آغاز مذاکرات خودروسازان آمریکایی با ایران خودرو

مدیرعامل ایران خودرو که نسبت به همکاری با خودرو سازان خارجی بسیار خوش بین است می‌گوید اگر من جای مدیر قبلی ایران خودرو بودم به دو شرکت فرانسوی (رنو-پژو)اکتفا نمی‌کردم و حتماً در فهرست خود شرکت‌هایی چون فیات و فولکس واگن را هم می‌دیدم.اما در آن زمان با آنکه نقدهای مختلفی مطرح شد مسئولان امر ترجیح دادند از فرانسه دو شریک داشته باشند و قراردادهایی امضا کنند که بارها زیر سؤال رفت.اما اکنون مدیران خودروسازی با تجربه گذشته تن به هر قراردادی نمی‌دهند و معتقدند که ایران دیگر مصرف کننده خودرو نیست و باید دو موضوع تولید داخلی و صادرات مورد توجه قرار گیرد.وی همچنین نقدهایی هم به دولت گذشته داشت.

تصمیم‌هایی که باعث شد سرمایه‌ها ی ایران خودرو به سمتی برود که دیگر به برگشت آن امیدی نیست.مانند سایت خودروسازی سنگال که با 90 میلیون یورو سرمایه گذاری به خواب رفته است و به علت نداشتن برق هیچ زمان افتتاح نخواهد شد.

درباره موضوعات مختلف و آینده‌ای که پیش روی صنعت خودرو است با  هاشم یکه زارع مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو گفت‌و‌گویی انجام دادیم که می‌خوانید:

مذاکره با خودروسازان خارجی را چگونه آغاز کردید؟در حقیقت قبل از برجام گفت‌و‌گوها چگونه شکل گرفت؟

 زمانی‌که به ایران خودرو آمدم ارتباط ایران خودرو با پژو به صورت کامل قطع شده بود و دو گروه هیچ رابطه‌ای با هم نداشتند. حتی اگر از سوی ایران کانالی زده می‌شد برای گفت‌و‌گو، شرکت پژو هیچ پاسخ و جوابی نمی‌داد. حال با توجه به تجربیاتی که در دوران گذشته در صنعت خودرو داشتم مذاکرات آغاز شد. از این‌رو یکی از همکاران در ایران‌خودرو جلسه‌ای را با نفر دوم پژو هماهنگ کرد و در آن جلسه  پیشنهاد دادم که ایران‌خودرو و پژو دو راه بیشتر ندارند؛ یک آنکه منتظر بمانند و هر زمان که مذاکرات گروه هسته‌ای به پایان رسید این دو خودروساز گفت‌و‌گوهایی خود را شروع کنند. راه دوم هم این است که از هم اکنون مذاکرات را شروع کنیم اما قراردادی امضا نکنیم تا پس از بحث به نتیجه رسیدن گفت‌و‌گوهای هسته‌ای قراردادها امضا شود. به آنها گفتم اگر مذاکرات هسته‌ای به نتیجه برسد ما دو سال جلو هستیم چرا که توانستیم به کار مشترک برسیم. پس از 10 روز از این صحبت‌ها مدیران پژو اعلام کردند که با این پیشنهاد موافق هستند و می‌خواهند گفت‌و‌گوهای خود را آغاز کنند. بدین جهت پس از 10 روز به فرانسه رفتم و با نفر اول پژو مذاکرات تخصصی آغاز شد. خوشبختانه اتمام مذاکرات با برجام هماهنگ شد. حال تنها بخشی که توانست با خودروساز خارجی قراردادامضا کند، ایران خودرو بود. مذاکره با طرف خارجی خیلی زمانبر است و حداقل یک الی دو سال زمان می‌برد. به همین دلیل مابقی خودروسازان نتوانستند به مرحله امضای قرارداد با طرف‌های خارجی خود برسند.

مدیران پژو هم  خوشحال هستند که این فرصت را از دست ندادند؟

بله. مدیران پژو نسبت به تصمیمی که گرفته شد خیلی خوشحال هستند.

همکاری با پژو چگونه دنبال خواهد شد؟

ما با پژو شرکت مشترک  ایجاد می‌کنیم وهر کدام 50 درصد سهم خواهیم داشت. سرمایه این شرکت در مجموع 500 میلیون یورو خواهد بود  که قابل افزایش است. در این شرکت مشترک 2سال پژو مدیر آن  و ایران خودرو رئیس هیأت مدیره  است. پس از دو سال این امر بالعکس خواهد شد. همچنین در قرارداد مشترک آمده است که 30 درصد از تولیدات  شرکت مشترک باید صادر شود، به عنوان مثال اگر 100 ماشین تولید می‌شود 70 دستگاه در داخل به فروش برسد و 30 دستگاه  باید صادر شود. هاب منطقه ایران خواهد بود. حسن قرارداد این است اگر تنها 15 دستگاه خودرو صادر شد قطعاً فروش داخل هم به 35 دستگاه می‌رسد. این اعداد را متناسب کردیم که شائبه‌ای  مبنی بر اینکه صادرات شدنی نیست صورت نگیرد. همچنین مرکز تحقیقات مشترک خواهیم داشت و پلتفرم‌هایی که پژو دارد ما نیز می‌توانیم از آن استفاده و ماشین خودمان را روی آن سوار و حتی صادر کنیم. قرارداد ایران خودرو و پژوخیلی پایه‌ای و سازنده است،البته اگر از ابتدا قرار بود این مذاکرات شکل بگیرد به طور قطع قرارداد بهتری بین طرفین امضا می‌شد. 8 بسته همکاری مانند خرید، تحقیقات، فروش، کیفیت، تولید و... برای دو مجموعه لحاظ شده و قرار است هر کدام 4بسته را عهده دار باشند مانند این شراکت را پژو با چین دارد که البته قرارداد ما خیلی بهتر است. در شروع کار مشترک به مدت دو الی سه سال تولیدات در ایران خودرو انجام می‌شود و سپس تمام فعالیت‌ها به شرکت مشترک منتقل می‌شود؛ به غیر از این حالت با پژو همکاری دیگری نخواهیم داشت.

پژو اعتقادی نداشت به اینکه غرامت پرداخت کند. حال روند دریافت غرامت که اخیراً اعلام کردید مناسب است؟ آنها معتقدند غرامت پول زور است؟

پژو در مقطعی ایران را ترک کرد و اگر ترک نمی‌کرد امریکا پژو را جریمه می‌کرد، به عنوان مثال ممکن بود امریکا پژو را  100 واحد جریمه می‌کرد، این مجموعه حرف امریکا را گوش کرد تا 100 واحد جریمه نشود. اما در عین حال به ما هم لطمه وارد کرد و پایبند تعهدات خود نبود. در حقیقت پژو بین  ایران و امریکا، امریکا را انتخاب کرد و در حال حاضر مجبور است به ما خسارت پرداخت کند. اگر آنها فکر می‌کنند پرداخت غرامت که حق ایران است حرف زور است اکنون زیر بار حرف زور رفته‌اند و پذیرفته‌اند که باید بابت عمل نکردن به تعهدشان غرامت بدهند.

به غیر از برند پژو با رنو چه گفت‌و‌گوهایی داشتید؟

از آنجا که رنو شریک ما از زمان تندر 90 بوده است. رنو یکی از شرکت‌هایی است که در قالب جوینت ونچر با ما همکاری خواهد داشت. در حال حاضر مذاکرات ما با رنو خیلی جدی شده است.
به تندر 90 اشاره کردید. یکی از گلایه‌ها این است که قرارداد تندر 90 به دلیل اینکه رنو سرمایه گذاری انجام نداده یکی از بدترین قراردادها بوده است.

با توجه به چنین پیشنیه‌ای قرارداد همکاری چگونه دنبال خواهد شد؟

آن زمان قرارداد با رنو برای تندر 90 باید با دقت بیشتری مطالعه می‌شد تا قرارداد بهتری از آن استخراج می‌شد. منم معتقدم قرارداد تندر 90، صددرصد بد بود. آن زمان هم پیش‌بینی می‌شد که همکاری با رنو با این شکل و شمایل نتیجه مثبتی ندارد. عده‌ای فکر می‌کردند قرارداد خوبی است و بستند.

قرارداد با خودروسازان خارجی جنبه سیاسی ندارد؟

خوشبختانه این قرارداد کاملاًً صنعتی است و به هیچ عنوان سیاسی نیست.

این احتمال جود دارد که مدیران بعد از شما قرارداد با پژو را زیر سؤال ببرند؟

مدیریت خودروسازی مثل بازی فوتبال است. عده‌ای پاسکاری می‌کنند و یکی توپ به پایش می‌خورد و گل می‌شود و همه تشویق می‌کنند که گل زده شد. آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، اما این احتمال وجود دارد که یک قرارداد خوب را مدیری که اشراف نداشته باشد تبدیل به قرارداد بد بکند. اما یک قرارداد بد را نمی‌توان بخوبی اجرا کرد. مثلاً در پارس خودرو قرارداد نیسان بهترین بوده است. نیسان بدون اجازه ایران نمی‌تواند تکان بخورد. ولی برخی از مدیران که بعدها آمدند به مفاد آن قرارداد توجه نکردند ونیسان خلاف مفاد عمل کرد. بر اساس این قرارداد هیچ کس حق نداشت خودروی مورانو وارد ایران کند. در صورتی که خیلی‌ها بدون اجازه پارس خودرو مورانو وارد کردند. اگر یک نفر به خودش زحمت داده و قرارداد را خوانده بود متوجه می‌شد که نباید چنین خودرویی وارد شود. به گردن دیگران انداختن راحت است.

گفتید قرارداد با پژو به نفع ایران است. چرا چنین استنباطی دارید. آیا ما مجبور به همکاری با پژو هستیم؟

مجبور به همکاری با پژو نیستیم. ما به پژو گره خوردیم. نمی‌توانیم کسی که سالیان سال همکاری کرده است را براحتی کنار بگذاریم. اما سعی کردیم در قرارداد جدید معضلات قدیمی را برطرف کنیم. با تمام این اوصاف باید بگویم که اگر قرار بود برای نخستین بار با پژو همکاری کنیم این قرارداد خیلی بهتر و قوی بود. ما با توجه به سابقه همکاری که وجود داشت قرارداد جدید را امضا کردیم. به هر ترتیب پژو جز شرکت‌های بزرگ دنیا است. ضمن اینکه این شرکت به سمتی می‌رود که خودش را بزرگتر و بزرگتر می‌کند. تمام سعی ما این است که با کشورهایی که صاحب تکنولوژی هستند همکاری کنیم. ایران خودرو دیگر مثل سابق تنها با یک خودروساز خارجی همکاری نمی‌کند و قطعاً با شرکت‌های مختلفی شراکت خواهیم داشت.

اگر زمان آقای  منطقی(مدیرعامل اسبق ایران خودرو) در ایران خودرو بودید با کدام شرکت خارجی مذاکره می‌کردید؟

اگر من بودم مطمئناً فقط با یک خودروسازفرانسوی همکاری نمی‌کردم و با شرکت‌های  غیر فرانسوی چون فیات و فولکس کار می‌کردم. مسأله دیگر آنکه با برند سوزوکی  هم سطح  فعالیت‌ها و همکاری‌ها را بیشتر می‌کردم.

موضوع سایت‌های خودروسازی در داخل و  خارج از کشور چگونه دنبال می‌شود؟

تا 5سال آینده ایجاد سایت خودروسازی در داخل کشور هیچ توجیه اقتصادی ندارد. زمانی که به ایران خودرو آمدم این مجموعه تنها با 15 درصد ظرفیت خود کار می‌کرد و اکنون با گذشت دو سال این ظرفیت به 70 درصد رسیده است. لذا از آنجا که قدرت خرید مردم پایین است ایجاد هر گونه سایت خودروسازی اشتباه است. در خارج از کشور هم چنین وضعیتی وجود دارد. در سوریه سایت داریم که در حال حاضر  با شریک سوری خود مشکلاتی پیدا کردیم. در سنگال هم  سرمایه گذاری  به ارزش 90 میلیون یورو صورت گرفته اما هنوز راه‌اندازی نشده است و قطعاً هم هیچ زمان افتتاح نخواهد شد. فاتحه این پول را خوانده ایم. اکنون منتظرهستیم که  کسی را پیدا کنیم و آن سایت را واگذار کنیم. متأسفانه موضوعات عجیب غریبی در دولت گذشته  در صنعت خودرو اتفاق افتاده است. وقتی پژو به ایران می‌آید از بازار ما سود می‌گیرد و برای آن منفعت دارد اما نمی‌دانم ما با چه منفعتی در سنگال سرمایه گذاری کردیم. البته می‌خواستیم در دوره جدید سایت سنگال را راه‌اندازی کنیم  اما متوجه شدیم که برق ندارد و دولت سنگال هم اعلام کرد که 7 سال دیگر می‌تواند به این سایت برق بدهد. متأسفانه در آن زمان مسئولی سنگال رفته و دوست داشته کارخانه ایجاد کند.

در سایت‌های خارجی هیچ خروجی نداشتید؟

خیر هیچ خروجی نداشتیم، به همین جهت سیاست ما این است که در سایت‌های خارجی سرمایه گذاران محلی جذب کنیم. در الجزایر و عمان هم به دنبال چنین امری هستیم.آورده ما در سایت‌های خارجی تنها  خدمات فنی و مهندسی خواهد بود و سیاست غلط گذشته را نخواهیم داشت.

می گویند صادرات خودرو سراب است؟

اصلاً قبول ندارم، اقتصاد مقاومتی چاره درد شرایط موجود است.یک بعد مهم از اقتصاد مقاومتی این است که تولید داخل از درآمد حاصل از صادرات باشد.بدون صادرات نمی‌توانیم به آینده نگاه کنیم.اگر بتوانیم باتوجه به  ذائقه و نیاز کشورهای مختلف خودرو حرکت کنیم صادرات شکل می‌گیرد.با عینک واردات نمی‌توان صادرات انجام داد.

گفته شده بود که جنرال موتورز به ایران می‌آید؟

شرکت‌های امریکایی آماده حضور در ایران هستند و صحبت‌هایی هم شده است، اما باید ببینیم بر اساس چه چارچوبی باید حرکت کنیم.

آیا امریکا باعث پیشرفت صنعت خودروی ایران می‌شود؟

بله، چرا که آنها در مذاکرات خود گفتند حاضرند انتقال تکنولوژی داشته باشند.

کار کردن با امریکایی‌ها راحت تر است یا اروپایی ها؟

کار کردن با آلمانی‌ها خیلی راحت تر از همه است.آلمانی‌ها هم با امریکایی‌ها نزدیک تر هستند.

در مورد دریافت غرامت منتقدان شما چه می‌گویند؟

ببینید قرارداد امضا شده خیلی خوب است اما اگر حبابی روی آن باشد همه به حباب توجه می‌کنند. به عنوان مثال در بحث غرامت اگر می‌گفتیم 100 یورو گرفتیم نقد می‌کردند که چرا 100 یورو، اگر 200 یورو بود باز هم نقد می‌کردند، اما ما می‌دانیم که در شرایط موجود بهترین مذاکرات را انجام دادیم.

حضور فیات، خودروساز ایتالیایی در ایران را چگونه می‌بینید؟

اگر فیات به ایران بیاید این قرارداد خیلی بهتر از پژو خواهد بود و قطعاً خیلی شفاف است، البته در قرارداد با پژو هم توانستیم به تمام نکات  توجه کنیم حتی در بند فورس ماژور آنها نمی‌خواستند به آن تن بدهند و قصد داشتند تغییرش دهند ولی ما توانستیم نسبت به گذشته آن را محکم‌تر کنیم. لذا دیگر پژو نمی تواند براحتی از ایران خارج شود.