سرمایه گذاری سنگین سایپا در بخش طراحی خودرو

در بحث طراحی خودرو، کشور ما در سال‌های گذشته با مشکلات بسیاری مواجه بوده و خودروسازان آن‌طور که باید در این زمینه سرمایه‌گذاری نکرده بودند. در سه، چهار سال اخیر خودروسازان در بحث طراحی و تولید خودروهای جدید با سرعت و البته دقت بیشتری فعالیت کرده‌اند.

در این راستا گروه خودروسازی سایپا برای سال جاری دو محصول اتومات را به بازار عرضه خواهد کرد. «کوییک» و «ساینا» دو خودروی اتومات این شرکت‌ هستند که برخلاف خودروهایی از این دست، با سرعت بیشتری به بازار داخلی و خارجی عرضه می‌شوند و خواهند شد.

استراتژی سایپا در زمینه طراحی و صادرات خودرو از طریق ایجاد خط تولید در کشورهای مقصد، بخش دیگری از گفت‌وگوی «دنیای خودرو» با حسن‌قره‌ئی، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک و برنامه‌ریزی گروه سایپاست.

نبود تنوع در محصولات خودروسازان یکی از مشکلاتی است که هم در بحث فروش داخل و هم در زمینه صادرات مشکل‌آفرین بوده است. گروه خودروسازی سایپا برای حل این مساله چه استراتژی را در نظر دارد؟
برنامه عرضه محصول در گروه سایپا، هم‌راستا با سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت در قالب اهداف و سیاست‌های توسعه صنعت خودرو در افق ۱۴۰۴ است که ویرایش دوم آن در تاریخ ۱۳/۰۵/۹۳ ارائه شد.

بر اساس این سند، «تولید حداقل ۵۰درصد از خودروهای سبک ساخت داخل با برند داخلی» به‌عنوان یکی از اهداف اصلی مد‌نظر قرار گرفته و مابقی به «تبدیل شدن به پایگاه ساخت و تولید خودرو با برند مشترک یا جهانی در منطقه» تخصیص یافته است.

به‌عبارتی بر اساس این سند، بازار خودروی ایران به دو بخش ۵۰درصدی تقسیم شده که بخش اول به خودروهایی با برند داخلی و بخش دوم به خودروهایی با برند خارجی متعلق است.

در سال‌های گذشته تا۹۰درصد محصولات سایپا صرفا یک نوع خودرو بود که به بازار عرضه می‌شد و امروز تنوع محصول عرضه‌شده نشان از مدیریت و توان بالای فنی و طراحی در این شرکت است.

با تلاش‌های انجام‌شده، امروز در طراحی و مهندسی، بسیاری از ایده‌های غیر‌قابل باور را محقق کردیم. به‌طور مثال ساینا اتومات در کمتر از یک‌سال آماده و به بازار عرضه شد و به‌زودی محصول جدید کوییک که پیش از این رونمایی شده بود، به بازار عرضه خواهد شد.

همچنین در سال آینده محصول جدید SP100 و محصول مشترک با سیتروئن را به بازار عرضه خواهیم کرد.سایپا به‌عنوان یک شرکت سرآمد برای صنعت خودرو در راستای اقتصاد مقاومتی متکی به مهندسی داخلی است که این امر به‌نظر من قابل‌تقدیر است.

برای نشان دادن اهمیت این موضوع کافی است به این نکته اشاره کنم در سال ۸۸ از نظر ارزشی، سهم محصولات خانواده X100 که در آن زمان حدود ۸۱درصد بود، اکنون به ۲۱درصد رسیده است و ما امروز در شرایطی هستیم که آمادگی استقبال از خروج پراید را داریم.

بر‌همین اساس سایپا حداقل سالانه یک محصول جدید را به بازار عرضه می‌کند. همچنین با عرضه این محصولات و سایر محصولات جدید، نوید آن را می‌دهم که من و همکارانم تلاش کنیم تا عقب‌ماندگی‌ها جبران شوند و آغازگر راه جدیدی در خودروسازی برای به‌روزآوری تولید و عرضه خودروهای جدید باشیم.

چرا طراحی و تولید خودرو در کشور با کندی همراه است؟
تاریخچه ساخت خودرو در ایران به اوائل دهه ۴۰ بازمی‌گردد. در آن سال‌ها تنها چهار خودروی پیکان، آریا، شاهین و ژیان در ایران ساخته می‌شد و در این میان پیکان توانسته بود بالاتر از بقیه قرار گیرد.

در آن سال‌ها دغدغه اصلی خودروسازان توان تولید خودرو و تمام تلاش آنها افزایش تیراژ تولید بود و کمتر به مساله طراحی توجه می‌شد تا آنکه پس از پایان جنگ تحمیلی درکنار توسعه ساخت داخل و افزایش تیراژ تولید، مقوله طراحی خودرو نیز مورد توجه قرار گرفت اما اولویت نخست خودروسازان نبود، بنابراین این بخش از زنجیره خودروسازی نتوانست از نظر دانش‌فنی و زیرساخت هماهنگ با سایر بخش‌ها پیشرفت کند.

طراحی خودرو فرایند پیچیده و گسترده‌ و نیازمند زیرساخت‌های دانشی، اقتصادی و تولیدی است اما متاسفانه در کشور ما سهم تحقیق و توسعه اندک بوده و جبران عقب‌ماندگی این بخش نیز با توجه به‌سرعت تغییرات تکنولوژیکی به‌راحتی انجام‌پذیر نیست، در کشورهای توسعه‌یافته پیوند بین دانشگاه و صنعت سبب رشد و ارتقای هر دو طیف می‌شود، بنابراین هر دو باید جهت ارتباط بهینه و فعالیت مشترک تلاش کنند.

تیم صنعتی با حمایت از دانشگاه و تیم دانشگاهی با به‌روز کردن خود در حوزه‌های مختلف دانش براساس نیاز مشتریان صنعت خودرو که متاسفانه در کشور ما هیچ‌کدام از این موارد به‌صورت ملموس عملیاتی نشده است.

ما در حوزه‌های مختلف در زمینه دانش بسیار خوب پیشرفت کرده‌ایم اما در صنعت خودرو چنین اتفاقی رخ نداده است و هر دانشی که در صنعت خودرو به چشم می‌خورد، دستاورد خود صنعت است. این درست است که افراد حاضر در صنعت، فارغ‌التحصیلان دانشگاه هستند ولی اکثر آنها عمدتا دانش خود را طی دوران حضور در صنعت بروز کردند.

طولانی شدن روند تولید خودرو باعث عدم کارایی و از رده خارج شدن پلت‌فرم خودروها می‌شود. چه مشکلاتی در زمینه طراحی و تولید خودرو وجود دارد؟ آیا طراحان خوبی در کشور نداریم؟
همان‌گونه که در سوال قبل هم گفته شد، نبود زیرساخت‌ها یکی‌از عمده‌ترین دلایل کند شدن روند طراحی خودرو در داخل است در کنار این موارد برخی مشکلات اقتصادی نیز باعث شده‌اند قطعه‌سازان نیز کمتر به فکر توسعه دانش و توان خود در زمینه طراحی محصولات جدید باشند و بیشتر بر تولید محصول فعلی تمرکز کنند که این امر باعث شده است زمان Time to Market محصولات طولانی‌تر شود.

این موضوع علاوه‌بر اینکه ما را از سایر خودروسازان عقب‌تر نگه می‌دارد، باعث می‌شود با بالاتر رفتن هزینه‌های طراحی، خودروی گران‌تری نسبت به پیش‌بینی‌ها تولید شود.

این مواردی که بیان شد به‌معنای نبود طراحان خوب نیست بلکه به‌معنای عدم توجه به مقوله طراحی در همه ارکان صنعت است. اما گروه سایپا برای جبران این موضوع علاوه‌بر سرمایه‌گذاری در بخش طراحی خود و به‌روز کردن تجهیزات سخت‌افزاری آن اقدام به امضای قرارداد با برخی شرکت‌های طراحی در خارج کرده است تا ضمن همراهی با طراحان ایرانی، دانش‌فنی را نیز به آنها منتقل کنند.

همچنین در قالب تفاهم‌نامه‌ای که با دانشگاه صنعتی‌شریف امضا شده، تلاش می‌شود برخی نیازهای دانشی گروه سایپا طرح و راهکار علمی آنها هم توسط دانشگاه ارائه شود.

برنامه‌های سایپا برای پررنگ‌تر کردن نقش قطعه‌سازان داخلی در تولید و داخلی سازی محصولات چیست؟
تلاش‌گران گروه سایپا از تجربه‌ای که در اثر قرارداد سیتروئن کسب کرده‌اند، استفاده می‌کنند و این مدل را که یک بازی برنده-برنده است، سرلوحه فعالیت‌های خود برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی قرار داده‌اند، لذا در تمام مذاکرات به این شیوه توجه می‌کنند.

گروه سایپا علاوه‌بر مذاکره با خودروسازان در حال مذاکره با قطعه‌سازان معتبر دنیا نیز است، زیرا این اعتقاد وجود دارد ارتباط قطعه‌سازان گروه سایپا با شرکت‌های معتبر قطعه‌ساز جهانی، مشارکت با آنهاست که هم می‌توان به تامین قطعات با کیفیت مناسب برای مصرف داخلی رسید و هم با بهره‌گیری از شراکت ایجادشده به بازارهای جدید ورود کرد، بر همین اساس مذاکرات متعددی با شرکت‌های معتبر قطعه‌سازی که علاقه‌مند به حضور در ایران هستند، انجام شده است و این رایزنی‌ها کماکان نیز ادامه دارند.

در این زمینه چه کارهای‌ ملموسی انجام شده است؟
به‌عنوان مثال باید بگویم با توجه به تغییر سلیقه مشتریان و نیاز بیشتر به رینگ‌های آلومینیومی و همچنین افزایش تولید خودرو در گروه سایپا، بهره‌گیری از دانش روز دنیا در ساخت رینگ خودرو و به‌خصوص رینگ آلومینیومی مدنظر گروه سایپا قرار گرفت.

در کنار این مسائل همواره به‌دلایل مختلفی ادعا می‌شد شرکت رینگ خرمشهر به علت بعد مسافت از کارخانه‌های تولید خودرو، امکان افزایش تولید را ندارد و اجازه افزایش ظرفیت تولید صادر نمی‌شد، بنابراین با پیگیری‌های انجام‌شده توسط مسئولان و اعتقاد دولت مبنی‌بر این که ملت و صنعتگران، مدیون خرمشهر هستند گروه سایپا نیز تمام همت خود را برای ادای دین دوباره به این شهر به‌کار برد و از آنجاکه استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی جزو سیاست‌های گروه سایپاست، لذا بررسی‌ها برای جذب سرمایه‌گذار خارجی مد‌نظر قرارگرفت و قرارداد با شرکت هانوس بر اساس همان مدل سرمایه‌گذاری مشترک (Joint Venture) و با نگاه برنده-برنده با ساختاری شبیه به قرارداد سیتروئن، امضا شد.

به‌همین دلیل پیش‌بینی می‌شود در یک سال، خط تولید شرکت تولید رینگ آلومینیومی خرمشهر به بهره‌برداری کامل برسد و در فاز اول، ۲میلیون حلقه رینگ در سال تولید شود و با اشتغال‌زایی ۱۲۰۰نفری به کاهش معضل بیکاری در شهرستان خرمشهر و منطقه کمک خواهد شد.

استراتژی شرکت سایپا برای حضور در بازارهای بین المللی چیست؟
بنابر پیش‌بینی‌های انجام شده شرکت سایپا در سال‌جاری باید ۲۵هزار دستگاه از محصولات خود را صادر کند که این موضوع به‌معنی رشد بیش‌از ۲۵۷درصدی صادرات نسبت‌به سال ۹۵ است.

گروه سایپا همسو با چشم‌انداز تبدیل شدن به خودروساز بین‌المللی، استراتژی تنوع محصولات باکیفیت و قیمت تمام‌شده رقابتی را در سرلوحه کار خود قرار داده است.

همان‌طور که در بالا هم گفته شد، با هدف تنوع بخشیدن به تولیدات گروه، آغاز تولید محصول کوییک و توسعه مگاپلت‌فرم اختصاصی گروه سایپا در دستور کارقرار گرفته است.

اولین محصول از یکی از پلت‌فرم‌های آن با عنوان پلت‌فرم SP100 در مراحل پایانی طراحی خود بوده و در سال ۹۷ به بازار عرضه خواهد شد و قرار است صادرات آن به بازارهای اروپای‌شرقی به‌شکل جدی پیگیری شود.

همچنین گروه خودروسازی در راستای توسعه کیفی محصولات خود پروژه‌های مختلفی را پیاده‌سازی کرده است‌. به‌طور مثال می‌توان به اقدامات و پروژه‌هایی مانند ایجاد پیاده‌سازی و توسعه سیستم تضمین کیفیت در زنجیره ارزش تولید خودرو شامل طراحی و توسعه، تامین‌کنندگان، لجستیک، تولید و خدمات پس‌از فروش یا حضور دائم و نظام‌مند در نمایندگی‌های سایپایدک به‌منظور تحلیل ایراد‌ها و ارائه اقدام اصلاحی اشاره کرد.

هم‌زمان با این اقدامات، بازاریابی محصولات در بازارهای صادراتی نیز پیگیری می‌شود و صادرات مستمر محصولات گروه خودروسازی سایپا به بیش‌از ۱۰ کشور در دست انجام است.

ایجاد خطوط تولید چه کمکی به خودروسازان برای گسترش بازار خود در کشورهای دیگر می‌کند؟
بررسی تحولات آتی صنعت خودرو در جهان نشان می‌دهد الگوی تقاضای جهانی یکی از مهم‌ترین عواملی است که شرکت‌های خودروساز به آن توجه جدی دارند. اهمیت این موضوع از آن رو است که بازار خودروی کشورهای توسعه‌یافته در سال‌های گذشته به اشباع رسیده است، برهمین اساس خودروسازان به‌منظور حفظ و رشد روند تولید و فروش محصولات خود برنامه‌ریزی مدونی را در راستای توسعه بازار خود انجام داده‌اند.

یکی از مهم‌ترین موارد در بازارهای هدف صادراتی علاوه‌بر ویژگی‌های فنی محصول، قیمت آن است بنابراین برای کاهش قیمت تمام‌شده خودرو در بازارهای صادراتی بهترین کار، مونتاژ خودرو در همان کشور است، زیرا هزینه‌های حمل و برخی هزینه‌های مربوط به عوارض قانونی در کشور مقصد را به شدت کاهش می‌دهد و این امر باعث افزایش توان رقابت برای خودروسازان ایرانی در آن کشورها می‌شود.

برای تثبیت حضور گروه سایپا در بازارهایی مانند بازار عراق باید چه برنامه‌هایی اجرا شوند؟
خودروهای گروه خودروسازی سایپا با وجود حضور خودروسازان بین‌المللی در بازار عراق توانسته است با توجه به قیمت مناسب، مصرف سوخت پایین و سایر امکانات انتخاب اول مشتریان عراقی شود و جایگاه مناسبی را در بازار عراق برای خود باز کند.

در سال گذشته دولت عراق نسبت‌به تغییر قوانین اقدام کرد و همین امر موجب شد کالا به‌صورت کاملا ساخته‌شده به این کشور صادر شود اما پس‌از مذاکرات موفقیت‌آمیز با شریک تجاری قرار است تولید مجدد در عراق از سر گرفته شود.