بررسی روند تولید خودروهای تجاری در بهار 96 +آمار

مینی‌بوس و میدل‌باس
در مدت مورد بررسی، تولیدکنندگان در این بخش موفق به تولید 200 دستگاه انواع محصولات شدند که نسبت به مدت مشابه سال پیش رشد 44.9درصدی را نشان می‌دهد که به شکل قابل‌ملاحظه‌ای بالاتر از رشد عمومی صنعت خودروسازی است و این مسئله را می‌توان به فال نیک گرفت به‌ویژه آنکه فراموش نکنیم تولیدکنندگان در این بخش، سال گذشته هم شاهد افزایش تولید بوده‌اند و به نظر می‌رسد با روند فعلی می‌توان امید داشت به‌مرور رونق به این بخش از صنعت بازگردد.

البته نگاه دقیق‌تر به آمار نشان می‌دهد این افزایش تولید به شکل یکنواختی پخش نشده ‌‌و بار اصلی رشد در این بخش یکسره بر دوش بهمن دیزل است چراکه از 5تولیدکننده در این بخش 3 شرکت با کاهش تولید مواجه شده‌اند اما بهمن دیزل شاهد رشد تقریبا 5 برابر بوده ‌و توانسته افت دیگر شرکت‌ها را جبران کند.
در مدت مورد بررسی بهمن دیزل 117 دستگاه مینی‌بوس تولید کرده‌ که نسبت به مدت مشابه سال پیش رشد 485درصدی را نشان می‌دهد. تمامی این افزایش تولید بر دوش تنها مینی‌بوس گروه بهمن، محصولی بر پایه مینی‌بوس‌های ایسوزو است و به نظر می‌رسد بهمن همچنان با کمک شریک قدیمی‌اش می‌تواند حضور موفقی در بازار خودروهای تجاری کشور داشته باشد. بهمن البته معمولا وضعیت تولید متوسطی در بخش مینی‌بوس‌ها داشته ‌اما سال گذشته شاهد رکود در این شرکت بودیم به‌گونه‌ای که در پایان سال 1395، پرونده تولید مینی‌بوس در شرکت بهمن با کاهش تولید 13درصدی نسبت به سال پیش بسته شد و به همین دلیل افزایش تولید در این شرکت می‌تواند نشانه مثبتی باشد. بازار مینی‌بوس در کشور البته همچنان بازاری بی‌رونق است و در نبود طرح‌های جایگزینی (که اصلی‌ترین مشوق خریداران برای خرید مینی‌بوس به شمار می‌رود) عمده خریداران این خودروها را ارگان‌های دولتی و نظامی تشکیل می‌دهند و به همین دلیل چنین رشدهایی نمی‌تواند پایدار باشد اما در صورت پایدار ماندن این روند، بهمن به‌راحتی می‌تواند به تولید بیش از 500 دستگاه مینی‌بوس در پایان سال نیز امیدوار باشد و این یعنی رقمی دو‌برابر سال 1394. بهمن البته غیر از مینی‌بوس ایسوزو که با نام داخلی سحر به فروش می‌رسد، امسال برنامه عرضه ون بزرگ مکسوس را دارد که عرضه آن می‌تواند باعث افزایش نرخ تولید مینی‌بوس در این شرکت شود.
پیشرو دیزل آسیا دومین شرکت با روند حرکتی مثبت در بازار مینی‌بوس و میدل‌باس است. این شرکت همچنین تنها تولیدکننده میدل‌باس در کشور است و در سه‌ماهه نخست سال هم 4دستگاه میدل‌باس را (مشابه آمار سال پیش) به تولید رساند. اصلی‌ترین پیشرفت این شرکت، افزایش تولید مینی‌بوس‌های ایویکو است تا درمجموع با تولید 35 دستگاه در سه‌ماهه نخست سال، شاهد رشد 84درصدی باشد.
در میان دیگر شرکت‌های این لیست باید به ایران‌خودرو اشاره کرد؛ شرکتی که پس از 2 سال روند با‌ثبات که با تولید مینی‌بوس آرین (بر مبنای مینی‌بوس‌های هیوندای) به دست آمده بود، امسال نزول 80درصدی را در تولید تجربه کرد. این شرکت درمجموع سال 95، با تولید 295 دستگاه مینی‌بوس، بزرگ‌ترین تولیدکننده این رده بود اما امسال با تولید تنها 6 دستگاه مینی‌بوس در سه‌ماهه نخست سال، وضعیت مطلوبی ندارد. سروش دیزل مبنا که ون‌های بزرگ هیوندای را تولید می‌کند نیز هرچند شاهد کاهش تولید بود اما همچنان روند طبیعی کاری خود را حفظ کرده ‌و افت 12درصدی را نمی‌توان نشانه‌ای از نزول فعالیت‌ها در این شرکت دانست به‌ویژه آنکه سال گذشته به دنبال قراردادهای دولتی، روند تولید در این شرکت به‌عنوان یک شرکت تازه‌وارد به‌شدت مثبت بود. هرچند روند فعالیت‌های این شرکت به ‌سرعت سال گذشته نیست و شاید نتواند همچون سال پیش، در میان بزرگان جای گیرد.

اتوبوس
اتوبوس‌سازان کشور در مدت مورد بررسی با تولید 316دستگاه، رشد 58.8درصدی را نسبت به مدت مشابه سال پیش ثبت کردند و جالب آنکه در کل سال 1395 نیز شاهد همین درصد رشد نسبت به سال 1394 در این بخش بودیم و به این ترتیب به نظر می‌رسد رشد تولید در این بخش توانسته به ثبات برسد. البته از این نظر شاید بتوان وضعیت تولید اتوبوس در کشور را مناسب دانست اما بررسی جزئی‌تر تولیدات نشان می‌دهد مشکلات در این بخش از صنعت بیش از سال گذشته است و عدم تولید در 3 شرکت و کاهش تولید در 4شرکت از 6 شرکت فعال در بازار نشان‌دهنده اوضاع نامناسب تولیدکنندگان در این بخش است. اصلی‌ترین برنده بازار اتوبوس‌های کشور همچون سال‌های اخیر عقاب‌افشان است؛ شرکتی که با تولید اتوبوس‌های اسکانیا و در غیاب‌ رقبای اصلی اروپایی توانسته یکه‌تاز بازار باشد و فعلا یکسره بر تولید اتوبوس‌های بین‌شهری تمرکز کرده است تا جایی که به‌تنهایی سهمی بیش از 74درصد از تولیدات اتوبوس در کشور را از آن خود کرده است. عقاب‌افشان همچون سال گذشته به‌طور کامل بر تولید اتوبوس بین‌شهری متمرکز شده ‌و خط تولید اتوبوس‌های شهری این شرکت عملا تعطیل است. افزایش تولید در عقاب‌افشان می‌تواند خبر خوبی برای مدیران آن باشد چراکه ‌این شرکت در سال گذشته هم شاهد افزایش تولید بوده و به این ترتیب یکه‌تازی عقاب‌افشان بر بازار اتوبوس‌های کشور به‌ویژه در بخش شهری ادامه پیدا خواهد کرد. در سه‌ماهه نخست امسال عقاب‌افشان با تولید 235دستگاه اتوبوس بین‌شهری اسکانیا توانست رشد 155درصدی را به نام خود ثبت کند ضمن آنکه بیشترین آمار تولید نیز متعلق به این شرکت بوده است. محصولات اسکانیا فعلا در بازار اتوبوس‌های بین‌شهری ایران رقیبی ندارند چراکه ایران‌خودرو دیزل مدت‌هاست تولید اتوبوس‌های مرسدس بنز را متوقف کرده ‌و فعلا هم خبری از آغاز تولید ولوو در رانیران نیست. تنها رقیب اروپایی اسکانیا محصولات MAN آلمان هستند که در سه‌ماهه نخست سال تولید آنها متوقف شده ‌و به این ترتیب اسکانیا فعلا می‌تواند با قدرت به راه خود ادامه دهد.

ایران‌خودرو دیزل دیگر برنده بازار اتوبوس‌های ایران است و فعلا در غیاب محصولات مرسدس بنز، با برند یوتونگ توانسته خطوط تولید خود را سرپا نگه‌دارد. قسمت غمبار ماجرا اما تعطیلی تولید در شرکت‌های شهاب خودرو، یاوران خودرو شرق و آکیا دویچ است. شهاب خودرو مدت‌هاست با وضعیت ناگواری دست‌وپنجه نرم می‌کند و به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان باسابقه اتوبوس در کشور وضعیت مناسبی ندارد و بعید نیست به‌زودی شاهد تعطیلی آن باشیم. آکیا وابستگی زیادی به تولید اتوبوس‌های شهری دارد و این مسئله با توجه به لزوم خرید اتوبوس از سوی دولت برای استفاده در حمل‌ونقل عمومی باعث شده این شرکت نتواند پیوستگی تولید خود را حفظ کند. یاوران خودرو اما می‌توانست در بازار موفق باشد؛ شرکتی که پشتیبانی MAN آلمان را دارد و محصولاتش هرچند نه با قدرت اسکانیا اما مورد توجه بازار بوده هرچند به نظر می‌رسد مشکلات برای این شرکت هم آغاز شده ‌و عدم تولید در سه‌ماهه نخست سال نشان می‌دهد با وجود رشد در بازار اتوبوس‌ها و به‌ویژه اتوبوس‌های بین‌شهری، MAN در حال جا ماندن از غافله است.

کامیونت، کامیون و کشنده
اگر بخواهیم تنها سه‌ماهه نخست امسال را معیار قضاوت قرار دهیم، می‌توان گفت تولیدکنندگان خودروهای تجاری باری نیمه‌سنگین و سنگین در حال ورود به دوران رکود هستند و این مسئله شاید شروع یک بحران باشد. تولیدکنندگان در این بخش در حالی که سال پیش رشد بیش از 51درصدی را به نام خود ثبت کرده بودند و البته در شرایطی که تولیدکنندگان خودرو در کشور به‌طور متوسط شاهد رشد 15درصدی بوده‌اند، کاهش تولید را تجربه کردند. میزان این کاهش هرچند در محدوده کمتر از 2درصد است و از این نظر شاید جای نگرانی نباشد اما وقتی در نظر بگیریم این بخش همیشه در میان تجاری‌سازها پیشرو بوده است شاید وضعیت کمی متفاوت باشد.
با توجه به آنکه تولید کامیونت در کنار کامیون و کشنده به‌صورت یکپارچه سنجیده می‌شود، همان‌گونه که قابل پیش‌بینی بود اصلی‌ترین بازیگر این بخش بهمن دیزل است. بهمن دیزل با تولید کامیونت‌های ایسوزو مدت‌هاست یکه‌تاز بازار است و با توجه به شرایط بازار و رقبا به نظر نمی‌رسد به این زودی شرکت دیگری بتواند جایگاه این برند را در بازار از آن خود کند. اصلی‌ترین محصول گروه بهمن کامیونت NPR است که به‌تنهایی 565 دستگاه تولید داشته ‌و همین عدد کافی است تا از تمامی کامیونت‌سازان کشور جلو باشد. این کامیونت که در نسل پیشین خود هم خودرو موفقی بود، اکنون در سری 75 توانسته روند موفقیت‌های پیشین خود را تکرار کند و افزایش تولید بیش از 40درصدی نیز تاییدی بر این موضوع است. بهمن البته غیر از کامیونت‌های ایسوزو، کامیونت شیلر را نیز در طیف تولیدات خود دارد که هنوز تا رسیدن به دیگر محصولات این شرکت باید راه درازی را طی کند ضمن آنکه آمار تولید سه‌ماهه نخست سال حکایت از توقف تولید کامیون 18 تن ایسوزو دارد؛ خودرویی که با وجود برتری‌های فنی بیش از هر چیز به دلیل قیمت بالا و تعدد رقبا هیچگاه چندان موفق نبود و فعلا هم به نظر می‌رسد از خط تولید کنار گذاشته شده است.
بهمن دیزل، سیبا موتور را هم در کنار خود دارد؛ شرکتی که‌ روی تولید محصولات FAW تمرکز کرده ‌و فعلا با تولید کامیونت، وضعیت مناسبی دارد. تولید کامیونت در این شرکت عملا از سال گذشته رونق گرفته ‌و به 180دستگاه در سه‌ماهه نخست سال رسیده تا به این ترتیب کاهش تولید کشنده‌های FAW را جبران کند و به این ترتیب حکمرانی گروه بهمن در بازار خودروهای تجاری با تولید مجموع 1.144 دستگاه محکم‌تر شود.
پس از این شرکت و البته با اختلاف زیاد، سایپا دیزل ایستاده است؛ شرکتی که رشد 164درصدی را به نام خود ثبت کرده‌ تا یکی از موفق‌ترین شرکت‌ها در این بازار باشد. یکی از اصلی‌ترین دلایل موفقیت سایپا دیزل، رشد تولید کشنده‌های ولوو در این شرکت است به‌گونه‌ای که سری FH500 به‌تنهایی رشد بیش از 280درصد را تجربه کرده است. در کنار این، سایپا دیزل در بازار کامیونت هم موفق ظاهر شده است. روند موفقیت کامیونت‌ها در این شرکت از سال پیش آغاز شده و امسال هم کامیونت‌های فوتون به‌ویژه نمونه‌های 6 تن این برند (که در سه‌ماهه سال پیش هنوز روی خط تولید نرفته بودند) عملکرد موفقی داشتند به‌گونه‌ای که دو کامیونت فوتون رشد تولید 390 درصدی را به نام خود ثبت کردند و البته با آمار تولید 250 دستگاهی بیش از 40درصد از تولیدات سایپا دیزل را شامل می‌شدند.
بازنده بزرگ بازار تجاری‌های در سه‌ماهه نخست امسال ایران‌خودرو دیزل است؛ شرکتی که افت سنگین 96درصدی را ثبت کرده ‌و با تولید تنها 10 دستگاه انواع خودروهای تجاری باری یکی از ضعیف‌ترین دوران کاری چندساله اخیر خود را پشت سر گذاشته است و این در حالی است که این شرکت سال گذشته شاهد رشد نزدیک به 90درصدی بوده است. ایران‌خودرو دیزل محصولات پر‌فروشی همچون کامیون‌های بنز 2624 و 1924 را در لیست محصولات خود دارد اما به‌طور عجیبی شاهد توقف تولید در این شرکت هستیم به‌گونه‌ای که از میان تمام محصولات خط تولید این شرکت تنها 3 دستگاه کامیونت مرسدس بنز (به‌عنوان نمونه)، 6 دستگاه شاسی باری 1924 مرسدس بنز و 1 دستگاه از کشنده فراز تولید شده است.
در این بخش ماموت دیزل به‌عنوان یکی از بزرگان بازار هرچند روندی نسبتا یکنواخت داشته است اما به نظر می‌رسد تا حدی جایگاه خود را در مقابل رقبای اروپایی و به‌ویژه ولوو از دست داده‌اند چراکه در مقابل تولید 350 دستگاه کشنده‌های FH ولوو، تنها 70 دستگاه انواع کشنده اسکانیا تولید شده است.