیبریدی و برقی را از سال‌های قبل از 2010 در جوامع خود آغاز کرده و پس از آن از طریق اجرای سیاست‌های تشویقی و برنامه‌های حمایتی سرعت بخشیده‌اند.
در حال حاضر در بسیاری از شهرهای بزرگ سیستم حمل‌ونقل عمومی از خودروهای هیبریدی سود می‌برد و بی‌تردید بعد از سال 2020 نیز برشدت و گستردگی کاربرد این نوع خودروها افزوده خواهد شد.
آنچه مسلم است در کشورهای پیشرفته دنیا به‌ویژه کشورهایی که دسترسی به منابع نفتی نداشته و هزینه سوخت بالا است، ابتدا خودروهای هیبریدی به بازار عرضه و مورد بهره‌برداری قرار کی گیرند و با ترغیب جامعه به جایگزین کردن این خودروها با خودروهای معمولی ضمن کاهش آلودگی هوا و صرفه‌جویی در مصرف سوخت زمینه برای ورود خودروهای برقی فراهم می‌شود. با نگاهی به آمارهای جهانی تولید این نوع خودروها متوجه می‌شویم که خودروهای هیبریدی نسبت به سهم بسیار بالایی را به خود اختصاص داده‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه میزان استقبال بازار و تولید خودروهای هیبریدی نسبت به خودروهای تمام برقی در برخی از کشورها ازجمله آلمان در حال افزایش است.
با عنایت به اینکه فراهم کردن بستر لازم جهت استفاده از خودروهای برقی هزینه‌بر بوده و نیاز به زمان و صرف منابع مالی قابل‌توجهی دارد هنوز هم شاهد آن هستیم که خودروهای برقی به‌صورت کامل و گسترده در این جوامع مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد. این در حالی است که تردد خودروهای هیبریدی خودشارژ به ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز خودروهای برقی یا هیبریدی اتصالی (نیازمند منبع خارجی برای شارژ) وابسته نبوده و به‌راحتی قابل بهره‌برداری است.
خودروهای هیبریدی به دو نوع موتور الکتریکی و بنزینی، دیزلی یا گازی (پروپان) مجهز هستند که موتور الکتریکی برای سرعت‌های پایین (ترافیک شهری) و موتور بنزینی بنا بر شرایط جاده، نوع رانندگی و جهت سرعت‌های بالاتر به‌صورت خودکار توسط خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند. نکته قابل‌توجه این که پیش‌فرض حرکت این خودروها موتور الکتریکی بوده و در مواقع موردنیاز موتور بنزینی وارد عمل می‌شود. به‌واسطه بهره‌مندی از دو منبع انرژی که مکمل یکدیگر هستند، کارایی و عملکرد خودرو به‌مراتب بهتر از نمونه بنزینی آن است. باتری این خودروها بدون نیاز به اتصال به منبع بیرونی جهت شارژ و بسیار ساده با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی در زمان‌هایی که فشار پا از روی پدال گاز برداشته می‌شود و یا در زمان‌های ترمزگیری شارژ می‌شود. درواقع با بهره‌گیری از سیستم ترمز احیا شونده انرژی جنبشی ایجاد شده در هنگام ترمز هدر نرفته و به گرما تبدیل نمی‌شود بلکه با خلاف جهت چرخیدن موتور الکتریکی ضمن اینکه سرعت خودرو کاهش می‌یابد هم‌زمان انرژی تولید شده منجر به شارژ باتری می‌شود.
در این حالت برخلاف سیستم ترمز خودروهای معمولی که از طریق تماس لنت با دیسک و ایجاد اصطکاک سرعت خودرو کاهش‌یافته و انرژی جنبشی به تولید گرما و آلودگی منجر می‌شود، ضمن ذخیره انرژی جنبشی خودرو، آلودگی کمتری تولید می‌شود. جالب اینکه کارایی این موتور الکتریکی و سیستم ترمز وابسته به آن در ترافیک شهری بیشتر می‌شود.
با توجه به آزمایش‌های عملی و بررسی‌های صورت گرفته مصرف سوخت پایین‌تر نسبت به مدل بنزینی و درنتیجه آلایندگی کمتر از ویژگی‌های بارز یک خودروی هیبریدی بوده که کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا می‌کند. در مقایسه با خودروهای معمولی، خودروهای هیبریدی گازهای خروجی کمتری داشته و آلایندگی کمتری دارند و در مقایسه با خودروهای برقی نه‌تنها قیمت پایین‌تری دارند بلکه نیازی به سیستم و سامانه اتصال برق جهت شارژ ندارند.
این خودروها به‌واسطه برخورداری از یک موتور الکتریکی در کنار موتور احتراق داخلی نه‌تنها مصرف سوخت کمتری داشته بلکه به دلیل رسیدن به گشتاور کامل در سرعت‌های پایین کارایی بالایی در هنگام رانندگی دارند. همچنین به‌واسطه مصرف سوخت کمتر نسبت به خودروهای هم مدل و مشابه معمولی، استهلاک کمتری خواهند داشت و لذا ازنظر اقتصادی به‌صرفه‌تر هستند.
نکته‌ای که باید در خصوص خودروهای هیبریدی و برقی مدنظر قرار گیرد این است که این خودروهای وسیله‌ای برای از بین رفتن آلودگی در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ نیستند بلکه به کاهش آن کمک خواهند کرد و به همین دلیل به خودروی "دوست دار محیط‌زیست" شناخته شده و از لحاظ میزان آلایندگی پس از خودروهای تمام الکتریک ، عنوان پاک‌ترین خودرو را به خود اختصاص می‌دهند. هرچند باید توجه داشت که خودروهای تمام برقی ضمن آنکه جهت شارژ باطری باید به شبکه برق سراسری متصل شوند و خود به خود بار بسیار زیادی را از این بابت به شبکه تحمیل می‌کنند، از محصول نیروگاه‌هایی استفاده می‌کنند که اغلب آن‌ها مصرف‌کننده سوخت فسیلی بوده و آلودگی‌های زیست‌محیطی خاص خود را دارند.
در شرایطی که کشورهای دیگر با ارائه تسهیلات و تخفیفات ویژه خرید در رابطه با توسعه و کاربرد خودروهای هیبریدی برنامه‌ریزی کرده و به‌تدریج شرایط را برای خودروهای تمام برقی آماده می‌کنند، جا دارد تصمیم سازان حوزه‌های نفت و انرژی، صنعت و تجارت، محیط‌زیست و شهرداری‌ها با الگوبرداری از سیاست‌ها و برنامه‌های سایر کشورها محدودیت‌های پیش روی عرضه خودروهای هیبریدی را مرتفع نموده و با ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌تدریج زمینه بهره‌برداری از خودروهای تمام برقی را در کشور فراهم کنند. بدون تردید عرضه خودروهای تمام برقی حتی در صورت فراهم شدن زیرساخت‌های اتصال و شارژ گزینه بهینه‌ای نبوده و با توجه به ویژگی‌های بیان شده خودروهای هیبریدی خود شارژ مناسب‌ترین وسیله جهت جابجایی و حمل‌ونقل محسوب می‌شوند.
لذا با توجه به اینکه تفاوت قیمت خودروهای هیبریدی به دلیل نوع ساخت و فناوری به کار رفته، نسبت به قیمت خودروهای مشابه معمولی قابل‌توجه بوده و قیمت در هنگام خرید یکی از فاکتورهای اصلی و تأثیرگذار بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان است، لازم است به‌منظور ایجاد انگیزه و ترغیب به خرید مصرف‌کننده ایرانی به استفاده از خودروهای هیبریدی، تعرفه واردات این خودروها بازنگری گردیده و در راستای سیاست‌های کلان کشور در حوزه‌های محیط‌زیست و مصرف سوخت، با لحاظ نمودن تعرفه‌های حمایتی و معافیت‌های مالیاتی کاهش یافته تا شاهد رشد عرضه این نوع خودروها در کشور باشیم.
 
 
نویسنده: حسین پرهیزی- کارشناس بازار خودرو