موانع پیش‌روی صادرات خودرو

نگاه به این صنعت در برخی کشورها بسیار کارشناسی و دلسوزانه است، از سوی دیگر به‌عنوان یک منبع درآمدی مهم نیز به شمار می‌رود. به‌همین دلیل تا آنجا که مسائل این صنعت مربوط به دولتمردان می‌شود، موردتوجه و بررسی قرار می‌گیرد.

همچنین این قضیه در مورد صاحبان این صنعت نیز صادق است به‌دلیل‌اینکه با افزایش تنوع و کیفیت بتوانند نفع بیشتری به کشور برسانند و همچنین سهم متناسبی از بازارهای جهانی را نیز در اختیار داشته ‌باشند. در این میان برخی صاحب‌نظران معتقد هستند «این صنعت را باید به‌عنوان بخش عمده از سفره صنعتی خودمان تلقی کنیم.»

اما در عین‌حال یکی از اصلی‌ترین مسائلی که این سفره را پررنگ‌ولعاب نگاه می‌دارد، بحث صادرات و نفوذ در بازارهای جهانی است. امری که تاکنون در آن چندان موفق نبوده‌ایم.

این در حالی است که بی‌تردید پویایی و ماندگار شدن این صنعت ریشه در باز شدن پای آن به سایر کشورها دارد. هرچند افراد ذی‌ربط و تصمیم‌گیر در این مقوله به این مهم رسیده‌اند و گنجاندن بندهای الزام‌آور صادراتی در قراردادهای جدید نیز نشانه‌ای از این موضوع است.

با این حال صنعت خودروی کشور برای رسیدن به قابلیت صادرات با چالش‌ها و موانعی روبه‌رو است که چیستی آن را با چند صاحب‌نظر در میان گذاشته‌ایم.

کامران ندری – اقتصاددان :

نیاز خودروسازی به تغییر برای رسیدن به اهداف صادراتی

کامران ندری – اقتصاددان

مهم‌ترین چالش خودروسازان، مالکیت است. بعید می‌دانم با مالکیت شبه‌دولتی که در خودروسازی کشور وجود دارد، این صنعت بتواند سرپا بماند. این مالکیت شبه‌دولتی بیشتر ازآن‌که بتواند بر اساس کارایی، صنعت خودرو را اداره کند، بر پایه تعصب و اینکه هر طور شده، باید این صنعت را حفظ کنیم، اداره می‌شود و به‌فعالیتش ادامه می‌دهد.

فکر نمی‌کنم با این ساختار مالکیتی، صنعت خودرو بتواند راه به‌جایی ببرد و به جایگاهی که مدنظرش است، دست یابد. خودروسازان باید ساختارهای مالی و مالکیتی خود را اصلاح کنند و ترکیب سها‌مداری به سمت بخش خصوصی متمایل شود.

به‌گونه‌ای که مدیریت خودروسازان را بخش خصوصی در دست بگیرد و تعیین‌کننده باشد. تیراژ تولید خودروسازان و قطعه‌سازان از دیگر نقص‌های موجود در این صنعت است، درواقع می توان گفت میزان تیراژ تولید آنها اقتصادی نیست.

از دیگر چالش‌های پیش‌روی این صنعت، پایین بودن اتوماسیون آنهاست که باعث به‌کار گرفتن نیروی بیشتر در این زمینه می‌شود. آخرین چالش موجود، عدم قدرت طراحی در این صنعت است.

قطعه‌سازان به‌دلیل نداشتن قدرت طراحی مجبور به تکرار تولید یک محصول هستند، به‌همین‌دلیل قادر به ایجاد تنوع در تولید یک محصول نخواهند بود. مجموع این مشکلات در کنار یکدیگر باعث شکل‌گیری مانع اصلی پیش‌روی صنعت خودرو و قطعه‌سازی می‌شوند و تا زمانی‌که این موانع برطرف نشوند، تغییری در بهبود روند این صنعت ایجاد نخواهد شد.

حمید گرمابی ، عضو کمیسیون صنایع مجلس : 

بازاریابی مناسب، چالش اصلی صادرات

حمید گرمابی ، عضو کمیسیون صنایع مجلس

صنعت خودرو به‌عنوان دومین صنعت بزرگ کشور بعد از پتروشیمی است. تاثیرگذاری این صنعت در رکود و رونق می‌تواند بسیار مهم باشد. اگر روندی که از سال گذشته در این صنعت آغاز شده است، امسال نیز ادامه یابد، می‌توان امیدوار بود در سال جاری نیز رونق و تولید و فروش خودروها را داشته باشیم.

اما نکته مهم در این‌خصوص که بارها روی آن تاکید شده، این‌که بازار داخل یک بازار محدود است. باید به فکر صادرات محصولاتمان باشیم. در اطراف کشور ما جمعیت ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیونی وجود دارد که به‌راحتی می‌توان در آنجا نفوذ کرد.

لازمه این کار بازاریابی و روش‌های مناسب برای جذب بازارهای خارجی است، به‌خصوص در شرایط پسابرجام ما با همکاری مشترک با خودروسازان مطرح خارجی می‌توانیم به این بازارها راه یابیم و از برند این خودروسازان برای صادرات استفاده کنیم.

امیدوارم به این سمت برویم که بازارهای منطقه را در دست بگیریم. چالش اصلی، دستیابی به بازارهای جدید و افزایش صادرات است. مسلما تولید محصولات جدید می‌تواند در رفع فضای موجود، انحصارزدایی و ایجاد زمینه رقابت در صنعت خودروی ایران گام موثری باشد.

البته در شرایط کنونی لازم است دولت با برخی اصلاحات در قوانین، بستر مناسبی برای کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری در شرکت‌های خودروسازی را فراهم کند. ضمن اینکه بی‌توجهی به نرخ بهره‌های بانکی بر جریان تولید و هزینه در مجموعه‌های خودروسازی تاثیر گذاشته و باعث افت بهره‌وری و افزایش هزینه‌ در این صنعت شده است.

اقتصادی سالم است که نرخ سود تسهیلات آن زیر ۵درصد باشد و موجب کاهش سپرده‌گذاری در بانک‌ها و حرکت نقدینگی به سمت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تولیدی و صنعتی شود.

رضا انصاری ، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس :

مشکلات بزرگ خودروسازان

رضا انصاری ، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس

کیفیت و سرمایه در گردش، دو چالش جدی صنعت خودرو است. تولید خودروهای فاقد کیفیت رقابتی و سرمایه در گردش نامناسب، مشکلات بسیاری را پیش‌روی بازار خودروهای داخلی قرار داده است. باید خودروسازان، محصولاتی با کیفیت بالا و رقابتی تولید کنند تا افزون‌بر پاسخگویی به نیاز مشتریان داخلی، شرایط خوبی را در بازارهای صادراتی به‌دست آورند.

چالش سرمایه در گردش صنعت خودروی ایران نیز موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه این مشکل موجب افزایش میزان بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان و رشد مطالبات معوق واحدهای قطعه‌سازی شده است.

امروز باید منابع مالی مناسبی برای تامین سرمایه در گردش در اختیار خودروسازان به‌ویژه قطعه‌سازان قرار گیرد. ضمن‌اینکه در بیشتر کشورهای دنیا دو یا سه تولید‌کننده داخلی در کنار چند تولید‌کننده خارجی عرضه بازار را در اختیار دارند اما در هیچ‌یک‌از آنها تعیین قیمت خودرو مساله اصلی دولت و شورای رقابت نیست.

به نظر من ورود خودروساز سوم نیز در ماهیت بازار خودرو تغییری ایجاد نمی‌کند، اگرچه به‌طور طبیعی انتظار می‌رود با افزایش بنگاه‌های حاضر در بازار، رقابت رونق بگیرد اما می‌دانیم بازار می‌تواند حتی با وجود تنها یک بنگاه نتیجه‌ای مانند بازار رقابتی داشته باشد، همان‌طور که می‌تواند با وجود تعداد کثیری از بنگاه‌ها، نتیجه‌ای جز نتیجه بازار انحصاری به بار نیاورد.

از سوی دیگر، خودرو یک محصول نهایی است و در تولید آن قطعات متعددی به‌کار گرفته می‌شوند که قیمت و کیفیت آنها در انتها بر قیمت و کیفیت خودرو تاثیر مستقیم دارد. همچنین عملکرد بازارقطعات خودرو در تعیین قیمت خودرو موثر است.

محمد لاهوتی ، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران :

رقابت و کیفیت، پیش‌نیازهای اصلی صادرات

محمد لاهوتی

قراردادهای خودرویی باید با ضمانت اجرا و همچنین پیگیری برای اجرای بندهای سه‌گانه وزارت صنعت امضا و انجام شوند. یعنی باید هم موضوع افزایش تولید و هم ارتقای کیفیت محصولات پیگیری شود.

از‌سوی‌دیگر با‌توجه به تاکیداتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در رابطه با داخلی‌سازی حداقل ۳۰درصدی انجام‌ داده است، باید گفت می‌توان با افزایش گام‌به‌گام داخلی‌سازی خودروها، موضوع انتقال دانش و تکنولوژی را میسر کرد.

موضوع دیگری که باید مدنظر قرار گیرد، ایجاد منافع برای سرمایه‌گذاران خارجی است. درواقع اگر موضوع سرمایه‌گذاری دیگر خودروسازان خارجی‌ محقق شود و این شرکت‌ها دارای منابع و منافع در ایران شوند و از سوی دیگر بازارهای آن‌ها از طریق سرمایه‌گذاری تامین شود، از این طریق با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که خود آن‌ها انجام داده‌اند، اقدامات گذشته را تکرار نخواهند کرد و موظف به اجرای تمام بند‌های قرارداد می‌شوند.

موضوع بسیار مهم دیگری که باید نه‌تنها در صنعت خودرو، بلکه در دیگر صنایع هم مورد توجه قرار گیرد، بحث آورده مطمئن و قابل‌توجه از سوی سرمایه‌گذار خارجی است. به‌عبارت دیگر خارجی‌ها باید آورده و سرمایه قابل‌قبولی با خود داشته باشند تا در شرایط حساس نتوانند به‌راحتی ایران را ترک کنند.

همچنین اگر در کشور حضور طولانی‌مدت داشته باشند، بر کیفیت محصولات کار می‌کنند از این طریق دغدغه کیفیت خودروهای تولیدی داخلی نیز تضمین خواهد شد. به‌همین دلیل کلید افزایش کیفیت خودروهای داخلی و حضور طولانی‌مدت خارجی‌ها در ایران، سرمایه‌گذاری مشترک با شرکای خارجی است.

از سوی‌دیگر بنا‌بر گزارش‌های کیفی همچنان آمار خودروهایی که از نظر کیفی در سطح مطلوبی قرار ندارند، بالاست. این کاهش کیفیت دلایلی متعددی دارد ازجمله این‌که خودروسازان به‌دلیل‌ فشار مالی مضاعفی که در این چندساله به آن‌ها وارد شده است و به‌رغم اینکه در یکی، دو سال اخیر با اتخاذ روش‌هایی توانسته‌اند به فروش خوبی دست یابند اما همچنان نتوانسته‌اند آن‌طور که باید‌وشاید زیرساخت‌های تولید خود را تقویت کنند.

طبعیتا باید این نقیصه هرچه‌زودتر برطرف شود. چراکه با حضور برندهای مختلف و همچنین حضور محصولات برجامی، بازار دیگر نمی‌تواند پذیرای چنین محصولاتی باشد. ضمن اینکه برای این صنعت وظیفه صادراتی مهم و در عین‌حال سنگینی در نظر گرفته شده است.

از سوی دیگر بازار خودرو به‌رغم حضور برندها در کلاس‌های مختلف چندان از شادابی یک بازار رقابتی برخوردار نیست. در همین حال صنایع کشور به‌طور کلی بهره‌وری پایینی دارند و صنعت خودرو نیز از این قضیه مستثنی نیست.