حبس هوای آلوده در ازدحام آسمانخراش‌ها!

وزارت راه و شهرسازی طی هفته‌های اخیر به بررسی تاثیر برج‌سازی بر آلودگی هوای تهران پرداخت که نظرات مختلفی در این‌باره مطرح شد. عباس آخوندی در دومین کنفرانس بناهای بلند در 9 دی ماه اظهار کرد: وقتی منطقه 22 تهران طراحی می‌شد، اصرار مرحوم کازرونی وزیر مسکن دهه 60 بر این بود که این منطقه به عنوان دالان باد تهران «کوتاه مرتبه» و با حداکثر فضای سبز باقی بماند؛ اما این همه ساختمان‌های بلند که در این منطقه احداث شده است جریان باد تهران را متوقف کرده و هیچ سازگاری با کیفیت شهر برای زندگی ندارد.

در همان روز (9 دی ماه) رییس‌جمهور نیز وارد قضیه شد. حسن روحانی با اشاره به درخواست دولت از وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی، لزوم نظارت بر بلندمرتبه‌سازی در برخی مناطق شهری را مورد تأکید قرار داد و گفت: باید برای برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه، بخصوص آنهایی که در کریدور جابه‌جایی هوا قرار دارند، چاره‌اندیشی شود و حداقل از این به بعد از ساختن‌ آنها در این‌گونه مناطق جلوگیری شود.

اما مطالعات علمی تاثیر منفی برج‌سازی در آلودگی هوای تهران را تایید کرده‌اند و این در شرایطی است که به نظر می‌رسد مجوزهای ساختمانی زیادی در منطقه 22 صادر شده و در حال صدور است.

حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در این‌باره می‌گوید: به دلیل اینکه فرآیند صدور مجوز به ساختمان‌های بلند صرفا بر مبنای تقاضا و درخواست فرد بوده و به مسائل زیست‌محیطی این ساختمان‌ها از جمله جریان باد هیچ توجهی نمی‌شده است، الان با چنین وضعیتی در تهران از نظر آلودگی هوا روبه‌رو هستیم.

آن‌چه مسلم است این‌که بسیاری از ساخت و سازهای تهران توجیه منطقی و علمی ندارد که چهره ماندگار شهرسازی ایران از زندگی در کلان‌شهر تهران به عنوان فاجعه یاد می‌کند. گیتی اعتماد گفته است: شهرداری پاسخگوی آلودگی‌های صوتی و زیستی ساخت و سازهای گسترده شهری باشد.

اعتماد در پاسخ به این پرسش که «در تحقق شهروندمحوری کدام ارگان‌ها و سازمان‌ها باید همکاری داشته باشند؟» به نقش شهرداری‌ها و ساخت و سازهای متعددی که در تهران ادامه دارد اشاره کرد و گفت: تهران به کارگاه ساختمانی تبدیل شده است و تقریبا در هیچ ساعتی از شبانه‌روز نیست که ساکنان این شهر بزرگ از آلودگی‌صوتی ناشی از ساخت و سازهای مداوم، ترافیک و همچنین آلودگی‌های محیط‌زیست در امان باشند.

در اردیبهشت ماه سال جاری نیز مدیرکل دفتر شوراهای اسلامی شهر و روستای وزارت کشور گفته بود: امروز شهرداری ها سه تا پنج برابر نیاز موجود نیرو دارند که فاجعه و معضل بزرگی است و هرچه در می‌آورند باید حقوق بدهند و همین می شود که زمین و هوا را می فروشند تا کارکنان خود را اداره کنند.

با این سخنان، انگشت اتهامات به سوی شهرداری‌ها نشانه گرفته شد که شهردار تهران ضمن پرهیز دادن منتقدان از سیاسی و جناحی کردن آلودگی هوا از این مساله با عنوان چالش "مادر" یاد کرد.

قالیباف در خصوص تراکم‌فروشی‌های پایتخت نیز با بیان اینکه در گذشته حتما تراکم‌فروشی وجود داشته است، گفت: کسانی در دهه 70 طرح تفصیلی را در کشوی میزشان گذاشته و در کشو را بستند و با افتخار سخنرانی می‌کردند و بعد در محله کامرانیه به زمین‌های 2000 متری، مجوز ساخت 25 طبقه را دادند و تراکم‌فروشی کردند، امروز به نقد عملکرد شهرداری نشسته‌اند و جای سوال است که چرا آنها نقد می‌کنند؟

وی، انجام تراکم‌های شهر تهران را بر اساس طرح تفصیلی دانست و افزود: ممکن است خطاهایی در این زمینه داشته‌ایم اما خطاهای انجام شده زیر 2 درصد است اما وقتی که مصوبه برج – باغ داریم که برای شخص مالک حقوقی را مشخص می‌کند، چه باید کرد؟ جز اینکه دقت کنیم که ساخت و ساز در 30 درصد باغ افزایش نیابد؟

شهردار تهران با بیان اینکه مساله فضای سبز تهران را با حساسیت کنترل می‌کنیم، گفت: حتما در حوزه شهرسازی تخلفاتی را داشته‌ایم اما باید عنوان کنیم که دقیق‌ترین کنترل‌ها در شهر تهران اعمال می‌شود.

پیش از آن نیز یکی از مسئولان شورای شهر تهران از تعیین ضوابط ساخت بناهای بلند حمایت کرده بود. احمد مسجدجامعی درباره نحوه و چگونگی همکاری شورای اسلامی شهر تهران با وزارت راه و شهرسازی در زمینه اجرای ضوابط بناهای بلند توسط شهرداری گفت: چنانچه ضوابط ساخت و ساز بناهای بلند توسط شورای‌عالی معماری و شهرسازی به تصویب برسد قاعده‌ای می‌شود که منشا‌ اثر است و شورای اسلامی شهر تهران نیز پشتیبان این سند خواهد بود.

از سوی دیگر بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا، سواری‌ها 48 درصد، موتورسیکلت‌ها 22 درصد، خودروهای نیمه سنگین با احتساب اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و مینی‌بوس‌ها 24 درصد و خودروهای سنگین یک‌ درصد از آلودگی هوای تهران را تولید می‌کنند که شهردار تهران چاره اصلی حل این مشکل را بهبود حمل و نقل عمومی می‌داند.

به گفته‌ی کارشناسان، تهران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و وجود کوه‌ها در سه طرف آن نمی تواند جابه‌جایی توده‌های هوا را به طور کامل داشته باشد و طی سال‌های اخیر بلندمرتبه سازی و ساختمان‌های بلند این امر را تشدید کرده است. با همه‌ی این احوالات، بسیاری معتقدند تعیین ضوابط شهرسازی و معماری برای کنترل آلودگی هوای پایتخت، موضوعی حیاتی است.