بر این اساس
سیدعلی جزایری مدیر گروه خودروی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، با بیان
اینکه یکپارچگی گذشته میان آمریکا و کشورهای دیگر دنیا از بین رفته است،
درباره بعید بودن احتمال تاثیرگذاری این کشور در سیستم تعاملات، اقتصاد و
صنعت کشورهای دیگر ازجمله ایران توضیح داد.
با توجه به تغییر فهرست تحریم‌های آمریکا و حذف مورد مربوط به انتقال کالاها و خدمات مربوط به بخش خودروسازی ایران از این فهرست، به نظر شما آیا تغییری در تعاملات شرکت‌های خارجی با خودروسازان کشور که پیش از این با در نظر گرفتن محدودیت‌های ایجادشده از سوی آمریکا، از ارتباط با خودروسازان ایران طفره می‌رفتند، ایجاد خواهد شد یا خیر؟
مسائلی که در زمینه تحریم‌ها وجود دارد، مربوط به اروپا و آمریکاست. اگرچه
اروپایی‌ها از نظر صنعتی به آمریکایی‌ها وابسته هستند اما در عمل خط و
خطوط دیگری را دنبال می‌کنند. حتی در زمینه‌های دیگر مثل مسائل نظامی نیز
این بحث مطرح شد که از ناتو جدا شوند و یک شبه‌ناتوی اروپایی ایجاد کنند.
به طور کلی می‌توان گفت در حال‌حاضر اروپا از نظر اقتصادی اوضاع خوبی ندارد و به‌نظر من اروپایی‌ها به‌شدت دنبال این موضوع هستند که مسیر خود را جدا از آمریکا دنبال کنند.
همچنین این نکته را نیز باید یادآور شد که بعضی بخش‌های صنایع خودروسازی
اروپایی‌ها به آمریکا وابسته است و در واقع تحت نفوذ آمریکا هستند و آنها
هم روی همین موضوع سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا بتوانند اروپایی‌ها را
تحت‌فشار قرار دهند.
همان‌طور که در زمینه فعالیت‌های بانکی نیز اروپایی‌ها را تحت سیطره خود قرار دادند، در زمینه فعالیت اروپایی‌ها در حوزه صنعت نیز تا حد زیادی نفوذ کردند. از جمله می‌توان به سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در شرکت بوش اشاره کرد. در حالی که ما ناچار بودیم سیستم سامانه‌های سوخت، جرقه و ... را بیشتر از بوش تامین کنیم.
همین مساله نیز سبب شد در زمان تحریم برای تامین بعضی قطعات حساس که در کشور امکان ساخت آنها را نداشتیم، به مشکل بر بخوریم و همین مساله خط تولید ما را مختل کرده بود.
اما واقعیت قضیه این است که تا پیش از به نتیجه رسیدن برجام، ایران
توانسته بود منابع دیگری را برای تامین قطعه پیدا کند. بر این اساس، به‌نظر
من در بحث خودروسازی آنقدر منابع تامین قطعه وجود دارد که با وجود اینکه
آمریکایی‌ها بسیار سعی کردند خودروسازی ایران را کنترل کنند اما در عمل
نتوانستند چندان موفق عمل کنند.
باید توجه داشت خودروسازی در ایران یک صنعت وسیع است، به شکلی که از نظر
ظرفیت، تیراژ و فروش یکی از تولیدکنندگان با قدرت دنیا بودیم اما اینکه
الان در آن جایگاه نیستیم، بحث دیگری است.
بنابراین اینکه آمریکا بخواهد در صنعت خودروی ایران اختلال ایجاد کند،
چندان راحت نیست. اگرچه معتقدم با روی کار آمدن ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور
این کشور و تغییراتی که در ساختار سیاسی آن در حال رخ دادن است، باید منتظر
ماند و دید تعاملات آمریکا با اروپایی‌ها در آینده نزدیک به چه شکل تغییر
می‌کند.
در واقع
آمریکا باید بتواند باز هم با اروپا، روسیه و چین دیدگاه و اهداف
یکپارچه‌ای ایجاد کند تا مثل سابق با اعمال تحریم، ایران را تحت فشار
بگذارد. این در حالی است که الان شکاف‌های عمیقی میان اینها وجود دارد و به
نفع ایران تمام می‌شود.
به عقیده من اجرایی شدن این دور از تحریم‌ها مطلقا مثل سابق نخواهد شد و آمریکا نخواهد توانست مانند قبل، با نفوذ در تصمیم‌گیری‌ها تاثیری بر ساختار خودروسازی ایران بگذارد. ضمن اینکه باید توجه داشت الان منابع زیادی برای تامین قطعاتی وجود دارد که امکان تولید آنها در کشور نیست. همچنین راهکارهای زیادی نیز برای تامین قطعات وجود دارد. بنابراین تهدید‌ها نمی‌تواند مثل قبل اثرگذار باشد.
گفته
می‌شود اتفاقات ناخوشایند اخیر در خودروسازی ایران ارتباطی با تحریم‌های
20 سال قبل ندارد، بلکه تنها تحریم‌های بین‌المللی هسته‌ای توانست این صنعت
را با مشکل مواجه کند. ضمن اینکه ایران در دوران تحریم‌های 20 سال قبل
اتفاقا روزهای رونق را تجربه کرده است. این موضوع را چگونه ارزیابی
می‌کنید؟
اتفاقات نامطلوبی که در خودروسازی ما افتاد، ناشی از اشتباهاتی بود که در دولت نهم و دهم رخ داد و یکی از مهم‌ترین بخش‌های این آسیب، مربوط به افزایش قیمت دلار در آن دوران بود.
دورانی که قیمت دلار هزار تومانی برای مدت‌طولانی پایین نگه داشته شد و متعاقب آن اصل این صنعت را برون‌سپاری و قطعات نیمه‌ساخته وارد کردیم و درنهایت واردات به تولید داخل چربید. مشکلات ایجادشده در صنعت خودروی ما ناشی از آن تصمیم‌گیری‌هاست. بنابراین می‌توان گفت خیزشی که الان در خودروسازی ایجاد شده است، جای آسیب کمتری نسبت به قبل دارد و این بخش از صنعت، کم‌کم با وجود مشکلات فراوان، دوباره می‌تواند روی پای خود بایستد.
در واقع باید این‌گونه شود و این بار مشکلات کمتر خواهد بود. این واقعیت که آمریکا سعی دارد سیستم فعالیت کشور ما را در سطح بین‌المللی مختل کند، موضوعی است که همه بر آن اتفاق‌نظر دارند که برای از پای در آوردن یک کشور باید اقتصاد آن را فلج کرد. پس با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از اقتصاد در کشور به اقتصاد خودرو بستگی دارد، تلاش‌های آمریکا و برنامه‌ریزی‌های آن برای آسیب رساندن به این بخش با این توجیه اتفاق می‌افتد.
اما این نکته را نباید فراموش کرد که حاشیه سود فعالیت شرکت‌هایی مثل پژو
در ایران، در هیچ کشور دیگری به‌دست نمی‌آید. چه‌بسا شرکت پژو یک شرکت
نابود‌شده بود که با تعامل و همکاری با ایران توانست دوباره فعالیت خود را
آغاز کند.
با این وجود بعضی شرکت‌های اروپایی و آسیایی مثل خودروسازان ایتالیا یا ژاپن برای از دست ندادن بازار خود در آمریکا و سرمایه‌گذاران آمریکایی خود، از همکاری با ایران سر باز می‌زنند. به نظر شما پس از تغییر فهرست تحریم‌های آمریکا علیه ایران، شکل ارتباط آنها با خودروسازان کشور تغییر خواهد کرد؟
قطعا تغییر اتفاق می‌افتد اما این ما هستیم که باید انعطاف‌پذیری داشته
باشیم و منابع خود را تغییر دهیم. دلیلی ندارد حتما دنبال همکاری با فیات
باشیم. کشورهای زیادی در دنیا هستند که در زمینه تامین قطعه می‌توانند به
ما کمک کنند و معضلاتی مثل شرکت‌های ایتالیایی و... را ندارند. مثلا
سوئدی‌ها شرکت‌های خوبی در این زمینه محسوب می‌شوند و می‌توان با آنها
تعامل کرد، زیرا تعامل آنها با آمریکایی بسیار پایین است. شرکت‌هایی مثل
ولوو و خودروسازان دیگر موارد مناسبی برای همکاری محسوب می‌شوند.
اما مساله این است که در خودروسازی یک نوع مافیا وجود دارد. ضرورتی ندارد
حتما و فقط با فرانسوی‌ها همکاری کنیم. می‌توانیم با خودروسازان کشورهای
دیگر نیز قراردادهای همکاری خوبی امضا کنیم. دست ما باز است که با منابع
تامین‌کننده و تولیدکننده دیگر در دنیا همکاری داشته باشیم. الان چینی‌ها
در زمینه تولید قطعه به نوعی قدرتمند محسوب می‌شوند و می‌توانیم تامین قطعه
را از آنجا انجام دهیم.
اگرچه آمریکا ابرقدرت اقتصادی محسوب می‌شود و به‌راحتی و با خرید سهام هر
شرکتی می‌تواند در نحوه فعالیت و تعامل آن نفوذ کند اما به‌عقیده من این
بار با فضایی که در دنیا به وجود آمده است، آمریکا دیگر این امکان را ندارد
که بتواند به صورت یکپارچه به هر کشوری که خواست فشار بیاورد.
بنابراین همین‌طور که تهدید‌ها بزرگ می‌شود، دریچه‌های جدیدی هم باز می‌شود و این موضوع به زیرکی فعالان در این صنعت بستگی دارد تا بدانند چگونه عمل کنند.
اشاره
کردید ایران می‌تواند از منابع تامین متفاوت در دنیا استفاده کند. در عین
حال خودروسازی ایران نیز پتانسیل خوبی برای تولید خودرو و سرمایه‌گذاری
دارد. چگونه می‌توان شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی را برای تعامل و همکاری
با خودروسازان کشور جذب کرد؟
بحث ایران‌هراسی که در دنیا به وجود آمده، یک واقعیت است. بر این اساس
خارجی‌ها به ایران نمی‌آیند، چه برسد بخواهند در کشور سرمایه‌گذاری کنند.
از طرفی سیستم هراس از سیستم‌های بانکی هم وجود دارد که مانع سرمایه‌گذاری است. بنابراین همه اینها بسته به برنامه‌ریزی و ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاران است که چگونه آنها را برای آوردن سرمایه به کشور تشویق کنیم، به‌طوری که خیالشان از کسب سود فعالیت در ایران راحت باشد.
در حال حاضر شرایط ایده‌آل نیست اما فکر نمی‌کنم اوضاع در همین قالب بماند و رنگ دیگری خواهد گرفت. باید منتظر ماند و دید چه اتفاقی خواهد افتاد.
منبع دنیای خودرو
