۸ نشانه از سلامت و عدم سلامت پیستون موتور

به گزارش پایگاه خبری پدال نیوز، پیستون در موتور‌های درون‌سوز تنها عضوی است که حرکت خطی رفت و برگشتی دارد و به همین خاطر سلامت کار آن اهمیت متفاوتی نسبت به دیگر قطعات موتور خواهد داشت. عیوبی که در پایین گفته می‌شود به صورت یک مرجع رسمی برای موتور‌های دوزمانه تهیه شده‌اند که با توجه به اشتراکات بالای موتور‌های دوزمانه و چهارزمانه، برای این پیشرانه‌ها نیز قابل بسط و توسعه هستند.
 
تاج پیستون قهوه‌ای
سوخت و ساز موتور روی پیستون و شمع اثرات حرارتی برجا می‌گذارد که در صورتی که سوخت و ساز به صورت درست انجام شده باشد، تغییر رنگ این قطعات به صورت قهوه‌ای سوخته خواهد بود. این حالت در اصطلاح لاتین به
PERFECT BROWN CROWN به معنی تاجی که قهوه‌ای کامل شده است، شناخته می‌شود.
 
لکه‌های داغ‌زدگی سیاه‌رنگ
فرض کنیم که پیستون تا حد زیادی داغ شده است به نوعی که روغنی که به آن در اثر ضربه‌های شاتون و لنگ‌های میل‌لنگ پاشیده می‌شود، کمی دچار سوختگی می‌شود به نوعی که لکه‌های داغ‌زدگی سیاه‌رنگی که کربن و دوده هستند ‌روی قسمت پایین پیستون نشست کرده‌اند. این عیب که بر اثر گرم‌شدن بیش از حد پیستون رخ می‌دهد یا به علت عدم کارکرد صحیح سیستم خنک‌کاری موتور است و یا نسبت نادرست مخلوط سوخت و هوا که گرم کاری بیش از حد موتور را در پی داشته است. این حالت در لاتین به نام Black spot Hot شناخته می‌شود.
 
خاکستری‌شدن پیستون
پیستون از جنس آلومینیوم و به رنگ خاکستری پرداخت شده است. یک درجه حالت حاد‌تر از چگونگی بروز لکه‌های سیاه‌رنگ داغی، خاکستری‌شدن پیستون است که در نتیجه گرم شدن زیاد این قطعه رخ می‌دهد. به این معنی که لایه‌های آلومینیوم پیستون به شکل پولک‌های نازکی از روی آن بلند می‌شوند و رنگ پیستون را تغییر می‌دهند. همان‌طور که گفته شد این عیب بر اثر گرم شدن زیاد موتور و یا رقیق بودن سوخت رخ می‌دهد که وجود عواملی که منجر به احتراق زود‌هنگام مثل ادوانس‌بودن جرقه شمع، پایین‌بودن اکتان بنزین، گرم بودن بیش از حد موتور و... شود نیز می‌تواند به سرعت بروز این اتفاق بیفزاید.
 
براده‌های ریز فلزی
فرض کنیم بنا به علتی گرد و خاک وارد موتور شود و در بین مرحله تراکم، این قطعات ریز بین پیستون و سرسیلندر قرار بگیرند. این اتفاق منجر به خرد‌شدن‌های این قطعات و از طرفی پریدگی و خردشدن قسمت بسیار کوچکی از پیستون خواهد شد. حتی دیده شده است که این ناخالصی‌ها منجر به شکسته شدن رینگ نیز شده‌اند که مشکلات بسیار زیادی را به بار خواهند آورد. بروز این حالت را می‌توان با گوش دادن به صدای موتور به راحتی تشخیص داد.
در این زمان باید موتور کاملا تمیز و روغن نیز به طور کامل تعویض شود چرا که ممکن است این ناخالصی‌ها به زیر موتور نیز راه پیدا کرده باشند که اگر با روغن در چرخه روانکاری پیشرانه قرار بگیرند، موجب سایش و خرابی قسمت‌های دیگر نیز خواهند شد. یکی از دلایل راهیابی گرد و خاک و ذرات شن به موتور می‌تواند ناشی از استفاده از فیلتر‌های غیراستاندارد، عدم استفاده از فیلتر و یا وجود نشتی هوا بعد از فیلتر به سمت موتور باشد.
 
لب‌پر شدن یا ترک برداشتن پیستون
سرد و گرم شدن‌های ناگهانی موتور می‌تواند منجر به شکستن پیستون، تاب برداشتن و یا ترک برداشتن سرسیلندر شود. یکی از علل این سرد و گرم شدن می‌تواند ناشی از نفوذ آب به درون سیلندر موتور باشد. نفوذ آب از سیستم خنک‌کاری نیز می‌تواند ناشی از سوختن واشر سرسیلندر باشد که با ریختن آب روی تاج پیستون گرم و داغ، منجر به پریدگی لبه تاج پیستون و یا ترک خوردن آن شود. جنس آلومینیومی پیستون در بروز این حالت نیز بسیار دخالت دارد.
 
ساییدگی و شکستگی حاشیه پیستون
این حالت که با شنیدن صدای تلق تلق ناشی از برخورد پیستون به دیواره سیلندر ایجاد می‌شود، به خاطر لقی بیش از حد بین جداره سیلندر و پیستون است. این حالت حتی ممکن است منجر به شکستگی بلوک سیلندر نیز شود.
 
ذوب شدن تاج پیستون
همیشه سمتی از سیلندر که رو به سوپاپ دود است، گرم‌تر و داغ‌تر از دیگر قسمت‌هاست به نحوی که این گرمای زیاد‌ می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی همچون سوراخ‌شدن تاج پیستون در حالتی که موتور بیش از اندازه گرم باشد، شود. دلایل این گرم‌شوندگی بیش از حد که منجر به ذوب‌شدن پیستون از یک نقطه می‌شود، ممکن است به خاطر کمبود هوا در مخلوط سوخت و هوا باشد و یا سوخت به درون موتور به صورت ذرات درشت مایع وارد شود و روی پیستون بریزد، زمان جرقه بیش از حد ادوانس باشد و یا اکتان سوخت نسبت به ضریب تراکم موتور پایین باشد که منجر به احتراق پیش از موعد شود.
 
کربن و دوده‌زدگی جداره پیستون
این حالت به صورت دوده‌زدگی ‌روی جداره پیستون دیده می‌شود و حالتی که منجر به بروز مشکلی در کارکرد موتور نخواهد شد اما نشانه‌هایی از ضعف رینگ‌ها دارد.
فشار ناشی از احتراق از رینگ‌ها عبور کرده ‌و ‌ روی دیواره پیستون به صورت دوده‌زدگی نمود پیدا کرده است. این حالت منجر به کاهش قدرت موتور به خاطر ضعف در رینگ‌ها و ایجاد کمپرس در پایین موتور و در محفظه کارتل روغن خواهد شد.
نویسنده: مهندس علیرضا داودی