تخلیه تهران برای آلودگی هوا شایعه یا واقعیت؟

وحید حسینی، مدیر شرکت کنترل کیفیت هوای تهران امشب در یک نشست خبری مجازی، امشب به این سئوالات پاسخ داد. او در پاسخ به سئوال خبرگزاری خبرآنلاین درباره لزوم تخلیه شهر گفت: چنین چیزی در منابع علمی وجود ندارد و این موضوع، یک شایعه در شبکه های اجتماعی است.

در ادامه مشروح این میزگرد خبری مجازی را می خوانید:

آیا اعداد اعلام شده شاخص آلایندگی در برخی محلات تهران از جمله سوهانک در ارقام 238صحیح است؟ آیا شما وظیفه هشدار جهت تخلیه شهر طبق استانداردهای بین الملی را دارید یا خیر؟

در خصوص عدد آلایندگی و تخلیه شهر، اصلا در استانداردهای بین المللی چنین چیزی ندیدم. ما متدمان را مانند متد آمریکا محاسبه می کنیم و تصمیمات محلی بر این اساس گرفته می شود.و مثلا اگر اعداد از 150 رفت بالا، تصمیماتی می گیرند. در دایران از بالای 200 تصمیم گیری به تعطیل می کنند. ما درخواست کردیم این دعدد را بازنگری کنند. چون بالاتر از 200 وضعیت ناجوری است. الان روشی که محیط زیست به ما می گوید متوسط گیری است. نه اعداد بالای آلایندگی در محله ای مانند سوهانک یعنی 238 برای ما ملاک است و نه اعداد پایین تری که در برخی از ایستگاه ها 110 و 120 است. متوسط این اعداد امروز روی 162 بود. هر چند بحثهایی در وزارت بهداشت و محیط زیست است که این متد را بازبینی کنند. بحث تخلیه شهر در آلودگی بالای 180 هم مبنایی ندارد و جایی را ندیدم بر این اساس تصمیم خاصی گرفته شود. داستان بی بی سی و دانشگاه سوربن و اینها ساختگی است. من روی سایت دانشگاه یا منبع متقنی چنین چیزی را ندیدم. یک شایعه بود که گسترده در شبکه های اجتماعی پخش شد.

چقدر مصرف گاز به عنوان انرژی اصلی جهت گرمایش و سایر مصارف خانگی در آلودگی هوا و افزایش ذرات معلق موثر است؟

متان یا گاز طبیعی اصولا یک سوخت پاک است که به سختی و به ندرت ذرات معلق تولید می کند و خیلی کم است. ما می دانیم چقدر منابع خانگی تاثیر در آلودگی هوا دارند و میزانش در مقابل منابع دیگر بسیار ناچیز است. اگر در خانه ها مازوت و گازوییل مانند قبل مصرف می شد، آلایندگی به شدت بالاتر بود ولی با وجود گازسوز شدن خانه ها، این را به عنوان منبع جدی آلودگی نمی شناسیم.

شما فقط به کنترل کیفیت هوای تهران نظارت دارید یا رهنمودهایی هم به شهرداری درباره نحوه کاهش آلایندگی ها می دهید؟ مثلا بحث توسعه حمل و نقل عمومی یا جلوگیری از گسترش خیابانها و دوطبقه کردن اتوبانها از نظر شما در سطح سیاستگذاری اصلی شهرداری تهران قابل نقد است؟

ما پایش را برای شهرداری تهران انجام می دهیم و گزارش می کنیم. کارهای زیاد دیگری هم برای شهرداری تهران انجام می دهیم. الان شناخت ما نسبت به 2 سال پیش بسیار بسیار زیادتر شده. ذرات معلق آلوده کننده هوای تهران را آنالیز کردیم و می دانم در چه فصلی چه ذراتی وجود دارد. کدام خطرناک است و کدام نیست. این که چه جمعیتی از مردم به چه آلاینده هایی واکنش نشان می دهند را می دانیم. اینها مرتب به مسئولان گزارش می شود. سیاهه ای را از اطلاعات آلودگی هوای تهران تولید کردیم که اولین سیاهه کشور در این باره است. با این سیاهه می توان تصویر روشنی داشت و تصمیم خوبی گرفت. دیگر نمی توان گفت درباره آلودگی هوای تهران، اطلاعات کامل نیست. در مورد راهکارها چون شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوا زیرمجموعه معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری است راهکارهای حمل و نقل های ترافیکی را زیاد گفتیم و پیشنهاد دادیم و مصوب کردیم.
درباره توسعه بزرگراه ها و دوطبقه کردن و تونل سازی هیچ وقت از ما اطلاعاتی نخواستند ضمن اینکه این خیلی مسئله پیچیده ای است که به روانسازی ترافیک و تقاضای سفر گره خورده. بارها شنیده ایم اگر کمک به تکمیل شبکه بزرگراهی باشد خوب است ولی بیش از آن باعث جذابیت سفر می شود و سئوال بسیار سخت و پیچیده است و در تخصص من برای پاسخگویی مستقیم نیست.

پیامکی چند روز پیش برای خبرنگاران اومده بود که اگه شما جای خانم ابتکار بودید چه برنامه ای برای کاهش آلودگی هوا انجام می دادید. حالا اگه این پیامک برای شما بیاد چه جوابی می دهید؟

سئوال بسیار سختی است. سازمان حفاظت از محیط زیست بر اساس قوانین مختلف کشور از جمله مصوبات و آیین نامه ها، قدرت قانونی فوق العاده زیادی دارد. حالا اینکه چرا از این قدرت با تمام امکانات استفاده نمی کند، به مسایل جناح بندی ها و بحثهای داخلی سازمان برمی گردد و من خیلی مطلع نیستم. به نظرم سازمان از همه قدرت قانونی اش به خوبی استفاده نمی کند. قانون مجوز صدور پلاک انواع و اقسام وسایط نقلیه را به سازمان داده و این سازمان با یک نامه ساده می تواند از پلیس بخواهد یک وسیله نقلیه خاص، پلاک نشود. سازمان باید به عنوان یک مرجع زیست محیطی خیلی نگران صنعت، معاش و این مسایل نباشد. اینها به بقیه ارگانها مربوط است و آنها از مسایل اجتماعی و اقتصادی حمایت می کنند. سازمان باید در مسایل زیست محیطی بدون گذشت بایستد. اگر جای خانم ابتکار بودم از همه ظرفیتهای قانونی قوی سازمان به خوبی استفاده می کردم تا نظارت و پیگیری انواع و اقسام منابع آلاینده به صورت جدی دنبال شود.

ساخت و سازهای منطقه 22 که جلو ورود هوا را گرفته چه میزان تاثیر در آلودگی هوا دارد؟

هوای شهری یک مسئله کوچک نیست که با چهار ساختمان یا بلندمرتبه سازی بشود جلوش را گرفت. میدان باد در شهر بسیار قوی تر است. نسیم بسیار ملایک 2 متر بر ثانیه در ارتفاع 1000 متری در وسعت 760 کیلومتری تهران انرژی بسیار بزرگی است و چیزی نمی تواند جلوی آن را بگیرد. عوارض زمینی می توانند جلوی باد را بگیرند ولی عوارضی در وسعت کوه های البرز نه ساختمانهای 50 یا 100 متری.

نظر شما درباره طرح های ترافیکی جدید مانند LEZ که پلیس راهور می گوید فانتزی است و عملی نیست، چیست؟

Lez یک طرح سیاستگذاری آلودگی هواست و کمک به پالایش ناوگان شهر می کند که به تدریج خودروهای آلاینده خارج شوند و خودروهای پاکتر وارد شهر شوند. البته منظور تویوتای لکسوس و بنز نیست. منظور پراید تولید سال 83 و بعد از است که انژکتور، کاتالیست و برگه معاینه فنی دارد. این درخواست سنگینی از شهروندان نیست. مطالعات طرحهای LEZ در همه دنیا مفصل انجام شده و نشان می دهد با پالایش ناوگان شهری، کیفیت هوا نیز روز به روز بهتر می شود. بستگی به نوع طرح، میزان خودروهای تحت تاثیر، بزرگی و کوچکی منطقه دارد. همه این مطالعات جمع بندی و منتشر شده است.

چرا طرح موتورسیکلت برقی در تهران موفق نبود و با شکست مواجه شد؟

موتورسیکلت برقی به نظرم پروژه موفقی بود. هر چند الان یک موتورسیکلت برقی در بازار نیست ولی حداقل ترس از این وسیله ریخته شده و وزارت صنعت می خواهد طرح ملی موتوربرقی را ایجاد کند و همه از دفتر محیط زیست معاونت حمل و نقل شروع شد و به آن افتخار می کنیم. دلیل عدم استقبال، رقیب ارزان قیمت بی کیفیت آن در بازار است. تا این رقیب باشد هیچ فناوری با آن مقابله نمی کند.

عده ای می گویند چرا به باتری خشک برای موتورسیکلتهای برقی اصرار دارید و باتری اسیدی را مجوز ندادید؟

دلیلش این است که این فناوری از بین رفته است. درست است ارزان است ولی کلا فناوری را از بین می برد. شهرداری را مجاب کردیم از فناوری خوب و روز استفاده کند. اگر موتورسیکلتی در تهران با توان 3 کیلووات باشد، قیمت آن در بازار بین 2000 تا 2500 دلار درمی آید که تصمیم گرفته شد ما 6.5 میلیون تومان آن را به صورت وام بی بهره کمک کنیم. ولی از سوی دیگر یک موتورسیکلت CG125 بسیار ارزان قیمت و بی کیفیت داریم که به ازای هر کیلومتر پیمایش 15 گرم آلودگی تولید می کند که 4 تا 5 برابر تولید آلایندگی یک خودروی دارای استاندارد یورو 2 است. این موتور را می توان 2 میلیون تومان به صورت قسطی خرید و اگر پلیس این را ضبط کند، طرف می رود موتورسیکلت دیگری می خرد. باید این رقیب را از میدان به در کرد. درست است که رقیب ارزان قیمت دست مردم می دهیم ولی جانشان را با آلایندگی این وسیله می گیریم. این پول زندگی و سلامت و عمر راکب موتورسیکلت و خانواده اش است. من بیش از 80 موتورسیکلت را در دانشگاه صنعتی شریف مورد آزمون قرار دارد و دیدم همه غنی سوز هستند و با سوخت اضافی کار می کنند و آلایندگی بسیار زیادی دارند. همه به گزارشها را به شورای عالی محیط زیست دادیم تا منع شماره گذاری این وسیله ارزان و بی کیفیت و آلاینده را بگیریم.

یکی از اعضای شورای شهر درباره عملکرد دولت گفته بود به جای تشکیل کارگروه دعا برای باد و باران، اقدام عملی کنید. سئوال اینجاست در شهرداری تهران آیا به جز کارگروه دعا برای باد و باران و بودجه، کارگروهی درباره کاهش آلودگی هوا، تشکیل شده که اقدام عملی در پی داشته باشد؟ شما گفتید در خصوص توسعه بزرگراه ها و دو طبقه کردن اتوبانها و تونل سازی در شهرداری نظرخواهی نمی شود؟

از 2 سال و نیم پیش که برای مشاوره به شهرداری تهران خوانده شدم، دفتری به نام محیط زیست را در معاونت حمل و نقل و ترافیک دعوت کردیم و بیش از 150 جلسه کارشناسی با کارشناسان و مدیران تشکیل دادیم و برخی از این جلسات منجر به راهکارهایی شد. تئوری ما این بود دست به زانوی شهروندان و شهرداری بگیریم و خیلی منتظر بودجه ملی نباشیم. بسیاری از پروژه ها انجام شد مانند بودجه فیلتر دوده شرکت واحد که پروژه خوبی است. پروژه هایی مانند تاکسی هیبریدی، موتورسیکلت برقی، طرح کاهش و مانند آن برای افزایش عوارض خودرو بر اساس سن فرسودگی اقدام کردیم.

آیا سوختی که هم اکنون در تهران مصرف می شود دارای استاندارد یورو4 است؟

از ابتدای سال 94 و حتی سال گذشته بنزین و گازوئیل را آنالیز کردیم، دقیقا استاندارد یورو4 را ندارد ولی بسیار بسیار نزدیک به این استاندارد است و ممکن است یکی دو پارامتر آن، ممکن است فاصله با یورو 4 داشته باشد که خیلی جدی نیست. وضعیت ما از منظر سوخت خودروهای بنزینی و دیزل، وضعیت مطلوبی است.

شما چند شب پیش بحث شدیدی با رئیس پلیس راهور تهران درباره مرجع آمارهای برخورد با منابع متحرک آلاینده داشتید. تا جایی که سردار حسینی، برگه معاینه فنی را یک تکه کاغذ خواند. چه نظارتی بر مراکز صدور معاینه فنی دارید تا پلیس نگوید با دلالی این برگه ها به فروش می رسد و برخی خودروهایی که دود آشکار از اگزوزشان خارج می شود، برگه تهیه کرده اند؟

معاینه فنی، ابزار دقیق و قوی برای کنترل منابع متحرک آلاینده است. قانون مترقی ای داریم. حتی اگر خودروساز تقلب کند و خودروی آلاینده بدهد، باز هم می شود جلوی تردد این خودرو را گرفت. قطعا در مراکز معاینه فنی خارج از تهران و اقمار پایتخت تقلب اتفاق می افتد. برای همین کل کشور به سمت سامانه یکپارچه معاینه فنی یا سیمفا رفته که ظاهرا قرار است 29 دیماه امسال افتتاح شود. از پیشرفت کار خبر دارم و سرورها راه افتاده و 1400 خط معاینه فنی به آن وصل می شود. در تهران، احتمال تقلب خیلی خیلی ضعیف است، ولی من رد نمی کنم. سامانه مکانیزه است و خیلی ها برای تقلب به خارج از تهران می روند و برگه می گیرند. حرف اینجاست که به خاطر یکی یا 10 تا تقلب نمی شود همه چیز را زیر سئوال برد. باید با تخلف و تقلب برخورد کرد. تا زمانی که پلیس در خصوص تردد خودروهای فرسوده و بدون معاینه فنی جدی نشود، وضع همین خواهد بود. اگر در معاینه می شود باید برخورد کرد. مرکز را تعطیل و مدیرش را مجازات کرد. من واقعا نمی دانم چقدر و چند درصد تقلب می شود. از مدیر معاینه فنی که می پرسم می گوید امسال 270 هزار خودرو به ما مراجعه کردند در حالی که باید 2.5 میلیون خودرو مراجعه می کردند. با 10 درصد مراجعه انتظار داریم معاینه فنی در حل بحران آلودگی کمک کند یا نه؟ امیدوارم با سیمفا مسایل این چنینی نیز حل شود. ضمن اینکه حدود معاینه فنی بسیار سختگیرانه تر شده و به زودی اجرا می شود. سطح مونوکسید 2.5 درصد قابل قبول به 1 درصد رسیده. این جهش خوبی است که نشان می دهد محیط زیست هم علاقمند به جدی شدن معاینه فنی است. اینها راهکار نجات بخش است. به این سمت می رود که شهر به سمت پالایش ناوگان آلاینده می رود.