علاوه بر واردات قطعات به صورت قانونی از چین، در سال‌های اخیر شاهد قاچاق گسترده قطعات بی‌کیفیت از چین و چند کشور دیگر به ایران بوده‌ایم. قطعات بی‌کیفیتی که گاهی از روی عمد و غیرعمد حتی وارد خطوط تولید خودروسازان هم شده‌اند.
هرچند این قطعات به‌شدت بی‌کیفیت در زمان تحریم‌ها نمود بیشتری در خطوط خودروسازان داشت و در حال حاضر نیز کمتر با قطعات بی‌کیفیت برای تولید خودرو مواجه هستیم اما همچنان برخی مشتریان خودروهای صفر کیلومتر از کیفیت بد قطعات در روزهای ابتدایی تحویل خودرو گله دارند. قطعاتی که به دلیل ارزان بودن به‌راحتی در بازار به فروش می‌رسند و به نظر نمی‌رسد کسی جلودار ورود غیرقانونی و بی‌رویه قاچاق لوازم یدکی به کشور باشد.
این درحالی است که برخی قطعه‌سازان به‌دلیل بالا رفتن هزینه تولید در ایران، اقدام به تولید قطعه در چین و سپس واردات به کشور کردند. به‌گفته یکی از فعالان صنعت قطعه‌سازی حمایت دولت چین از تولیدکنندگان این کشور و اعطای وام‌هایی با درصد پایین باعث شده است آنها تقریبا هرکالایی را با قیمتی ارزان‌تر تولید کنند و به راحتی در کشورهای دیگر به فروش برسانند.
بررسی دلایل پیشرفت صنعت خودرو چین
مهدی مطلب‌زاده از فعالان صنعت قطعه‌سازی در این خصوص به روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «کیفیت قطعات تولید ایران به‌مراتب بالاتر از قطعاتی است که به شکل قانونی، غیرقانونی و قاچاق از چین وارد می‌شوند. متاسفانه تولید در کشور چند برابر گران‌تر از چین است. زیرا تامین سرمایه در گردش به لحاظ سود بانکی که از ما دریافت می‌شود، ۲۵درصد بیشتر هزینه دارد. در حالی که در کشوری مثل چین این مقدار ۲ یا ۳ درصد است. به همین دلیل نمی‌توانیم با آنها به لحاظ تامین سرمایه مقابله کنیم و برخی تامین‌کنندگان قطعات برای خودروسازان ترجیح می‌دهند قطعه وارد کنند.
صنایع مختلف در چین توسط دولت به شدت حمایت می‌شوند. دولت چین به خودروسازان این کشور یارانه پرداخت می‌کند از جمله برای ساخت خودروهای هیبرید تا هزینه حمل‌و‌نقل محصولات تولید‌شده کارخانجات که توسط کامیون‌های ارتش به مناطق مختلف این کشور برای صادرات حمل می‌شوند.
علیرضا انصاری از فعالان و تولیدکنندگان تایر در ایران درخصوص حمایت‌های همه‌جانبه دولت چین از صنایع مختلف این کشور ازجمله صنعت خودرو به روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «بحثی که در این خصوص وجود دارد این است که آنها به دلیل حمایت‌هایی که از سوی دولت صورت می‌گیرد، هزینه تولید کمتری نسبت به ما دارند. مجموع مشوق‌هایی که دولت چین برای صادرکنندگانش در نظر گرفته است، باعث می‌شود در بسیاری از موارد نتوانیم با آنها رقابت کنیم.»
وی با تاکید بر این نکته که سازوکار مناسبی در اقتصاد چین وجود دارد که تولید در این کشور را تسهیل می‌کند، گفت: «این تسهیلات و مشوق‌های دولتی شامل موارد مختلفی می‌شود، از کاهش مالیات تا پرداخت تسهیلات و همچنین بازگرداندن بخشی از ارزش افزوده به تولیدکنندگان.
وی می‌افزاید: «ضمن اینکه در بخش حمل‌و‌نقل و توزیع، دولت کامیون‌های ارتش را در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد تا از کارخانه به گمرکات مرزی محصولات شرکت‌های تولیدی را رایگان حمل کنند. همین کار باعث کاهش هزینه می‌شود. اگر همین چند فاکتور را در کنار هم قرار دهیم، باعث می‌شوند رقابت با آنها در بسیاری از صنایع سخت شود.»
عجیب نیست کشور چین در ۲ دهه گذشته در همه بخش‌ها پیشرفت کرده و رقیب کل دنیا شده است. رشد این کشور در تولید خودرو نیز بی‌نظیر بوده است. هرچند هنوز راه زیادی برای در صدر قرار گرفتن این کشور در فهرست خودروسازان برتر فاصله دارد اما برنامه‌ریزی این کشور این‌گونه است که بتواند کاری کند تا سال‌های آینده، تولید خودرو تنها در این کشور صرفه اقتصادی داشته باشد.»
دولت چین گام بزرگی برای تولید خودروهای هیبرید برداشته است. این کشور با همکاری خودروسازان برتر دنیا و با توجه به مشوق‌های اقتصادی که در اختیار خودروسازان قرار می‌دهد، به‌منظور مقابله با آلودگی هوا در کلان‌شهرهای چین و همچنین توسعه و تولید خودروهای هیبرید و برقی رقمی بیش از ۵میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داده است.
دولت چین برای تولید هر خودروی برقی و هیبرید بیش از ۴۰ هزار دلار پرداخت می‌کند و این امر باعث می‌شود در این سال‌ها در بخش خودروهای هیبرید و برقی پیشرفت چشمگیری داشته باشد.
شرکت بی‌وای‌دی چین با همکاری شرکت ب‌ام‌‌‌و توانسته‌اند در زمینه تولید خودروهای هیبرید و برقی گام بزرگی بردارند که تنها با حمایت همه‌جانبه دولت این کشور امکان‌پذیر بوده است.
برنامه‌ریزی چینی‌ها برای این بخش فروش بیش از یک‌میلیون دستگاه خودروی برقی و هیبرید تا سال ۲۰۲۰ و همچنین رساندن این میزان به ۳میلیون دستگاه خودرو تا سال ۲۰۲۵ است. پرداخت یارانه و ایجاد زیرساخت‌های شارژ این خودروها از سیاست‌های دولت چین برای این بخش است.
یکی از کارهای مهمی که دولت چین درخصوص همکاری با شرکت‌های معتبر خودروساز خارجی و به‌منظور حمایت از صنعت قطعه‌سازی انجام داده است، ایجاد یک سند چشم‌انداز در بخش خودرو و تصویب قوانین مختلف برای استفاده از قطعات ساخت داخل این کشور در خودروهای مشترک تولید‌شده در این کشور است.
این موضوع در قراردادهای جدید خودرویی ایران پیش‌بینی شده است. اگر قراردادهای جدید خودرویی در کشور به‌خوبی اجرا و هماهنگی خودروسازان با قطعه‌سازان به‌خوبی انجام شود، شاهد رسیدن به ۷۰درصد ساخت داخل در سه سال آینده خواهیم بود.
صنعت ساخت قطعه ازجمله صنایع مهم و سودآور برای هر کشور است. دولت چین از صنعت قطعه‌سازی به‌عنوان یک صنعت ستون یاد می‌کند و بر توسعه این صنعت تاکید فراوانی دارد.
در برنامه پنج‌ساله توسعه صنعت خودرو در کشور چین به استفاده از نوآوری و استفاده از انرژی‌های پاک در تولید خودروها تاکید فراوانی شده و این کشور به سرعت در این مسیر درحال حرکت است.
چین در سال ۲۰۱۵ توانست ۲۴ میلیون خودرو را در کشورش به فروش برساند. این برنامه برجسته بخش خودرو به‌عنوان یک صنعت کلیدی برای توسعه اقتصادی چین است.
چین در سال ۲۰۱۶ نیز با افزایش ۴میلیون دستگاه خودرو نسبت به سال ۲۰۱۵ توانست در مجموع بیش از ۲۶ میلیون دستگاه به فروش برساند که از این تعداد ۹۸ درصد در داخل و ۲درصد نیز به صادرات رسیده است.
