طرح LEZ منطقه کم انتشار آلاینده از مفهوم تا اجرا

به گزارش پدال نیوز به نقل از فارس، سرهنگ مراد مرادی، معاونت آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ در یادداشت خود با عنوان «طرح L.E.Z (ال- ای- زد) منطقه کم انتشار آلاینده؛ از مفهوم تا اجرا» آورده است:
 
«مناطق کم انتشار (Low Emission Zone) مناطق جغرافیایی هستند که با هدف بهبود کیفیت هوا ایجاد می­شوند. برای رسیدن به این هدف، خودروهای با آلایندگی بالا و غیر استاندارد از تردد در این مناطق منع می ­شوند و دسترسی وسایل نقلیه به آنها بر اساس میزان انتشار آلودگی شان تعریف و محدود می­ گردد و برای این مناطق استانداردهای خاصی در نظر گرفته می­ شود.
 
از نظر تاریخی این مناطق ابتدا در سال 1996 در شهر استکهلم سوئد معرفی شدند، در حال حاضر حدود 225 منطقه کم انتشار در 11کشور عضو اتحادیه اروپا شامل کشورهای آلمان، دانمارک، سوئد، ایتالیا، هلند، مجارستان، اتریش، بلژیک، انگلستان، نروژ و سوئیس وجود دارد.
 
هم اکنون یکی از معضلات و دغدغه‌های جدی مدیریت شهری، آلودگی هوای کلان­شهر تهران است.
 
در چند سال اخیر تلاش‌ها و اقدامات اجرایی متعددی توسط دولت، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی برای کاهش میزان آلودگی هوا انجام شده است.
 
طبق این طرح، خودروها در مناطق مشخص براساس سه مؤلفه زیر طبقه بندی می­شوند و بر آن اساس مجوز تردد می‌‌گیرند که عبارتند از: 1- سطح تکنولوژی تولید 2- سن خودرو 3- وضعیت معاینه فنی 4- وضعیت آلایندگی خودرو
 
معاینه فنی یکی از مهم‌ترین مؤلفه­ ها و عوامل در اجرای طرح منطقه کم انتشار است. خودروهایی که فاقد معاینه فنی صادره از مراکز معاینه فنی شهر تهران هستند، توسط دوربین‌های نظارت تصویری شناسایی شده و در نهایت به ‌صورت نرم‌افزاری اعمال قانون می‌شوند.
 
در این طرح که بر پایه معاینه فنی شکل گرفته، خودروها از لحاظ انتشار آلایندگی به 4 دسته آبی، سبز، زرد و قرمز تقسیم می‌شوند؛ بر این اساس در مواقع شدت آلودگی هوا محدودیت تردد بر اساس رنگ بندی خودروها با ویژگیهای زیر صورت می گیرد:
 
خودروهای قرمز: شامل خودروهای کاربراتوری فاقد معاینه فنی معتبر بر اساس قوانین جدید و همه وسایل نقلیه با عمر بیش از سن فرسودگی هستند و میزان آلایندگی شان بسیار بالاست بنابر این اجازه تردد در بخش اعظم شهر را نخواهند داشت، خودروهای قرمز در شهر تهران در حدود 58 هزار دستگاه برآورد می­ شود که قابلیت دریافت معاینه فنی را ندارند.
 
خودروهای زرد: شامل همه موتورسیکلتهای بنزینی کابراتوری، خودروهای سواری و وانت بار بنزینی با سیستم سوخت رسانی کاربراتوری با استاندارد آلایندگی پایین تر از یورو 2 و همه وسایل نقلیه سبک و سنگین با استاندارد آلایندگی پایین تر از یورو 3­ می شود؛ خودروهای زرد حدود یک و نیم میلیون از خودروهای پایتخت را شامل می­ شود. این خودروها حق تردد در هسته مرکزی شهر را نخواهند داشت.
 
خودروهای سبز: خودروهای گازسوز یا بنزینی هستند که استاندارد بیش از یورو 2 دارند که برای این دسته از خودروها نیز در شرایط اضطرار آلودگی هوا محدودیت تردد در هسته مرکزی شهر در نظر گرفته می شود همچنین وسایل نقلیه سبک و سنگین دیزلی با استاندارد آلایندگی یورو 3 و بالاتر در شرایط ناسالم بر اساس طرح زوج یا فرد در شهر تردد می­کنند.
 
خودروهای آبی: خودروهای برقی و هیبریدی (اعم از سواری، وانت بار و موتورسیکلت ها) هستند که دارای استاندارد یورو 5 و بالاتر هستند و در بهترین وضعیت زیست محیطی قرار دارند و از این رو خودروهایی که در این رده رنگی قرار دارند، مجاز به تردد در تمامی نقاط پایتخت هستند.
 
مشکلات و موانع اجرای طرح
 
به طور کلی اجرای طرح منطقه کم انتشار آلایندگی، با سه گروه از موانع مواجه است که هر کدام از این موانع به نوبه خود می­تواند بر موفقیت یا عدم موفقیت اجرای طرح، تأثیر مستقیم داشته باشد.
 
این موانع عبارتند از:
 
الف- موانع قانونی: مهمترین مانع قانونی در این باره، مهلت 5 سال معافیت خودروهای نوساز از گذراندن مراحل معاینه فنی است که با اهداف و چشم اندازهای طرح مذکور مغایرت بنیادی دارد.
 
ب- موانع فنی: این گروه از موانع که عمده­ ترین مشکلات پیش روی طرح مذکور می­ باشند را می­توان در موارد زیر خلاصه کرد: نبود زیر ساخت­های نرم ­افزاری و سخت­ افزاری مناسب با اجرای طرح، نبود مراکز انجام معاینه فنی مکانیزه در کل کشور، نبود سوخت استاندارد و ایستگاه های سوخت­ رسانی مطابق با یوروهای مد نظر، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از تاکسی و اتوبوس و مینی­ بوس، ایجاد محدودیت هایی به مراتب بیشتر از طرح زوج و فرد برای شهروندان و بسیاری از موارد دیگر.
 
ج- موانع اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی: این موانع را می­توان در موارد زیر جمع­ بندی نمود: مواجه شدن صنعت خودروسازی کشور (تولید داخلی) با چالش اساسی، لزوم صرف هزینه­ های هنگفت برای اجرای طرح، فقدان پیوست فرهنگی – اجتماعی منطبق با واقعیتهای زندگی مردم ایران و ... .
 
پیشنهادات
 
در صورت فراهم شدن سایر شرایط، این طرح باید به صورت فازبندی شروع شده و ابتدا از سیستم ناوگان حمل و نقل عمومی آغاز گردد و تا کسب نتیجه­ مطلوب از تسری دادن آن به سایر خودروها و دیگر وسایل نقلیه شخصی امتناع شود؛ همچنین نباید از واقعیت دور بود که کشور در حال توسعه­ ای مانند ایران قابل مقایسه با کشورهای توسعه یافته­ اروپایی نیست.
 
بنابراین پیشنهاد می­ شود قبل از دست زدن به هر اقدامی به زمینه­ ها و بسترهای اجرای موفق طرح منطقه کم انتشار آلایندگی در اروپا دقت شود و در ایران نیز با توجه به شرایط جامعه و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی و واقعیت های موجود، اجرای این طرح دقیقاً مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.»