چرایی وجود ۷۰ هزار خودرو ناقص در ایران خودرو

معاون بازاریابی و فروش گروه صنعتی ایران‌خودرو از ایجاد حدود ۱۰ هزار تعهد (تاکنون) برای خودرو تارا (دستی و اتوماتیک) و آغاز تحویل ۹۰۰ دستگاه از این خودرو در اولین سری از تحویل مدل دستی آن خبر و اطمینان خاطر داد که قطعا به تمامی تعهدات این خودرو عمل خواهد شد؛ ضمن اینکه پس از ایفای تعهدات ایجادشده در مقطع اولیه که طی یک دوره پیش‌فروش شکل گرفته است، در آینده برنامه‌های جدید فروش تارا اعلام خواهد شد.

رحمانی در رابطه با بازگشت محصول هایما به سبد محصولات ایران‌خودرو، ضمن یادآوری اینکه حدود دوسال هیچ تعهد جدیدی برای هایما به سبب تحریم‌ها و قطع همکاری شریک خارجی ایجاد نشده بود، اعلام کرد که با پیگیری‌های صورت گرفته و اخذ مجوزها برای به‌روزرسانی قیمت‌ها، تعهدات معوق این خودرو به‌روز شد و تمامی‌ تعهدات S5ها تحویل شده و S7 ها هم در مرحله صدور دعوتنامه‌ها و تکمیل وجه مشتریان است.

طبق گمانه‌زنی‌های این مقام مسئول ایران‌خودرو، احتمال بازگشت پژو به ایران و آغاز همکاری‌های مجدد، بسیار کم و احتمالا بعید است.

متن گفت‌وگوی ایسنا با بابک رحمانی- معاون بازاریابی و فروش گروه صنعتی ایران‌خودرو-  به شرح زیر است:

-  اخیرا حواشی ای با موضوع افزایش خودروهای ناقص متوقف در پارکینگ‌ خودروسازان و تاخیر در تحویل خودروهای متعهد شده در طرح‌های فروش پیشین مطرح شده که ضمن آن به توقف فعلی طرح‌های فروش خودروسازان تا زمان ایفای تعهدات قبلی اشاره شد. ضمن تشریح حقیقت امر، بفرمایید که موضوع از کجا آغاز شد؟

 اجرای بیستمین مرحله از فروش فوق‌العاده ایران خودرو از سال گذشته و ششمین مرحله از پیش فروش یکساله این خودروساز در سال جاری، بیانگر کذب بودن این ادعا بود. به راحتی و با یک بررسی، کاملا مشخص خواهد شد که این موضوع حداقل در رابطه با ایران خودرو حقیقت نداشت.

به دلیل ضرورت تامین بخشی از نقدینگی از طریق برنامه‌های فروش فوق‌العاده، فروش‌ها بدین طریق مرتبا طبق برنامه اجرا می شود. طرح‌های فروش اعم از پیش‌فروش‌های یکساله، فروش‌های فوق‌العاده و طرح‌های مشارکت در تولید، طبق روال و به صورت منظم در حال برگزاری هستند و امسال نیز همچون سال گذشته، در هر ماه برنامه‌های فروش اجرایی شده و می‌شود.

از زمان آغاز اجرای طرح فروش خودرو و عرضه به روش قرعه‌کشی (خردادماه ۱۳۹۹) تاکنون، بالغ بر ۲۶۰ هزار دستگاه خودرو تنها در فروش فوق‌العاده عرضه شده که از این میزان، برای حدود ۲۰۶ هزار دستگاه تعهد ایجاد شده و مشتریان منتخب واریز وجه داشته‌اند؛ حدود ۱۸۰ هزار دستگاه خودرو هم تحویل مشتریان شده است.

طبق مصوبه کمیته خودرو، خودروسازان سه ماه برای تحویل خودروها در طرح های فروش فوق‌العاده فرصت دارند که ایران خودرو این بازه را به طور میانگین به ۴۵ روز رسانده است. براین اساس، اکثریت خودروهای تعهد شده زودتر از موعد مقرر، آماده بوده و تحویل مشتری شده است. این ارقام فارغ از خودروهای تحویلی طرح‌های پیش‌فروش و مشارکت در تولید بوده است اما تاثیر اصلی بر بازار را فروش‌های فوق‌العاده می‌گذارد و طرح‌های ایران خودرو به صورت مستمر اجرا شده است.

- از میزان تولیدات گروه صنعتی ایران‌خودرو، وضعیت آماری خودروهایی که امکان عرضه به بازار را ندارند و تحت عنوان خودروهای ناقص (کسری قطعه) شناخته می‌شوند، در حال حاضر در این زمینه وضعیت ایران‌خودرو چگونه است و با توجه به اینکه گام‌های موثری طی یکی- دو سال  اخیر در رابطه با افزایش عمق داخلی‌سازی و خودکفایی در تامین قطعات خودرو صورت گرفته است، علت کسری قطعات چیست؟

مواردی همچون قیمت‌گذاری دستوری که زمینه‌ساز مشکلات مالی برای شرکت‌های خودروساز شده است، بی‌تاثیر بر شکل‌گیری خوروهای دارای کسری نبوده است؛ اما عدم امکان تجاری‌سازی تمامی تولیدات خودرو، عمدتا ناشی از تحریم‌ها و مسائلی است که در صنعت خودرو جهانی نیز حادث شده است. در حال حاضر در صنعت خودروسازی تمام دنیا، تامین تراشه‌های الکترونیکی با توجه به محدودیت تامین‌کننده‌ها، دچار مشکل شده و نیاز به این تراشه‌ها با کاربردهای غیر از صنعت خودرو در شرایط کرونا افزایش یافته است؛ چراکه این تراشه‌ها در سایر صنایع نیز  کاربرد دارند و تعطیلی‌های ناشی از کرونا در سراسر دنیا، بر میزان تامین مکفی آن‌ها تاثیر گذاشته است. متعاقب این شرایط جهانی، ایران‌خودرو نیز تا حدودی در تامین این قطعه با مشکل مواجه شده که منجر به کسری قطعه در تعدادی از خودروها شده است.

در حال حاضر حدود ۷۰ هزار دستگاه خودرو ناقص در پارکینگ ایران‌خودرو موجود است که آمار آن شفاف اعلام می‌شود. اما همه سعی ما براین است که این تعداد خودروی کف که عمده ناقصی آن‌ها مربوط به قطعات الکترونیکی و قطعات وارداتی وابسته به آن‌هاست، تاثیری بر میزان عرضه به بازار نگذارد. تلاش ما براین است که عرضه‌ها طبق برنامه انجام شوند و مسلما با حل مشکلات تامین قطعات مورد نیاز، عرضه نیز افزایش خواهد یافت.

- تعهدات خودروهای دنا که شنیده می شود به سبب عدم تامین ECU  به حالت معوق در آمده‌ نیز به علت همین مشکلات تامین قطعات الکترونیکی وارداتی است؟

خیر. تعهد معوقی به علت مشکل عدم تامین ECU  یا ACU  خودروی دنا وجود ندارد و در حال حاضر نیز بر روی محصولات دنا، تعهد معوق قابل توجهی نداریم. به طور کلی تعدادی خودروی کف وجود دارد که ناشی از وجود این مشکل نیست.

براساس آمار مقایسه‌ای تا تاریخ ۱۹ مردادماه سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، در شاخص فروش (تحویل به مشتری)، ایران‌خودرو در سال ۱۳۹۸، ۱۰۶ هزار خودرو، در سال ۱۳۹۹، ۱۱۹ هزار دستگاه و از ابتدای امسال تا پایان ۱۹ مرداد ماه جاری ۱۵۱ هزار دستگاه خودرو تحویل داده است؛ براین اساس در شاخص تحویل، نسبت به سال ۱۳۹۸، ۴۳ درصد و نسبت به سال گذشته ۲۶ درصد رشد داشته را شاهد هستیم.

همچنین در شاخص کل تعهدات در بازه زمانی مذکور، در سال ۱۳۹۸، ۴۱۸ هزار دستگاه، در سال گذشته ۳۷۶ هزار دستگاه و در سال جاری نیز به ۲۹۸ هزار دستگاه رسیده است. در حقیقت مجموع تعهدات آتی ایران‌خودرو در سال جاری تا تاریخ نوزدهم مردادماه، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد و نسبت به بازه مشابه سال ۱۳۹۸، ۲۸ درصد کاهش داشته است.

نکته حائز اهمیت، شاخص تعهدات معوق است؛ تا تاریخ نوزدهم مرداد ماه سال ۱۳۹۸ تعهدات معوق ایران‌خودرو ۱۷۸ هزار دستگاه بوده که در سال گذشته به ۴۷ هزار دستگاه و در سال جاری به ۱۶ هزار دستگاه رسیده است. بنابراین تعهدات معوق سال جاری نسبت به سال ۱۳۹۸ حدود ۹۱ درصد و نسبت به سال گذشته ۶۶ درصد کاهش تعهدات معوق در ایران‌خودرو ایجاد شده است.  هرچند که هدف ما صفر کردن میزان تعهدات معوق است اما در حقیقت ۱۶ هزار تعهد به تعویق افتاده در کسب ‌و کار یک خودروسازی بزرگ همچون ایران‌خودرو، رقم چندان قابل توجهی نیست.

- با توجه به آمار ارائه شده از سوی ایران‌خودرو به سازمان بورس، بعضا اختلاف میزان تولید و میزان فروش (خودروهای تجاری) فاصله قابل توجهی دارد که از آن‌ها تحت عنوان همان خودروهای ناقص یاد می‌شود؛ به طور مثال در فصل بهار امسال از ۹۷ هزار و ۲۳۰ دستگاه خودرو تولید شده از انواع محصولات ایران‌خودرو، حدود ۷۶۹۳ دستگاه تجاری نشده است که اکثرا هم خودروهای با عمق بالای داخلی‌سازی است؛ علت این موضوع چیست؟

آمار تولید در مرحله‌ای ایجاد می‌شود که خودرو می‌تواند از سالن مونتاژ خارج شود، اما پس از آن، باید فرآیندهای تکمیل‌کاری و تجاری‌سازی طی شود. آمار ارایه شده از تولیدات ماهانه، همان تعداد خودروهایی است که با قطعات اصلی شکل گرفته و قادر به حرکت است اما لزوما در آن مرحله، قابل تحویل به مشتری نیست تا زمانی که برخی فرآیندهای دیگر بر روی محصول انجام شود.

به طور طبیعی، حتی اگر مشکل کسری قطعات هم وجود نداشته باشد، آمار تولید و آمار فروش (با ارائه صورت مالی) با یکدیگر تفاوت خواهد داشت. البته این اختلاف نباید به میزان قابل توجهی باشد؛ لذا در مواردی که این اختلاف کمی بیشتر شده، به دلیل کسری قطعاتی با عدم امکان داخلی‌سازی است.

بعضا قطعات وارداتی دیر یا زود به خط تولید می‌رسد؛ لذا نمی‌توان تولید را متوقف کرد. توقف تولید، هزینه‌های بسیاری را بر خودروساز تحمیل می‌کند. بنابراین زمانی که شرکت اطمینان دارد در بازه زمانی قابل پیش‌بینی این قطعات خواهد رسید، تولید را ادامه داده و خودرو تولید می‌شود و سپس تا زمان تامین قطعه کسری و تکمیل و تجاری سازی، خودرو در پارکینگ خودروساز قرار می‌گیرد.

+ تامین قطعات الکترونیکی بیشتر برای کدام محصولات ایران‌خودرو ایجاد مشکل کرده است؟

می‌توان گفت برای اکثریت خودروها؛ حال برخی خودروها به سبب میزان نیاز کمتر به قطعات الکترونیک (به‌ویژه در خودروهایی با پلتفرم قدیمی‌تر) کمتر تاثیر پذیرفته اند و باتوجه به اینکه همه خودروها بایستی از استاندارهای 85 گانه تبیعیت کنند و براساس آن‌ها بطور مثال در همه خودروها موضوع ABS اجباری است یا اجزای قطعات الکترونیکی که با مشکل مواجه‌اند، قطعات استاندارد و ضروری برای همه خودروها هستند، برخی خودروها بیشتر به سبب عدم تامین به موقع قطعات الکترونیکی دچار مشکل شده اند؛ البته این مشکل تامین قطعات الکترونیک تنها مختص خودرو نیست و حتی در سایر وسائل الکترونیکی همچون تبلت‌ها و گوشی‌های موبایل و... که استفاده می‌شوند، برای آن‌ها نیز آن هم در تمام دنیا مشکل ایجاد کرده است.

- در مورد خودرو تارا وضعیت به چه صورت است؟ طبق آمار، طی چهار ماه نخست سال جاری بالغ بر ۱۰۰۰ دستگاه تارا تولید شده است اما تنها برای ۱۰ دستگاه صورت مالی ثبت شده است؛ آیا به‌جز اینکه تحویل تارا به تازگی آغاز شده، این موضوع علت دیگری هم دارد؟

برای سال جاری حدود ۱۰ هزار تعهد خودرو تارا ایجاد شده است که شامل تارا اتوماتیک و تارا دستی است. اولین موعد تحویل تارا دستی تیرماه بوده است که دعوتنامه‌های آن به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین محصولات تولیدی ایرانی، به‌موقع صادر و تکمیل‌وجه مشتریان در حال انجام است. ۲۳ مرداد ماه نیز مراسم نخستین مرحله تحویل فوری تارای دستی به مشتریان برگزار شد. اولین سری خودروی تارا با تعهدات تیرماه حدود ۹۰۰ دستگاه بوده که دعوتنامه‌ها صادر و روند تحویل آغاز شده و خوشبختانه تولید تارا طبق برنامه در حال انجام است. 

-بنابراین مشکلی در روند تولید و عرضه تارا این خودرو ملی وجود نخواهد داشت و ۵۰ هزار دستگاه وعده شده توسط مدیرعامل ایران‌خودرو برای سال ۱۴۰۰، عملی خواهد شد؟

۵۰ هزار دستگاه، هدف‌گذاری ما در بازار رقابتی است و این‌که تا چه میزان به این عدد تا پایان سال جاری نزدیک شویم یا فاصله داشته باشیم، به شرایط تولید بستگی خواهد داشت. اما قطعا به تعهداتمان عمل خواهیم کرد. برای خودروی تارا تاکنون برنامه‌های فروش خود را اجرا نکرده‌ایم. در مقطع اولیه که پیش‌فروش صورت گرفت، تعهد ایجاد شد و بعد از آن تعهد جدیدی شکل نگرفت تا تعهدات قبلی محقق شود.

در آینده برنامه‌های جدید فروش تارا اعلام خواهد شد.

- خودروهای هایما به سبد محصولات گروه صنعتی ایران‌خودرو مجدد بازگشته و حتی پایشان به طرح‌های فروش هم باز شده است، در مورد این موضوع توضیح بفرمایید که شرایط به چه صورت است و این خودرو از تولیدات پیشین هستند یا تولیدات جدید هم دارند؟

تعداد زیادی تعهد هایما طی سال‌های گذشته ایجاد شده بود که به سبب تحریم‌ها، قطع همکاری شریک خارجی و موانع بانکی و... به صورت معوق در آمده بود. از همین روی از ایجاد تعهد جدید برای خودرو جلوگیری کردیم و قریب به دوسال بود که هیچ تعهد جدیدی برای هایما ایجاد نشده بود. خوشبختانه با پیگیری های صورت گرفته، تعهدات قبلی محقق شد و در حال حاضر هیچ تعهد معوقی چه برای هایما S5  و چه هایما S7 وجود ندارد. تمامی‌ تعهدات S5ها تحویل شده و برای S7  ها نیز دعوتنامه‌ها ارسال شده و مشتریان تکمیل وجه کرده و آماده تحویل‌اند.

در تیرماه امسال طرح فروش فوق‌العاده‌ای برای محصول اجرا شد و حدود ۱۰۰۰ دستگاه دیگر از این محصول باقی‌مانده است که در اسرع وقت به مشتریان تحویل خواهد شد. ضمن اینکه مجوز برای ایجاد تعهدات جدید اخذ شده و پس از تحویل تمامی تعهدات پیشین این خودرو، طرح‌های بعدی برگزار خواهد شد.

- باتوجه به اینکه قیمت این خودروها نسبت به دو سال گذشته تغییر کرده است، موضوع قیمت را چگونه مدیریت کرده‌اید؟

در تمامی این دوسال قیمت هایما به‌روز نشده بود. در این زمینه با اخذ مجوزها از مراجع ذی‌ربط، قیمت این محصولات از ساز وکار شورای رقابت خارج و با تعیین قیمت جدید، وارد برنامه فروش شد.

در آینده‌ای نزدیک برنامه فروش جدیدی برای هایما S۷  بدون محدودیت‌های قرعه‌کشی اجرا خواهد شد و سپس این روش برای هایما S۵ برگزار خواهد شد.

خوشبختانه ارتباط با شریک تجاری برقرار است و برای تامین قطعات هم مشکلی وجود ندارد. بر همین اساس مجوز فروش صادر شد و مطمئن هستیم در تعهداتی که ایجاد خواهد شد، مشکلی در تامین قطعات نخواهیم داشت.

- عمق داخلی‌سازی هایما چند درصد است؟

در حال حاضر حدود ۴۰ درصد قطعات هایما داخلی است.

- آیا امکان بازگشت دیگر شرکای خارجی همچون پژو به ایران هست؟

قطعا برقراری ارتباط دوباره با آن‌ها به دلیل رفتارهای گذشته این خودروسازان، سخت خواهد بود و احتمال آن بسیار کم است.

- همانطور که مستحضرید، گروه سایپا به سبب نزدیک شدن قیمت کارخانه‌ای محصولات به قیمت در بازار آزاد، طرح فروش محصولات با این ویژگی را بدون محدودیت قرعه‌کشی اجرا کرده است، امکان دارد برای برخی محصولات ایران‌خودرو (به‌جز هایما که اشاره شد)، این موضوع اتفاق بیفتد و برای چه خودروهایی؟

این امکان وجود دارد اما بستگی زیادی به این دارد که در آن محصولات فاصله دو قیمت کارخانه و بازار کمتر شود. درواقع قرعه‌کشی ابزاری برای آرامش‌ بخشیدن به وضعیت موجود در بازار خودرو بود که تا حدودی به هدف خود رسید و موفقیت‌آمیز بود. البته که علت اصلی تلاطم بازار خودرو، موضوع قیمت‌گذاری دستوری خودروها است که باید برای آن فکری شود. چنانچه در این زمینه اقدامی اساسی صورت گیرد، دیگر نیازی به اتخاذ راهکارهای این چنینی نخواهد بود.

در سایر محصولات ایران‌خودرو به‌جز هایما، هنوز اختلاف قیمت قابل توجه میان کارخانه تا بازار وجود دارد و این فاصله قیمت، ارایه مجوز حذف قرعه‌کشی را سخت خواهد کرد، لذا در ابتدا باید اصلاح نحوه قیمت‌گذاری صورت گیرد، پس از آن به صورت خودبه‌خود، قرعه‌کشی و برخی دیگر از محدودیت‌ها حذف شود.

- حدود دوماه پیش بود که کمیته خودرو برای خودروسازان تصویب کرد که دو شرط الزام یکساله سند خودرو در رهن شرکت خودروساز و فاصله زمانی ۴۸ ماهه از خرید محصولات ایران‌خودرو وسایپا حذف شود؛ این مصوبه برای محصولات سایپا اعمال شده اما برای ایران خودرو هنوز به اجرا گذاشته نشده است چرا؟

برای دو محصول ایران‌خودرو حذف دو شرط اتفاق افتاد، اما با توجه به اینکه صورت جلسه این موضوع هنوز به ایران‌خودرو ابلاغ نشده است، این شرط از طرح‌های ایران‌خودرو حذف نشده اسا اما  به محض ابلاغ، طبق توافقات مندرج در صورت جلسه عمل اقدام خواهیم کرد.