باتری‌های عهد اشکانیان و باتری‌های امروزی

به گزارش پدال نیوز به نقل از صمت، اما در سال 1936میلادی (مطابق با 1314) در نزدیکی شهر تیسفون در عراق امروزی، کوزه بسیار عجیبی کشف شد که آن را به 2000 سال قبل، یعنی زمان حکومت اشکانیان تخمین زدند و در آن زمان تیسفون جزو قلمرو ایرانیان محسوب می‌شد.
این کوزه که ارتفاع 4 سانتی‌متر و قطر 8 سانتی‌متر داشت، دارای یک دیسک مسی (در ته کوزه) و در وسط آن یک لوله مسی که در داخل آن نیز یک لوله آهنی وجود داشت، بود و بخش‌هایی از آن نیز با قیر پوشیده شده بود.
 
یک باستان‌شناس آلمانی به نام «ویلهلم کونیک» در سال 1940میلادی، وقتی این کوزه پیل‌مانند را در موزه ایران و عراق دید، آن را به صورت امانی با خود به موزه برلین برد و آنجا آزمایش‌هایی روی آن انجام داد و سپس نظریات جالبی درباره آن ارائه داد و گفت: این کوزه یک «پیل الکتریکی» یا یک «باتری» است، که برای آبکاری طلا یا نقره به‌کار رفته است.
البته در سال 1940میلادی شخصی به نام «ویلارد گری» که مهندس برق بود، ماکتی از آن کوزه درست کرد و محلول مس سولفات را در آن ریخت و آزمایشی انجام داد که منجربه تولید 1/5 تا 2 ولت برق شد. او نیز ثابت کرد که این کوزه می‌تواند جریان الکتریکی را برقرار کند، البته بعد از جنگ جهانی دوم نیز یک باتری دیگر شبیه به این کوزه در همان ناحیه یافت شد.
 
 
در سال 1970 میلادی نیز یک باستان‌شناس آلمانی دیگر به نام «آرن اگبرکت» آزمایش دیگری نیز روی کوزه یاد شده انجام داد و مقداری آب انگور را به جای محلول مس سولفات استفاده کرد و دید که باتری یاد شده الکتریسته 87 درصد ولت ایجاد می‌کند. این آزمایش هم ثابت کرد که اشکانیان در بیش از 2000 سال قبل، قادر به تولید الکتریسته از یک ماده اسیدی بوده‌اند. در سال 1999میلادی نیز توسط دانشجویان دکتر «مارگوری سنچال» استاد ریاضیات و تاریخ علم در ماساچوست امریکا نمونه‌های دیگری از این باتری را بازسازی کردند و موفق شدند از آن برق 1/5 ولت به دست بیاورند. درباره کاربردهای این باتری یا پیل یا کوزه اختلاف‌نظرهای زیادی وجود دارد. عده‌ای معتقدند این کوزه فقط ظرفی بود که برای تولید دارو مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در اینکه این سیستم توانایی تولید جریان الکتریسیته را داشته، شکی وجود ندارد.
 
اما بعد از مدتی معلوم شد مطالعه روی این باتری برای اروپاییان بسیار سنگین است و این مسئله را ثابت می‌کند که ایرانیان 1800 سال قبل از اروپایی‌ها، باتری را اختراع کرده بودند، تحقیقات روی این باتری‌ها را متوقف کردند و جالب اینجاست که برخی از آنها با وجود انجام و به دست آمدن این همه نتایج درخشان هنوز اصرار دارند بگویند که نخستین باتری‌ها در سال 1786میلادی توسط «لوییچی گالوانی» دانشمند ایتالیایی اختراع شده است. اما شما باور نکنید چون همه آزمایش‌های یاد شده دلیل بر آن است که این پدیده در زمان اشکانیان در ایران اختراع شده بود.
 
قورباغه مهربان «الکساندر ولتا»
گرچه اروپایی‌ها تاکید داشته و دارند که نخستین باتری‌ها را «لوئیچی گالوانی» اختراع کرده است، آن‌قدر که وقتی «الکساندرولتا» مخترع باتری‌های الکتریکی با تبریک عده‌ای به اختراعات‌اش مواجه شد، به احترام گالوانی گفت:
«من آن را اختراع نکرده‌ام، من آن را در خیابان پیدا کرده‌ام». البته این از روی تواضع بود، چراکه اختراع جدید او یک شی فوق‌العاده بود.
«ولتا» می‌دانست که گالوانی پیش از او مشاهداتی روی بدن یک قورباغه مرده داشته است و به این خاطر هنگام صاعقه زدن، یک قورباغه بدون پوست را از نردبان خانه‌اش به وسیله یک قلاب مسی آویزان کرد و دید که بدن جانور با هر صاعقه به لرزه درمی‌آید، حتی وقتی که هوا طوفانی نبود. حرکاتی در بدن حیوان دیده می‌شد و گالوانی به این نتیجه رسید که الکتریسیته در بدن قورباغه تولید شده است.
 
 
در این بین «ولتا» از آزمایش‌های روی قورباغه آگاه شد. ولی عقیده داشت که گالوانی در اینکه فکر می‌کند انقباضات قورباغه مربوط به خود قورباغه است، در اشتباه است. او فکر کرد انقباضات به علت تماس قلاب مسی با آهن نرده است. او عقیده داشت که الکتریسیته در اثر تماس 2 فلز تولید شده است.
«ولتا» برای اثبات نظر خود به آزمایش پرداخت. او روی میز یک دیسک مسی و روی آن پارچه‌ای خیس‌خورده در آب و اسید سولفوریک و روی آن دیسک ساخته شده از فلز «روی» و روی آنها مس و روی مس پارچه قرارداد تا یک پیل ساخته شد.
به دیسک مسی پائینی و به فلز «روی» بالایی سیمی وصل کرد. او سر سیم‌ها را به هم وصل کرد، وقتی به آرامی آنها را جدا می‌کرد جرقه الکتریکی زده می‌شد. تئوری او درست از کار
درآمد. این‌گونه بود که باتری الکتریکی به وجود آمد. «ولتا» در بافت که پارچه به زودی خشک شده و جریان برق قطع می‌شود. پس چند لیوان گرد هم گذاشت و در داخل هر یک آب و اسید ریخت و یک ورقه مس و یک ورقه روی، در آنها قرار داد. هر ورقه روی را به ورقه لیوان بعد وصل کرد و ورقه مسی لیوان اول آزاد بود و قطب مثبت باتری را تشکیل می‌داد و ورقه روی لیوان آخرین قطب منفی باتری بود.
 
 
«ولتا» چگونگی تولید جریان برق در داخل سیم را به جهانیان نشان داد.
باتری چطور کار می‌کند؟
اگر شما و دوست‌تان کف دست راست‌تان را روی هم بگذارید و فشار دهید، یک دست به عقب می‌رود و به این علت که دست دیگر قوی تر بوده و نیرو یا ظرفیت بیشتری داشته است. به همین طریق یک فلز ظرفیت بیشتری از فلز دیگر دارد و جریان برق یکی در دیگری جاری می‌شود.
وقتی مردی در یک کارخانه یک موتور الکتریکی را روشن می‌کند، الکتریسیته ماشین را به حرکت درمی‌آورد. وقتی ما یک باتری را به‌کار می‌اندازیم، فعل و انفعالی بین اسید و صفحات فلزی به وجود می‌آید و برق از یک صفحه به صفحه دیگر جریان می‌یابد و در سیم بیرون یک چراغ را روشن یا یک زنگ را به صدا درمی‌آورد.
 
عمر دراز و کوتاه باتری‌ها
شما با انجام یک سری کارهای پیش‌پا افتاده می‌توانید عمر باتری اتومبیل‌تان را افزایش دهید و در مقابل با برخی بی‌خیالی‌ها و بی‌دقتی‌ها می‌توانید آن را جوانمرگ کرده و از رده خارج کنید. متخصصان و باتری‌سازان می‌گویند، بهترین راه برای افزایش طول عمر باتری، مراقبت مستمر از باتری و موتور است. در آب و هوای سرد برای افزایش عمر باتری، باتری را کاملا شارژ و موتور را گرم نگاه دارید. در آب و هوای گرم و در طول تابستان، باید سطح الکترولیت را مرتب بررسی کرد و آب باتری را به سطح لازم رساند.
این مطلب ناشی از دمای زیاد زیرکاپوت است. استفاده از محافظ گرما در باتری‌ها رایج‌تر شده و تولیدکنندگان خودرو توسط آن، باتری را از دمای بالای زیرکاپوت محافظت می‌کنند. برخی تولیدکنندگان باتری نوعی باتری ویژه مناطق گرمسیر تولید کرده‌اند که مقدار الکترولیت در باتری را افزایش داده است تا خنک‌سازی بهتر انجام شود یا از فرمولاسیون خاصی برای صفحه استفاده کرده‌اند.
 
 
 
 
با این حال شما یادتان باشد که آب کاهش یافته باتری‌تان را اضافه کنید. هرگز اسید یا آب آلوده اضافه نکنید و بیش از اندازه آن را از آب پر نکنید.
قبل از روشن کردن اتومبیل تمام تجهیزات جانبی برقی و چراغ‌های خودرو را خاموش کنید، به دلیل اینکه باعث کاهش بار باتری در هنگام استارت و به‌ویژه در هوای سرد می‌شود.
روشن گذاشتن تمامی چراغ‌ها یا تجهیزات جانبی برقی دیگر خودرو و دشارژ کامل باتری به‌ویژه در باتری بدون مراقبت و نگهداری، سبب خراب شدن باتری اتومبیل می‌شود. بعد از شارژ کامل باتری برای تعیین خسارت‌ها واردشده احتمالی، دوباره باتری را آزمایش کنید.
باتری‌های با شارژ کامل را در مکان‌های سرد قرار دهید و به طور مرتب هنگامی که مقدار شارژ آنها به کمتر از 80درصد شارژ کامل می‌رسد یا بعد از 6 ماه (هر کدام زودتر اتفاق افتاد) آنها را شارژ کنید.
 
 
 
 
یادتان هم باشد که مهمترین علل ناتوانی ناگهانی باتری عبارتند از:
ـ کاهش الکترولیت (که عامل 50 درصد از کار افتادگی باتری‌هاست) به دلیل گرمای بیش از اندازه در زیر کاپوت یا شارژ بیش از حد، دشارژ زیاد( روشن گذاشتن چراغ‌های اتومبیل)، استعمال بی‌جا یا کاربرد باتری‌هایی با اندازه نامناسب، شل شدن تسمه دینام یا بدون شارژ ماندن، لرزش بیش از اندازه (به دلیل لق‌شدن بست‌های نگهدارنده)، استفاده از آب آلوده، خوردگی و یخ‌زدگی. البته به‌خاطر داشته باشید، باید هنگام انجام اقدام‌های محافظی برای باتری خود، یکسری نکات ایمنی را نیز رعایت کنید و باید بدانید که باتری‌های سرب اسیدی شامل الکترولیتی از جنس سولفوریک اسید هستند که ماده‌ای خورنده و سمی است. در هنگام شارژ از خود گازی متصاعد می‌کند که در صورت وجود جرقه‌ای در کنار آن منفجر خواهد شد و سبب آسیب رساندن به انسان می‌شود. بر این اساس هنگام کار با باتری نیاز به رعایت مواردی است، ازجمله: تهویه مطبوع، دور کردن جواهرات از بدن، پوشیدن لباس محافظت‌کننده بدن و استفاده از عینک ایمنی ویژه و احتیاط کردن و همچنین رعایت تمامی دستورات تولیدکننده باتری درباره آزمایش باتری، استارت باتری به باتری، نصب و شارژ باتری است.
 
 
 
 
چگونه از باتری خود نگهداری کنیم؟
فقط گذاشتن باتری روی اتومبیل و اتصال آن به سیستم برقی کافی نیست، باید یادمان باشد که همیشه از حال و احوال باتری اتومبیل خود و میزان شارژ موجود در آن با خبر باشیم تا مبادا یک روز صبح سرد زمستانی ما را در پارکینگ غافلگیر کند و استارت نزند و روشن نشود. اما اینکه چگونه می‌توان با یک باتری دوست شد را برای‌تان در این ستون می‌نویسم، ولی قبل از آن به برخی علت‌های کاهش عمر باتری اشاره‌ای دارم که عبارتند از:
1- خوردگی قطب‌های باتری (محل‌های اتصال بست‌هایی که به موتور و دیگر اجزا می‌روند) که ناشی از تمیز نکردن و شستن به موقع آنهاست.
2- توجه نکردن به میزان آب باتری موجود در خانه‌های باتری یا مخلوط شدن مواد مخرب با آن.
3- نشت کردن آب باتری از خانه‌ای به خانه دیگر باتری.
 
اما نحوه صحیح نگهداری از باتری هم که چندان مشکل نیست را یاد بگیرید و بدانید نخست در صورتی که به مدت زیادی از خودرو استفاده نمی‌کنید باتری را از روی خودرو باز کنید و کنار بگذارید. دوم اینکه از شارژ کردن اضافی باتری بپرهیزید.
سوم، سعی کنید هر هفته میزان آب اسید و تمیز بودن قطب‌های باتری را کنترل کنید.
چهارم اینکه سعی کنید اتومبیل‌تان را بیشتر در مکان‌های گرم پارک کنید، زیرا می‌گویند عمر باتری در اثر سرمای زیاد کاهش می‌یابد.
همچنین برای سرویس کامل قطب‌های باتری از آب‌جوش استفاده کرده و پس از تمیز کردن سطح آن از مقدار کمی گریس برای جلوگیری از خوردگی استفاده کنید. این عمل معمولا هر 2 ماه یکبار باید انجام شود.
آخر اینکه از جابه‌جایی زیاد باتری پرهیز کنید و هنگام پر کردن خانه‌ها با آب اسید، مراقب باشید زیرا ریختن آب اسید روی بدنه خودرو باعث پوسیدگی آن می‌شود. برای جا زدن بست‌ها از آچار ویژه آن استفاده کنید و هرگز با ضربه زدن سعی نکنید بست‌ها را به جای خودشان بگذارید.
 
اما چگونه خراب بودن باتری را تشخیص دهیم؟
در هنگام روشن بودن خودرو یکی از بست‌های قطب‌های باتری را بردارید، در صورتی که موتور روشن بماند اشکال از باتری است ولی اگر خودرو خاموش شد، معلوم می‌شود اشکال از شارژ توسط دینام است که برای چک کردن دینام به یک باتری‌ساز معتبر مراجعه کنید.
اگر در شرایط به‌خصوصی هستید، می‌توانید با پرهیز از روشن کردن وسایل جانبی خودرو موتور را 3 تا 4 ساعت با همان باتری روشن نگه داشته و به حرکت ادامه دهید. توجه داشته باشید که عمر باتری در صورت سرویس به موقع هم از 4 یا 5 سال بیشترنمی‌شود.