مروری بر مهم‌ترین پرسش‌ها پیرامون تاریخچه پژو ۴۰۵

به گزارش پدال نیوز، پژو ۴۰۵ خودرویی است که برای صنعت خودرو کشورمان بیش از یک خودرو نقش ایفا کرده است. در حقیقت ۴۰۵ خشت اول حضور موفق فرانسوی‌ها در بازار خودرو کشورمان (پس از انقلاب اسلامی) و خمیر‌مایه شکل گرفتن اولین خودرو ملی (سمند) و به نحوی انتخاب همیشگی خانواده‌های متوسط و رو به رشد ایرانی از ابتدای دهه ۷۰ شمسی تا‌کنون است. با این حال متاسفانه بسیاری از مالکان سابق و کنونی این خودرو و خویشاوندان نزدیکش (سمند، پژو پارس و پژو RD) نسبت به تاریخچه آن اطلاعات چندانی ندارند و فقط به شنیده‌های پراکنده‌ای که در رسانه‌ها و جراید غیر‌خودرویی کشور منعکس شده است، بسنده می‌کنند.
 
به همین دلیل برآن شدیم تا در مطلبی به برخی‌ پرسش‌های احتمالی پیرامون تاریخچه این خودرو و پاسخ‌های صحیح آنها بپردازیم.
 
تولید و عرضه 405 از کی آغاز شده است؟
در سال 1987 برای اولین بار 405 روانه بازارهای اروپا شد و تولید نمونه استیشن نیز از سال بعد یعنی 1988 آغاز شد. با این حال عرضه این خودرو در کشورهای متفاوت از دوره‌های زمانی متفاوتی آغاز شده است. در ایران از سال 1992 (1371) و پس از قراردادی که در اواخر دهه 80 میلادی بین دو طرف امضا شد، عرضه 405 آغاز شد. در آرژانتین، شیلی و مصر نیز همین سال آغاز تولید 405 است. با این حال تولید 405 در زیمبابوه و انگلستان از 1987، در تایوان و اندونزی از 1989 و در لهستان از 1993 آغاز شد.
 
آیا 405 به عنوان خودرو سال اروپا انتخاب شده است؟
پاسخ به این جواب مثبت است. با وجود اینکه بسیاری از مردم کشورمان پس از مدتی این داستان را فراموش کردند، اما همین موفقیت 405 در بازار اروپا دستمایه تبلیغاتی مهم برای خودروساز داخلی در عرضه و تولید 405 تلقی می‌شد. در سال 1988 405 توانست به‌راحتی رقبایی همانند سیتروئن AX و هوندا پریلیود را شکست دهد و با رأی قاطعی که حتی تا‌کنون رکوردش شکسته نشده، شکست دهد و به عنوان خودرو سال اروپا دست یابد. کارایی بالا در کنار کیفیت مناسب ساخت و قیمت و امکانات رفاهی قابل قبول در کنار ظاهر شیک و به‌روز از جمله مهم‌ترین عوامل موفقیت 405 در آن دوره بودند.
 
آیا طراحی 405 ایتالیایی است؟
پژو در دوران طلایی خود که از اواخر دهه 60 تا اواخر دهه 90 میلادی به طول انجامید، با استودیو پینین‌فارینا ایتالیا رابطه تنگاتنگی داشت و طراحی بیشتر محصولات خود را به این استودیو می‌سپرد و در صورت نیاز به انجام طراحی در داخل کمپانی نیز معمولا از مشاوران ارشد پینین‌فارینا کمک می‌گرفت. 405 نیز در همین دوره ظهور کرد و به همین دلیل طراحی آن توسط همین استودیو ایتالیایی انجام گرفت. ظاهر کلی 405 شباهت‌های زیادی به آلفارومئو 164 دارد که تصادفی نیست و به دلیل آن است که آلفا نیز توسط پینین فارینا شکل گرفته است. 405 در زمان عرضه یکی از زیباترین خودروهای کلاس خود قلمداد می‌شد و علاوه بر این به سبب خطوط آیرودینامیکش، ضریب پسایی در حدود 0.29 داشت که حتی امروزه نیز برای یک سدان متوسط رقمی بسیار مناسب است. در سال 1992 یک فیس‌لیفت کلی برای 405 انجام گرفت که در آن فرم چراغ‌های عقب تغییر کرده، پوشش پلاستیکی بین آنها نیز حذف شد. علاوه بر این داشبورد خودرو نیز کاملا دچار تغییراتی اساسی شد.
 
چه گونه‌هایی از 405 تولید شده است؟
از نظر فرم بدنه 405 به طور رسمی فقط در 2 گونه سدان و استیشن تولید شده است. اما از همان 2 نمونه، گونه‌های متفاوتی منشعب شده است که با توجه به نوع پیشرانه و امکانات رفاهی با حروف و اسامی متفاوتی شناخته می‌شوند که البته در برخی بازارها نیز همانند کشورمان دارای نام‌های متفاوتی هستند. مهم‌ترین گونه‌های 405 عبارتند از: GE, GL, GR, GLD, GRD, GLDt, GRDt, GTDt, GRi, Sri, GTX ,GLX , Mi16, Mi16x4,STi, STdt و  در کنار نمونه‌های کمتر‌شناخته‌شده‌ای همانند Hunter, Quasar, Caddywagon, Style و Executive. در کنار این نمونه‌ها گونه نادر T16 نیز به طور محدود تولید شده است. (تیراژ 1061 دستگاه)
 
چه پیشرانه‌هایی برای 405 در نظر گرفته شده بود؟
برای 405 پیشرانه‌های 1.4 لیتری تا 2 لیتری 8 سوپاپه بنزینی با قدرتی بین 64 تا 125 اسب بخار در کنار گونه بنزینی 16 سوپاپ 1.9 لیتری و 2 لیتری به قدرت 160 اسب بخار پیشرانه‌های اصلی 405 بودند. در کنار این دو گونه دیزلی 1.9 لیتری و توربو دیزلی 1.8 لیتری با قدرت‌های 68 و 92 اسب بخار نیز برای این خودرو قابل سفارش بود. بهترین شتاب صفرتا100 ثبت شده برای گونه‌های دیزلی 12.2 ثانیه و برای گونه‌های 8 سوپاپ بنزینی 9.7 ثانیه و برای گونه‌های 16 سوپاپه در حدود 8.5 ثانیه است.
 
آیا 405 یک سدان اسپرت تلقی می‌شود؟
در مورد اکثر گونه‌های 405 که شامل نمونه اصلی بازار کشورمان (GLX و GL) نیز می‌شود، پاسخ به این سوال منفی است. با این حال نمونه‌هایی از  405 با حال و هوای اسپرتی نیز عرضه شدند که همگی موفق بودند.
اولین نمونه که SRi بود با پیشرانه 1.9 لیتری انژکتوری خودرو موفق 205 GTi عرضه شد. اما مشهورترین 405 اسپرتی که در کشورمان نیز بسیار شناخته شده است، نمونه Mi16 است. این خودرو که مجهز به پیشرانه 16سوپاپ 1.9 لیتری (و بعدها 2 لیتری) 160 اسب بخاری بود، توانایی شتابگیری از صفر تا 100کیلومتر در ساعت را در تنها 8.5 ثانیه داشت و حداکثر سرعتی معادل 230 کیلومتر در ساعت برای آن متصور بود. با این حال باید به این دو گونه مدل محدود و خاص T16 را نیز اضافه کنید.
این گونه که برای دریافت مجوز شرکت در مسابقات رالی در تیراژ 1061 دستگاه تولید شد، از پیشرانه توربو 2 لیتری نمونه Mi16 به قدرت 200 اسب بخار بهره می‌جست و علاوه بر این مجهز به سیستم انتقال قدرت به هر چهار چرخ بود که بعدها به نمونه Mi16x4 نیز به ارث رسید. 60 دستگاه از این ابر 405 به پلیس فرانسه تحویل داده شدند و در ناوگان آن حضوری پررنگ داشتند.
 
آیا 405 در مسابقات اتومبیلرانی حضور یافت؟
405 در دو جبهه مسابقات رالی و تورینگ حضور یافت که در اولی خوش درخشید و در دومی نیز عملکرد قابل قبولی داشت. نمونه رالی 405 که شباهت چندانی به نمونه خیابانی نداشت و در حقیقت تنها چراغ‌های جلو و عقب آن با نمونه خیابانی مشترک بود و ظاهر آن برپایه نمونه خیابانی از نو و به صورت کوپه طراحی شده بود، T16 GR نام داشت.  این غول قدرتمند موتور وسط کوپه براساس تکنولوژی موفق پژو 205 T16 که توانست در رده B رالی جهانی 2 بار به مقام قهرمانی دست یابد، شکل گرفت و حدود 600 اسب بخار قدرت داشت. همین کافی بود تا این خودرو 800 کیلوگرمی شتاب صفرتا 100کمتر از 3 ثانیه داشته و بتواند به یکی از برترین خودروهای رالی آن زمان بدل شود.
با این حال به دلیل بسته‌شدن در سری B، پژو مجبور شد تا 405 T16 را تنها در دو رالی Pikes Peak (برای رکورد‌شکنی) و پاریس-داکار شرکت دهد که آری واتانن فنلاندی توانست در دو دوره پاریس-داکار (1989 و 1990) با 405 به قهرمانی دست یافته، یک بار نیز رکورد Pikes Peak را برای همیشه تغییر دهد؛ رکوردی که به تازگی توسط نمونه خاصی از 208 شکسته شد. ‌در مسابقات تورینگ انگلستان BTCC نتوانست موفقیت قابل ذکری کسب کند، با این حال در مسابقات تورینگ فرانسه خوش درخشید و توانست دو دوره در سال‌های 1994 و 1995 (با رانندگی لوران آیللو) به قهرمانی دست یابد.
 
آیا نمونه کوپه‌ای از 405 تولید شده است؟
هیچ گاه نمونه کوپه 405 به طور رسمی توسط پژو عرضه نشد. این در حالی بود که 504 و 406 به عنوان سلف و جانشین 405 هر دو نمونه‌های کوپه زیبایی داشتند که توسط پینین فارینا طراحی و ساخته شدند. تنها نمونه کوپه‌ای که توسط پژو ساخته شد، در حقیقت گونه موتور وسط T16 GR بود که آن نیز جز اندکی شباهت‌های ظاهری، ارتباط چندانی با 405 خیابانی نداشت و هرگز نیز به خیابان راه نیافت. با این حال در سال 1988استودیو و کارگاه مشهور فرانسوی یعنی Heuliez (هولیز) نمونه زیبایی از 405 را به صورت کوپه طراحی کرده، به نمایش درآورد. با آنکه ظاهر کلی این خودرو با 405 عادی دارای مشترکات زیادی بود و در حقیقت یک Mi16 2در بود، اما تغییرات متعددی که در کابین و جزئیات خاص بدنه آن مشاهده می‌شد، بسیار مورد استقبال قرار گرفت. با این حال پژو هیچ‌گاه آن را به صورت انبوه به بازار عرضه نکرد و تنها یک پیش‌نمونه از آن ساخته شد.
 
آیا 405 به جز ایران در سایر نقاط جهان تولید نمی‌شود؟
در سال 1996 تولید نمونه سدان 405 در اروپا قطع شد و نمونه استیشن نیز در سال 1997 با 406 جایگزین شد. با این حال تولید 405 در آرژانتین تا سال 2000 و در زیمبابوه تا سال 2002 ادامه یافت. اما تولید 405 در ایران و مصر همچنان ادامه دارد.
در مصر خودروسازی AAV عهده‌دار تولید این خودرو است و بدین‌سان ایران و مصر کشورهایی هستند که این خودرو را پس از گذشت بیش از 28 سال هنوز هم در خط تولید دارند. تا پایان سال 1997 و اتمام تولید اروپایی این خودرو، در حدود 2.5 میلیون دستگاه از 405 روانه بازار شده بود. این در حالی است که تا پایان سال 2012 چیزی در حدود 4.8 میلیون دستگاه 405 تولید شده ‌که نشان از موفقیت قابل توجه این خودرو در کشورهای ایران و مصر دارد.
 
خویشاوندان اصلی 405 چه خودروهایی هستند؟
اصلی‌ترین برادر تنی 405 سیتروئن BX است. این خودرو که در سال 1982 معرفی شد و تا سال 1994 در خط تولید ماند، پایه و اساس پلت‌فرم 405 را بنا نهاد.
با این حال پیشرانه‌ها و ظاهر و متعلقات فنی BX دارای تفاوت‌های قابل توجهی با 405 بود و به طور کلی BX خودرویی چابک‌تر و سبک‌وزن‌تر از 405 محسوب می‌شود.
در کنار این اما باید به سمند و پژو پارس به عنوان برادران ایرانی 405 اشاره کرد.
پارس که با نام اولیه پرشیا (بعدها به دلیل ثبت‌شدن این نام تجاری توسط یک سازنده موتورسیکلت) توسط پژو و به عنوان خودرویی مابین 405 و 406 با امکاناتی بیشتر از 405 ایرانی (GLX) همانند پروژکتورهای جلو، شیشه‌های برقی عقب و داشبورد شکیل‌تر طراحی شد و به عنوان نمونه لوکس‌تر و مدرن‌تر 405 به بازار کم‌تنوع ایران عرضه شد.
علاوه بر این سمند نیز به عنوان خودرو ملی ما براساس پلت‌فرم و متعلقات فنی 405 شکل گرفته است و از نظر برخی خودرونویسان خارجی حتی یکی از انواع 405 محسوب می‌شود.
 
چه نمونه‌هایی از 405 مختص بازار ایران است؟
اساسا گونه GL که از ابتدا به بازار ایران معرفی شد و بعدها با نمونه GLX جایگزین شد، تنها نمونه‌های اصلی 405 حاضر در بازار ایران بودند. بعدها گونه GLI با امکانات رفاهی کمتر (بدون شیشه‌ها و آینه‌های برقی و رنگ روغنی به جای متالیک) به طور محدود عرضه شد.
علاوه بر این گونه SLX نیز با فیس‌لیفتی نه‌چندان زیبا و برخی تغییرات فنی در حقیقت نمونه جدیدی از پدیده ایرانی‌شدن 405 است. در کنار این دو باید پارس (پرشیا) و سمند را به عنوان دو نمونه مجزا و ایرانی 405 و همچنین RD (بدنه‌ای مشابه نمونه پیش از فیس‌لیفت 405) را به عنوان فرزند‌خوانده 405 (با متعلقات فنی پیکان) در این لیست قرار دهیم.
 
آیا 405 در آینده خودرویی کلاسیک خواهد شد؟
پاسخ به این سوال مثبت است. نمونه‌های خاص 405 (همانند T16 ،‌Mi16x4 و Mi16 Lemans در کنار Mi16 صادر شده به آمریکا با سپرهای بلندتر و امکانات رفاهی بیشتر) هم‌اکنون نیز به عنوان خودروهایی با ارزش نسبتا مناسب‌تر از رقبای هم‌دوره خود شناخته می‌شوند.
استقبال قابل توجه خودرونویسان و متخصصان اروپایی از 405 در اوایل دهه 90 سبب شد تا همگان خاطراتی خوش از نمونه‌های اسپرت آن در ذهن داشته باشند و تا به امروز نیز اثرات آن در کشورهایی همانند انگلستان و فرانسه قابل مشاهده است.
در کشور خودمان نیز نمونه‌های GL (با داشبوردهای قدیمی‌تر و چراغ‌های قدیمی پیش از فیس‌لیفت) به دلیل قدمت و فرانسوی‌بودن طرفداران خاص خود را دارند و بعضا با افزودن فلاپ‌ها و برخی ادوات سعی در ساخت نمونه‌های شبیه به Mi16 در میان طرفداران نیز دیده شده است. علاوه بر این، گونه‌های 2 لیتری کاربراتوری مشهور به 2000 نیز به دلیل شتابگیری بهترشان امروزه طرفدارانی دارند.
 
نویسنده: نیما مجتهدزاده