عیب‌یابی خودرو به زبان ساده

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پدال نیوز، اگر بخواهیم سیستم تهویه خودرو را قسمت‌بندی کنیم، به 3 بخش سیستم دمنده و توزیع هوا، بخاری و کولر می‌رسیم. سیستم‌های بخاری و کولر با یکدیگر ارتباطی ندارند اما هر دوی آنها خروجی خود را تحویل سیستم دمنده و توزیع هوا می‌دهند. سیستم دمنده و توزیع هوا یا به عبارت بهتر هوزینگ تهویه، شامل یک موتور فن اصلی و تعدادی دریچه جهت پخش هوای تهویه شده میان کانال‌های خروجی است. عموما 3 نوع دریچه اصلی وجود دارد که شامل دریچه هوای ورودی بیرون، دریچه کنترل هوای سرد و گرم و دریچه توزیع هوا بین کانال‌هاست. بسته به نوع خودرو و سطح تکنولوژی به کار رفته در آن، کنترل دریچه‌ها می‌تواند مکانیکی (کابلی)، وکیومی (با خلأ پیشرانه) و یا الکتریکی (تهویه اتوماتیک) باشد. رادیاتورهای بخاری و کولر به عنوان خروجی نهایی داخل مجموعه قرار گرفته‌اند. رادیاتور بخاری، به طور مستقیم از جانب مدار خنک‌کننده پیشرانه تغذیه شده و قسمتی از گرمای دفع شده پیشرانه را برای گرم‌کردن کابین به کار می‌گیرد. سیستم کولر مکانیسمی متفاوت دارد و با استفاده از گاز مبرد، گرمای هوای کابین را جذب می‌کند و به بیرون انتقال می‌دهد. کمپرسور کولر با به چرخش درآمدن توسط پیشرانه، گاز گرم را به صورت پرفشار وارد رادیاتور چگالنده واقع در جلوی خودرو می‌کند. چگالنده با گرفتن حرارت گاز پرفشار، آن‌ را خنک کرده و به مایع تبدیل می‌کند و تحویل رادیاتور کولر یا اواپراتور واقع در هوزینگ تهویه می‌دهد. مایع برای تبخیر شدن مجدد، گرمای هوای محیط کابین را جذب می‌کند تا مجددا به صورت بخار کم‌فشار وارد کمپرسور شده و چرخه را تکرار کند. در نهایت فن دمنده، هوای گرم یا سرد شده توسط رادیاتورها را تحویل محیط می‌دهد. کنترل تمام سیستم تهویه توسط پنل تهویه واقع بر روی جلو داشبورد انجام می‌شود. در برخی خودروها، یک کنترل یونیت الکترونیکی ساز و کار سیستم را زیر نظر دارد و کنترل ‌کرده و دستورات راننده از جانب پنل تهویه را اجرایی می‌کند.

حال به صورت جداگانه، به بررسی مشکلات هر یک از این 3 بخش می‌پردازیم.

سیستم دمنده و توزیع هوا (هوزینگ تهویه):

هوزینگ تهویه اصولا یک جعبه است که رادیاتورها، فن دمنده و دریچه‌های توزیع هوا داخل آن قرار دارند. خروجی‌های هوزینگ، کانال‌های تهویه است که به نقاط مختلف داشبورد و کابین منتهی می‌شود. هوای مورد نیاز از زیر شیشه جلو توسط فن به داخل کشیده می‌شود. عمده مشکلات این مجموعه، در هر دو حالت کولر و بخاری یکسان و به سادگی قابل تشخیص است. مانند:

1- پنل تهویه کار نمی‌کند: در عموم خودروها، برق مورد نیاز پنل تهویه از جانب یک رله و فیوز تامین می‌شود که محل قرارگیری این رله و فیوز بسته به مدل خودرو یا در جعبه فیوز کابین یا جعبه فیوز پیشرانه است. خرابی هر یک از آنها باعث قطع برق پنل و کار نکردن تهویه می‌شود.

2- فن تهویه کار نکرده یا تغییر دور نمی‌دهد: راه‌اندازی و کنترل سرعت فن تهویه بر عهده جعبه مقاومت کنترل دور است که سوختن آن باعث این مشکل می‌شود. گاهی خرابی کلید سرعت فن نیز می‌تواند این مشکل را ایجاد کند. اگر تهویه خودرو از نوع اتوماتیک است، احتمالا یونیت تهویه دچار مشکل شده که باید با دیاگ‌زدن مشکل آن را بررسی کرد.

3- دریچه‌های توزیع هوا درست عمل نمی‌کنند: در انواع مکانیکی، پارگی یا در‌رفتگی کابل‌ها و یا از محور خارج‌شدن دریچه‌ها این مشکل را ایجاد می‌کند. در مدل‌های وکیومی، فرسودگی شلنگ‌ها و اورینگ‌های سیستم خلأ باعث از کار افتادن مجموعه می‌شود. اگر به طور همزمان دریچه‌های وکیومی و ترمزهای خودرو ضعیف عمل می‌کنند، احتمالا خلأ ناشی از مکش پیشرانه ضعیف است. در تهویه‌های اتوماتیک خرابی سروو موتورهای دریچه باعث ایجاد این مشکل می‌شود که با دستگاه دیاگ قابل تشخیص است.

4- بوی نامطبوع از سیستم خارج می‌شود: کهنگی و انباشته‌شدن ذرات در فیلتر تهویه و یا رشد آلودگی و باکتری‌ها در رادیاتور‌ها و کانال‌ها از جمله عاملان اصلی این مشکل هستند. تعویض فیلتر و استفاده از مواد مخصوص ضدعفونی‌کننده تهویه خودرو، این مشکل را برطرف می‌کند.

سیستم بخاری

مشکلات سیستم بخاری از حالات زیر خارج نیست:

1- بخاری ضعیف است: اگر گردش آب در مدار کافی نباشد، رادیاتور بخاری به اندازه کافی گرم نمی‌شود. باز ماندن ترموستات موتور، خرابی شیر کنترل بخاری، بسته ماندن دریچه هوای دما (سرد و گرم) و گرفتگی لوله‌های آب یا وجود نشتی باعث عملکرد ضعیف آن می‌شود.

2- بخاری بیش از حد گرم می‌کند: ترموستات چسباندن موتور و از تنظیم خارج شدن دریچه دما باعث گرمای بیش از حد بخاری است. در تهویه‌های خودکار، بروز مشکل در سنسور دمای کابین نیز باعث می‌شود که تهویه بیش از حد دمای کابین را بالا ببرد.

  سیستم کولر

اصولا عیب‌یابی و تعمیرات سیستم کولر بسیار پیچیده‌تر و دشوارتر است. موارد زیادی می‌تواند باعث اختلال در عملکرد کولر شود و آثار زیر را از خود به جا بگذارد:

1- باد کولر خنک نیست: دلایل بسیاری می‌توان برای این مشکل نام برد از جمله: کم بودن یا خالی بودن سیستم از گاز مبرد یا افت کیفیت آن، عملکرد ضعیف فن رادیاتور پیشرانه، یخ زدن و برفک زدن رادیاتور کولر، فرسودگی یا شل‌بودن تسمه دینام و کولر و یا کلاچ نکردن کمپرسور.

اگر تسمه دینام شل و یا فرسوده باشد، هنگام فعال بودن کولر، ممکن است باعث افت عملکرد دینام و پمپ هیدرولیک فرمان شود.

2- کلاچ‌نکردن کمپرسور: کلاچ کمپرسور از یک رله تحت فرمان ECU دستور می‌گیرد که از کار افتادن آن مساوی است با کار نکردن کمپرسور. گاهی ECU به علت دمای بالای موتور ممکن است اجازه درگیر شدن کمپرسور را ندهد. خرابی سنسور فشار گاز کولر نیز می‌تواند باعث بروز این معضل شود. در نهایت قطع‌شدن سیم‌پیچ یا خرابی دیود محافظ آن و یا بروز خرابی مکانیکی در کلاچ پولی باعث می‌شود که کمپرسور درگیر نشود.

3- کلاچ‌کردن متناوب کمپرسور و نوسان سرعت فن رادیاتور: علت اصلی این مشکل ناشی از شارژ‌کردن بیش از حد سیستم با گاز مبرد و یا خرابی سنسور فشار گاز است که موجب می‌شود ECU مدام کمپرسور را درگیر و خلاص کرده و سرعت فن رادیاتور را تغییر دهد چرا که فشار سیستم به سرعت در حال نوسان است.

4- با کولر گرفتن، دور موتور افت کرده و خودرو توان شتابگیری ندارد: ایرادی که بیشتر ناشی از خود پیشرانه است تا سیستم کولر. اگر ECU عملیات جبران بار کولر را درست انجام ندهد، خودرو دچار ضعف توان حرکتی هنگام روشن‌بودن کولر می‌شود. عملیات جبران‌کنندگی شامل بازتر کردن استپر و یا دریچه‌گاز برقی و افزایش مدت زمان پاشش انژکتورهاست. خرابی استپر، کثیفی انژکتورها، کهنه‌بودن شمع‌ها و یا ایراد نرم‌افزاری خود ECU باعث ضعف توان هنگام درگیری کولر می‌شود.

5- کمپرسور با ضربه درگیر می‌شود: اگر اتصالات لاستیکی پولی سر میل‌لنگ که نقش ضربه‌گیر را دارند خراب شده باشند، دیگر قادر به جذب شوک ناشی از درگیری کمپرسور نیستند. سفتی زیاد تسمه، خشک کار کردن کمپرسور و خرابی پولی و بلبرینگ‌های شفت آن نیز به علت ایجاد مقاومت چرخشی اضافه، باعث می‌شوند که کمپرسور هنگام درگیری ضربه وارد کند.

 

نویسنده: عارف منظری