عدالت به سبک دیفرانسیل

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پدال نیوز، دیفرانسیل یکی از حیاتی‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده خودرو و یکی از مهم‌ترین اختراعات صنعت به‌خصوص خودرو است که در طول سالیان دراز تکامل یافته و به شکل امروزی که ما می‌شناسیم، درآمده است.

این قطعه وظایف بسیار مهمی بر عهده دارد که عبارتند از:
1- افزایش توان و گشتاور خروجی پیشرانه پس از گذر از گیربکس از طریق اختلاف اندازه دو دنده کرانویل و پینیون
2- تغییر زاویه نیروی ورودی به اندازه 90 درجه
3- تقسیم نیروی ورودی و برقراری توازن سرعت میان دو چرخ در هر محور متحرک
اما منظور از گزینه سوم یعنی تقسیم نیرو و برقراری توازن سرعت به چه معناست؟ زمانی که خودرو به هر نحو از حرکت خط مستقیم خارج شود (مثلا زمانی که در پیچ قرار می‌گیرد) سرعت چرخش چرخ داخل پیچ با سرعت چرخ خارج پیچ اختلاف پیدا می‌کند چرا‌که چرخ خارج پیچ باید مسافت بیشتری نسبت به چرخ داخل پیچ طی کند تا از حرکت هماهنگ خودرو باز نماند، از این رو نیازمند است تا با سرعت بیشتری گردش کند. تقسیم مناسب سرعت و نیرو میان دو چرخ محرک در هر محور برجسته‌ترین وظیفه دیفرانسیل است.
 
معایب و راه‌های تشخیص و رفع عیب:
از آنجا که دیفرانسیل و پلوس‌ها آخرین عضو در انتقال نیروی تولیدی پیشرانه به چرخ‌ها محسوب می‌شوند و چون این قسمت یکی از پرتنش‌ترین و پرفشارترین بخش‌های خودرو به حساب می‌آید، راه‌های تشخیص عیب و برطرف کردن آنها و همچنین نگهداری از دیفرانسیل به منظور جلوگیری از خرابی آن، اهمیت زیادی دارد. اما باید بدانیم که تعمیر دیفرانسیل با وجود ساده‌بودن ساختار آن، یک کار بسیار حرفه‌ای است و نیاز به داشتن تجربه و دانش فنی دارد اما دانستن عیوب و اشراف بر راه‌های رفع آنها، می‌تواند کمک زیادی به ما در داشتن یک دیفرانسیل سالم کند.
 
1- زوزه کشیدن: یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که در دیفرانسیل‌ها رخ می‌دهد، صدای زوزه دیفرانسیل است. این صدای بلند معمولا در دور‌های بالا آزار‌دهنده می‌شود که ناشی از لقی بین کرانویل و پینیون و یا خرابی بلبرینگ‌های درون دیفرانسیل است. این عیب در صورتی که کم باشد با شیم‌گیری از بین می‌رود و در غیر این صورت نیاز به تعویض کرانویل و یا پینیون و یا بلبرینگ‌هاست. دلیل بروز این عیب نیز به خاطر روانکاری نامناسب و یا فشار‌های نامتعارف به دیفرانسیل است که منجر به ساییدگی کرانویل و پینیون و یا خرابی بلبرینگ‌ها می‌شود. اما گاهی اوقات این صدا در هنگام دور زدن و در زمانی که دور دنده‌ها در دیفرانسیل یکی نیست، شنیده می‌شود. در این حالت علت شنیدن صدای زوزه به خاطر سفت بودن دنده‌های دشلی (دیشلی) و یا خرابی آنها و یا همچنین معیوب بودن واشرهای بین آنهاست. این واشرها در زمان خراب‌شدن منجر به بر هم خوردن فاصله دقیق دنده دشلی‌ها می‌شود. در این صورت دنده‌ها به درستی در هم درگیر نمی‌شوند و ایجاد سایش و تولید صدا می‌کنند. همچنین ممکن است ایجاد صدا ناشی از خرابی دندانه‌های کرانویل و پینیون باشد که اصطلاحا گفته می‌شود، دندانه‌ها تیز کرده‌اند. در این حالت نیز چون تماس دندانه‌های این دو قطعه به خوبی فراهم نمی‌شود، منجر به ایجاد صدای زوزه در دیفرانسیل خواهد شد. تیز شدن دندانه‌ها نیز از کمبود روانکار، کیفیت نامناسب روانکار و یا سفت بسته‌شدن کرانویل و پینیون ناشی می‌شود.
 
2- گرم‌کردن: یکی دیگر از ایراداتی که در مجموعه دیفرانسیل رخ می‌دهد، گرم‌کردن آن است. این گرم‌کردن منجر به کاهش کیفیت روانکار درون آن می‌شود و در نهایت به قطعات داخل دیفرانسیل آسیب می‌رسد. گرم کردن دیفرانسیل می‌تواند ناشی از وجود آلودگی ‌روی پوسته آن باشد. این آلودگی‌ها از تبادل گرمایی هوزینگ دیفرانسیل با هوای بیرون جلوگیری می‌کند. همچنین کمبود واسکازین درون این قسمت نیز می‌تواند منجر به سایش زیاد از حد دنده‌ها‌ روی هم شده و ایجاد گرما کند. فراموش نکنیم که خود روانکارها، جدا از بحث روانکاری به عنوان یک انتقال‌دهنده حرارت نیز کاربرد دارند. ‌روی دیفرانسیل یک هواکش وجود دارد. این سوراخ ریز معمولا با یک لوله کوچک همراه است تا در کنار جلوگیری از ورود آب و آلودگی به دیفرانسیل، نقش تهویه را برای آن بازی کند. با گرفتن و بسته‌شدن این سوراخ، تهویه دیفرانسیل به مشکل می‌خورد و منجر به گرم شدن آن خواهد شد. همیشه باز بودن این روزنه را با یک بررسی ساده، کنترل کنیم. گرم بودن دیفرانسیل را می‌توان با دست زدن به آن و احساس گرمای بیش از حد آن به راحتی فهمید. همچنین در صورتی که این روزنه گرفته شود، چون فشار زیادی درون هوزینگ دیفرانسیل و محور‌ها ایجاد می‌شود، کاسه نمدها خراب شده و از جای اتصال پلوس به چرخ‌ها، واسکازین بیرون زده و اصطلاحا چرخ‌ها خیس می‌شوند و این یکی از راه‌های ساده تشخیص این عیب است.
 
3- ضربه و تقه‌زدن: در بعضی مواقع دیده می‌شود که از مجموعه دیفرانسیل، ضربه حس می‌شود. این ضربه را می‌توان تا حدودی شبیه به ضربه خرابی چهار‌شاخ گاردان‌ها دانست. این عیب ناشی از ساییدگی و یا خرابی بلبرینگ‌های درون هوزینگ و یا دنده دشلی‌ها است که راه رفع عیب آن نیز تعویض کامل این قطعات است.
 
4- بریدن پلوس: حرکت دورانی که از پینیون به کرانویل رسیده است، با استفاده از پلوس‌ها به چرخ‌ها منتقل می‌شود. بریدن پلوس یکی دیگر از مواردی است که ممکن است در خودروها رخ دهد. بریدن پلوس به معنای از کار افتادن خودرو و زمینگیر شدن آن است. از مهم‌ترین دلایل بروز این اتفاق، وارد‌کردن بار زیاد و غیر‌قابل تحمل به پلوس‌هاست. این بار می‌تواند یا برای پلوس سنگین باشد و یا با وجود چند عیب درون آن مثل ترک داشتن، رها کردن ناگهانی کلاچ و ایجاد تقه ناگهانی، تاب داشتن پلوس‌ها ناشی از کارکرد بالا و یا نادرست و... باشد. بریدن پلوس در ‌خودرو‌هایی که به توپی مجهز نیستند، منجر به درآمدن چرخ می‌شود. این ایراد در برخی ‌خودروها مثل لندروور و جیپ صحراهای موجود در کشورمان شایع است.
 
نکته اساسی در نگهداری از دیفرانسیل:
دیفرانسیل‌ها دارای پیچی برای چک‌کردن و اضافه‌کردن واسکازین درون آنها هستند. همچنین دیفرانسیل‌ها دارای دری ‌روی یا پشت خود بوده که می‌توان با باز کردن آنها به مجموعه کرانویل و پینیون دسترسی پیدا کرد. گاهی مواقع با گذر از محل‌های تجمع آب، رطوبت از همین دو قسمت وارد دیفرانسیل و واسکازین دیفرانسیل می‌شود.  به طور کلی ورود آب به داخل هر روانکاری منجر به اختلال در کیفیت آن روانکار می‌شود. این قضیه در دیفرانسیل که حجم و غلظت روانکار آن کمتر است، راحت‌تر منجر به خرابی قطعات می‌شود. به همین خاطر باید در نظر داشته باشیم که در مواقعی که زمان زیادی را به تردد در داخل آب گذرانده‌ایم، حتما در اولین فرصت به کنترل واسکازین مجموعه دیفرانسیل اقدام کنیم و در صورت مشاهده اثرات آب در داخل آن، سریعا واسکازین را تعویض کنیم.  
نکته دیگر در خصوص واسکازین این است که جز در مواردی که این روانکار از نظر ظاهری تغییر زیادی نکرده ‌و اثرات آلودگی و یا ریز‌گرد‌های فلزات در آن دیده نشده است، می‌توان با سرریز کردن آن، واسکازین موجود را استفاده کرد و نیازی به تعویض کامل آن نیست.
 

 
نویسنده: مهندس علیرضا داودی