عوارض آلودگی هوا جانشین طرح زوج و فرد می‌شود

مشروح گفتگو با رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران را می خوانید:

آقای شاکری، خبری به نقل از شما در رسانه ها منتشر شد که قرار است تا پایان بهار، محدوده طرح زوج و فرد در تهران برداشته شود. آیا این مسئله به خاطر بهبود کیفیت هوای پایتخت و افزایش تعداد روزهای سالم و پاک است؟

دو بحث فعلا درباره این مسئله وجود دارد؛ یکی اینکه به صورت فیزیکی این محدوده فعلی وجود داشته باشد و جرایم بیشتری برای ورود غیرمجاز به محدوده ترافیک اخذ شود. یکی دیگر این که محدوده های زوج و فرد بر اساس میزان و روزهای آلودگی هوا تعریف شود و خودروها بر اساس شدت آلودگی هوا یا شدت آلایندگی اعمال قانون شوند.

اعمال قانون شوند، همان معنی جریمه شدن بیشتر را دارد؟ این طرح را چه کسی داده؟

این طرح فعلا در کمیسیون عمران شورای شهر و معاونت حمل و نقل و ترافیک مطرح شده. این طرح از شهرداری تهران آمده است، ما به عنوان نهاد ناظر بر شهرداری، این را بررسی می کنیم ولی تصویب نهایی آن با شورای ترافیک تهران است نه ما به عنوان شورای شهر. اعمال محدوده جدید زوج و فرد یا تغییرات آن و قانونی شدن آن را شورای ترافیک تصویب می کند. عجالتا کلیات این طرح بحث شده و قرار است جزئیات را نیز معاونت حمل و نقل و نرافیک شهرداری تهران طی دو ماه آینده به شورای شهر بدهد و پس از بررسی های شورای شهر، خودشان طرح تغییر یافته را به شورای ترافیک تهران می فرستند.

یعنی در صورت تصویب این طرح توسط شورای ترافیک تهران، از ابتدای تابستان چیزی به صورت محدوده زوج و فرد فعلی نخواهیم داشت؟

آن یک بحث اساسی می طلبد. مهلت هایی مانند آخر بهار، یا حذف محدوده طرح زوح و فرد همگی بسته به نظر ابتدایی شورای شهر و تصویب نهایی شورای ترافیک تهران است که طبق آن، طرح فعلی تبدیل به طرح آینده می شود. تا زمانی که طرح جدید ابلاغ نشده، طرح فعلی زوج و فرد در تهران برقرار است.

طبق این طرح جدید، آیا باز هم دوربین های هوشمند، مسئول رسیدگی به تخلفات راننده هایی که وارد محدوده جدید می شوند، هستند یا باز هم عامل انسانی (پلیس راهنمایی و رانندگی) دخالت دارد؟

در تبصره ای که در مصوبه شورای شهر در اواخر سال ۹۳ برای بودجه سنواتی گذرانده شد و طی آن ما تعرفه ها و قیمت بلیتها را برای سال ۹۴ تصویب کردیم، به شهرداری تهران اجازه داده شده برای خودروهایی که وارد محدوده زوج و فرد می شوند علاوه بر جرایم مربوطه، اگر موجبات آلودگی هوا هم وجود داشته باشند، عوارضی بابت آلودگی اخذ کند. این مسئله با سیستم های هوشمند دوربین، ثبت می شود. دوربین پلاکها را می گیرند، شماره ها وارد سامانه می شود و به صورت اتوماتیک جریمه و عوارض آلایندگی خودروها توسط این سامانه محاسبه می شود.

چطور این عوارض جدید را حساب می کنند؟

عاملی که در این بین دخیل است، انسان نیست. توضیح کامل در آن مصوبه داده شده و نرخ عوارض آلایندگی بر اساس پارامترهایی مانند نوع خودرو، سال ساخت و سایر مشخصات فنی محاسبه می شود.

یعنی دوربین کنترل نمی کند خروجی اگزوز خودرو مشکل دارد یا خودرو، فقط به داشتن مدرک معاینه فنی استناد می کند؟

نه، این چیزها را کار ندارد. نحوه محاسبه عوارض آلایندگی بر اساس پارامترهای عمومی است. مثلا بر اساس تاریخ ساخت و ویژگی های فنی خودرو است و مبنای ثابت برای آن گذاشته اند و گفته اند خودروهایی که این ویژگی ها را دارند باید فلان میزان عوارض بدهند. درخواستهای فراتر از این نیز از سوی شهرداری شده بود که ما جرایم ورود به طرح زوج و فرد را افزایش دهیم.

چطور این عوارض، بدون تصویب مجلس گرفته می شود؟

این مصوبه به تصویب شورای شهر تهران رسید که اجازه بدهیم این عوارض را بگیرند و بر اساس ویژگی های خودرو، جریمه آلایندگی از خاطیان بگیرند و در این مصوبه هم آمده اگر تا ۴۸ ساعت این عوارض آلایندگی را نپردازند به ماخذ دو برابر جریمه می شوند و این مصوبه، بیشتر حالت بازدارندگی دارد تا مردم به صورت غیرقانونی وارد محدوده منطقه زوج و فرد نشوند. این مسئله قانونی است و مصوبه دارد و شورا نیز به فرمانداری مصوبه خود را اعلام کرده و فرمانداری نیز آن را تصویب کرده و اعتراضی نداشته. این مصوبه در پایان سال گذشته قانونی شده و معاونت حمل و نقل بر اساس آن می تواند اقدام کند. البته شهرداری از هم اکنون هم به مردم اعلام کرده که این عوارض وجود دارد و دارند اطلاع رسانی در این رابطه می کنند.

می دانید که وضع عوارض آلودگی یا آلایندگی توسط شورای شهر غیرقانونی است و هر گونه دریافت وجهی به نام عوارض نیاز به مصوبه مجلس و قانون دارد.

این را هم به مهندس هاشمی تشکری گفته ام که حق افزایش عوارض را ندارید. البته اگر اینطور بود فرمانداری با این مصوبه مخالفت می کرد ولی چیزی نگفته. با این حال حق دولت است که اگر احساس می کند مصوبه خلاف قانون است اعتراض خود را به ما اعلام کند. ما می دانیم اعمال عوارض را باید قانون معین کند. این باید از طریق فرمانداری اعلام می شد که نشد.

با این حساب، وقتی محدوده زوج و فرد بر حسب آلودگی هوا تغییر می کند، باید اطلاع رسانی دقیقی هم صورت گیرد. مانند چیزی که در مواقع اضطرار آلودگی هوا می بینیم. آیا اینطور انتظار ندارید نارضایتی مردم زیاد شود و بگویند شهرداری بدون اطلاع، عوارض و جریمه غیرقانونی از ما می گیرد؟

معاونت حمل و نقل شهرداری دارد روی جزئیات این طرح کار می کند. بررسی های جهانی نیز به این نتیجه رسیده که محروم کردن شهروندان بر اساس پلاک، یا همان طرح زوج و فرد کار صحیحی نیست و باید محرومیت ها بر اساس آلودگی هوا باشد نه پلاک خودرو. اگر عوارض و جرایمی هم اعمال می شود نسبت به آلودگی باید جریمه بگیرند آن هم در مناطق محدوده زوج و فرد و به بیرون از آن کاری نداشته باشند. بنابراین اگر این قانون اجرایی شود،؛ دیگر ویژگی های خودرو و پارامترهایی که برای اندازه گیری آلایندگی قرار می دهند ملاک تعیین جریمه و عوارض خواهد شد. البته احتمال می دهم -نه به عنوان عضو شورا بلکه به عنوان یک فرد دانشگاهی- اگر وارد محدوده آلوده تری شوید جرایم شما افزایش می یابد، یعنی حضور در مراکز آلوده تر شهری؛ عوارض بیشتری دارد.

مسئله آلودگی هوا، موضوع فراری است. یک روز جایی آلوده است، یه روز منطقه دیگری از شهر، یعنی هر روز این محدوده ها تغییر می کند؟

ممکن است همینطور باشد که می گویید. محدوده های اعمال این طرح را معاونت حمل و نقل و ترافیک اعلام می کند و احتمال دارد هر روز شهروندان به رسانه ها در این باره مراجعه کنند. باید همه این مسایل بر اساس مکانیزم مشخصی باشد. جزئیات این طرح برای ما نیامده و تا جزئیات تهیه نشده، نحوه اعلام و اعمال قانون بر خودروها، مشخص نمی شود. قرار شده جزئیات را بیاورند و پس از بحث و بررسی به شورای ترافیک تهران ببرند.

سئوالم آخرم درباره کرایه های حمل و نقل عمومی است. آقای جهانگیری طبق بخشنامه ای اعلام کرده هر گونه گران کردن کالا و خدمات بدون توجیه و هماهنگی با دولت غیرقانونی است. آیا احتمال دارد مصوبه افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی کرایه حمل و نقل عمومی که شورا تصویب کرده، به دلیل ناهماهنگی با دولت یا توجیه نداشتن، لغو شود؟

این کرایه ها قانونی است. هر سال تغییر تعرفه های حمل و نقل انجام می شده و مسئله تازه ای نیست. امسال نیز طبق روال انجام شده و در محدوده قانونی که به شورای شهر این اختیار را می دهد، ما افزایش کرایه ها را انجام دادیم و فرمانداری نیز آن را تصویب کرده و همواره سعی کرده ایم افزایش کرایه ها در حداقل ممکن باشد، وقتی فرمانداری تصویب کرده، یعنی دولت هم موافق افزایش کرایه های حمل و نقل است و با دولت هم هماهنگ شده.