راهنما به غرب، گردش به شرق

به گزارش پدال نیوز به نقل از دنیای اقتصاد : مدیرعامل ایران‌خودرو در نشست خبری اخیر خود در عین حال که از رابطه استراتژیک با چینی‌ها در آینده نزدیک خبر داد، تاکید کرد این شرکت می‌خواهد در زنجیره جهانی یک خودروساز بزرگ دنیا قرار بگیرد.

هرچند مهدی خطیبی توضیح بیشتری در این مورد ارائه نکرد، اما به نظر می‌رسد منظور وی این است که ایران‌خودرو پیوستن به زنجیره جهانی یک خودروساز بزرگ غیر‌چینی را علاوه بر تعمیق همکاری با چشم‌بادامی‌ها، در دستور کار خود قرار داده است.  این وعده مدیرعامل ایران‌خودرو در شرایطی است که در حال حاضر با توجه به تحریم‌های سخت علیه ایران، حتی همکاری عمیق با خودروسازان چینی نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، چه رسد به قرار گرفتن در زنجیره جهانی خودروسازان بزرگ و غیرچینی دنیا.

پس از آنکه آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۷ از برجام خارج شد و رئیس‌جمهور این کشور خبر از اعمال تحریم علیه ایران به ویژه صنعت خودرو داد، شرکت‌های خارجی از جمله خودروسازانی مانند پژوسیتروئن، رنو و حتی برخی برندهای چینی از کشور خارج شدند. در حال حاضر نیز امیدها برای احیای برجام بسیار کمرنگ شده و از همین رو نمی‌توان امیدی به بازگشت خودروسازان خارجی به کشور داشت. با این حساب، تا وقتی برجام احیا نشده یا توافق جدیدی بین ایران و دیگر کشورها به‌ویژه آمریکا شکل نگیرد، تحریم‌ها لغو نخواهند شد و خودروسازان خارجی نه می‌توانند و نه می‌خواهند به کشور برگردند. از همین رو وعده مدیرعامل ایران‌خودرو مبنی بر قرار گرفتن در زنجیره جهانی یک خودروساز بزرگ دنیا، حداقل تا وقتی تحریم‌ها لغو نشوند، عملی نخواهد شد.

در صورت احیای برجام و کنار رفتن سایه سنگین تحریم نیز باز هم تضمینی بابت قرار گرفتن ایران‌خودرو در زنجیره جهانی خودروسازان بزرگ دنیا نیست. خودروسازان خارجی یک بار بابت نقض برجام زخم خورده‌اند و به نظر می‌رسد به این نتیجه رسیده‌اند که تا اختلافات ایران و آمریکا برطرف نشده و توافقی محکم و تا حد امکان غیر‌قابل‌نقض بین آنها شکل نگیرد، حضور در خودروسازی ایران یک ریسک بزرگ خواهد بود. به عبارت بهتر، خودروسازان خارجی بیم آن دارند که در صورت احیای برجام یا شکل‌گیری توافقی جدید (بی‌آنکه اختلافات اساسی بین ایران و آمریکا حل شود)، هر گونه سرمایه‌گذاری دوباره در صنعت خودروی ایران ریسک بوده و هر آن امکان بر هم خوردن توافقات و حتی قراردادها وجود دارد.

به همین دلیل به نظر می‌رسد احیای برجام و شکل‌گیری توافق جدید بدون صلح ایران و آمریکا نمی‌تواند خودروسازان خارجی را به ایران برگرداند؛ حداقل اینکه بسیار بعید است سرمایه‌گذاری کلان و بلندمدتی توسط برندهای خارجی در کشور شکل بگیرد. در چنین شرایطی، طبعا وعده مدیرعامل ایران‌خودرو مبنی بر قرار گرفتن این شرکت در زنجیره جهانی یک خودروساز بزرگ نیز قابل‌تحقق نخواهد بود. البته این امکان وجود دارد که ایران‌خودرو تحقق این هدف را نیز در مشارکت با چینی‌ها ببیند و برای حضور در زنجیره جهانی، خود را به دامن آنها بیندازد.

در دوران برجام، این امکان برای خودروسازان ایران وجود داشت که خود را در زنجیره جهانی شرکت‌هایی مانند پژو و به‌خصوص رنو قرار دهند، اما این فرصت طلایی به واسطه سنگ‌اندازی‌ها، حاشیه‌سازی‌ها و مانع‌تراشی‌ها از بین رفت و بعید است به این زودی‌ها فضایی مشابه برای حرکت در این مسیر ایجاد شود. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی (تعلیق برجام و تیره‌تر شدن روابط ایران و غرب) هم سیاستگذار و هم خودروسازان به این نتیجه رسیده‌اند که باید در دامان چینی‌ها قرار بگیرند. گفته می‌شود در سفر اخیر رئیس‌جمهور به چین، توافقاتی بر سر همکاری مشترک خودروسازان ایرانی و چینی شکل گرفته که باید منتظر ماند و دید چه زمانی به مرحله اجرا خواهند رسید. از طرفی، مدیرعامل ایران‌خودرو نیز معتقد است چین تا سال ۲۰۳۰ چهره متفاوتی در خودروسازی جهان از خود نشان خواهد داد و از همین رو این شرکت می‌خواهد وارد رابطه‌ای عمیق و استراتژیک با چشم‌بادامی‌ها شود. سایپا نیز برنامه نسبتا مشابهی دارد و بخشی از تمرکز خود در مورد رابطه با چینی‌ها را به حوزه واردات اختصاص داده است.