آیا خودروهایی با سن بیش از ۲۰ سال لزوما فرسوده و آلاینده هستند؟

بررسی استانداردهای قدیمی
اولین موضوعی که توسط نهادهای مربوط به عنوان علت فرسودگی و آلاینده‌بودن خودروهای قدیمی مطرح می‌شود، نبود استانداردهای آلایندگی هنگام طراحی و تولید خودروهای قدیمی‌تر و یا پیش پا افتاده بودن استانداردهای مذکور است. این بدین معناست که برای مثال خودرویی که در دهه 70 میلادی در آمریکا طراحی و تولید شده است، قطعا میزان آلایندگی بیشتری نسبت به خودرویی دارد که در چند سال اخیر در ژاپن طراحی و ساخته شده است. چنین مسئله‌ای کاملا صحت دارد و تمامی کشورها به تدریج سعی کرده‌اند تا سطوح استانداردهای آلایندگی خودروهای وارد شده و یا تولید شده در خاکشان را بالاتر ببرند تا سهم خود در حفظ و نگهداری محیط زیست را ایفا کنند. اما این بدین معنا نیست که این خودروها در دورانی بدون هیچ استاندارد و یا محدودیتی تولید شده‌اند. مسئله حفظ محیط زیست از اواخر دهه 60 میلادی به طور جدی مطرح شد و از همان زمان قوانین نسبتا سختگیرانه‌ای در اروپا، ژاپن و آمریکا نسبت به میزان آلایندگی و ایمنی خودروها وضع شد که در دهه‌ 70 به سرعت پیشرفت کرد تا آنکه در دهه 80 به شدت سختگیرانه‌تر شد و امروزه نیز استانداردهایی وضع شده‌اند که بعضا تصور آنها در 30 سال قبل تقریبا ناممکن به نظر می‌رسید. اما در هر صورت استانداردهایی در زمان تولید و عرضه خودروهای کلاسیک و کلاسیک جوان نیز وجود داشته‌اند و خصوصا خودروهای تولید شده در دهه 90 میلادی، از نظر سطح گازهای خروجی اگزوز، تفاوتی از زمین تا آسمان با استانداردهای کنونی ندارند.

تاثیر شرایط نگهداری
عامل دیگری که در مورد وضعیت خودروهای قدیمی به عنوان آنچه موجبات فرسودگی را فراهم می‌آورد عنوان شده، نحوه نگهداری خودروست. قطعا خودرویی که به صورت روزانه و تحت شرایط سخت، بدون سرویس‌های دوره‌ای مرتب و با استفاده از قطعات غیرفابریک کم‌دوام استفاده شده است، عمر مفیدی بسیار کمتر از خودرویی دارد که مسافتی اندک را طی کرده، مالک آن تمامی موارد مورد نیاز را برای سالم ماندن آن انجام داده است. اما اینکه عمر فرسودگی خودرو را به طور مطلق 20 سال در نظر بگیریم و عنوان کنیم که هر خودرویی لزوما بعد از 20 سال آلاینده و فرسوده خواهد بود، امری ناعادلانه است. همه ما با محصولات آلمانی، آمریکایی و ژاپنی متعددی آشنا هستیم که اسطوره‌های دوام و کم‌آزاری هستند و تعداد زیادی از آنها توانسته‌اند در معابر کشور دوام بیاورند، بی ‌آنکه به وضعیتی نامناسب و ناگوار دچار شوند و در معرض نابودی قرار گیرند. حتی خودروهای مونتاژ داخل نیز اگر به صورت خوبی تولید شده، توسط مالکانی با وسواس مناسب نگهداری شوند، قطعا عمر مفیدی بسیار بیشتر از 20 سال خواهند داشت. این موارد همگی توسط نتایج تست‌های معاینه فنی کشور تایید شده است. بسیاری از خودروهای با سن کمتر از 10 سال، به علت عدم نگهداری مناسب مالکان شرایط لازم برای دریافت معاینه فنی را ارضا نمی‌کنند، اما بسیار دیده شده که خودروهایی که در دهه‌های 70، 80 و 90 میلادی تولید شده‌اند و مالکانشان تمامی تلاش‌شان را برای استفاده بهینه از این خودروها داشته‌اند، به راحتی موفق به دریافت این تاییدیه شده‌اند.

برخی نتایج رسمی
حال که دو عامل اصلی مورد نظر نهادهای مربوطه در مورد فرسوده و آلاینده بودن خودروهایی با سن بیش از 20 سال را بررسی کرده‌ایم، بد نیست تا دلایلی روشن در مورد رد لزوم فرسوده بودن خودروهای کلاسیک و کلاسیک جوان ارائه کنیم. خوشبختانه تعدادی از مالکان متعهد و علاقه‌مند خودروهای اینچنینی، برگه‌های اخذ معاینه در سال جاری را در اختیار ما گذاشتند. در این میان خودروهای تولید شده در دهه‌های 80 و 90میلادی، در صورت انجام سرویس‌های منظم دوره‌ای و استفاده از قطعات فابریک و اصلی، به‌سادگی موفق به اخذ معاینه فنی شده‌اند و حتی بعضا از خودروهای مدرن نیز بهتر عمل کرده‌اند. در میان خودروهای آلمانی، محصولات مرسدس بنز شاید اسطوره دوام و کیفیت باشند و تعداد زیادی از آنها نیز هنوز در کشور در حال تردد هستند. در یک مورد خاص، یک دستگاه مرسدس بنز 190E مدل 1983 با پیشرانه کاربراتوری 4 سیلندر، میزان CO معادل 0.8 تولید می‌کند که بسیار کمتر از حدود مجاز یعنی 4 است. برای میزان HC نیز عدد اعلام شده 143 است، در حالی که استاندارد حداکثر را 400 عنوان کرده. این خودرو معاینه فنی خود را از مرکز خاوران تهران اخذ کرده است. حتی برای نمونه‌های اسپرت نیز وضعیت خوب است و برای مثال در مورد یک مرسدس بنز 350SL انژکتوری 6سیلندر مدل 1973 که در مرکز معاینه فنی بیهقی تهران بررسی شده، میزان CO برابر 0.44 (حداکثر مجاز 2.5) و HC  217 (حداکثر مجاز) است. اما جالب‌ترین نمونه را باید مرسدس بنز 230E مدل 1996 دانست که بسیار بهتر از تعداد زیادی از خودروهای مدل بالا ظاهر شده است. این خودرو مجهز به پیشرانه انژکتوری در مرکز بیهقی تهران ارقام 0.13 برای CO (در برابر 2.5 حد مجاز) و برای HC عدد 100 (در برابر حد مجاز 250) را از خود به جای گذاشته است. اما برای خودروهای آمریکایی نیز وضعیت چندان بد نیست. برای مثال یک دستگاه اولدزموبیل کاتلاس سیرا S مدل 1990 مجهز به پیشرانه انژکتوری، توانسته در مرکز اروم فن کبودان شهر ارومیه اعداد 2.1 برای CO (در برابر 2.5) و 212 برای HC (در برابر 250) را ثبت کند. اما بد نیست تا نیم نگاهی به خودروهای دو‌دیفرانسیل آفرود نیز داشته باشیم. در یک مورد خاص، یک دستگاه نیسان پاترول سافاری مدل 1988 کاربراتوری، توانسته در مرکز بیهقی تهران معاینه فنی اخذ کند. مقادیر گزارش شده توسط مرکز برای CO عدد 3.25 (در مقابل استاندارد 4) و 109 برای HC (در برابر 400) بوده است. تمامی این خودروها به طور مرتب توسط مالکان در حال استفاده هستند و برخی حتی خودرو روزمره شهری آنها محسوب می‌شوند. البته باید عنوان کرد که تمامی این افراد، خودروهای خود را در شرایطی ایده‌آل نگهداری کرده، سرویس‌های دوره‌ای را به طور منظم انجام داده‌اند. پس می‌توان نتیجه گرفت، شرایط نگهداری اصلی‌ترین عامل در تعیین وضعیت فرسودگی خودروهاست و نباید خودروهای کلاسیک و کلاسیک جوانی که در وضعیتی ایده‌آل استفاده شده‌اند را در کنار خودروهایی قرار داد که مالکانشان هیچ ارزشی برایشان قائل نیستند.