اولین گواهینامه رانندگی را در ایران چه کسی گرفت؟

نبود قوانین لازم و فرهنگ استفاده از خودرو و بالا گرفتن تصادفات و تلفات ناشی از آن سبب شد تا مسئولان چاره‌ای برای کاهش حوادث ناشی از رانندگی با وسایل نقلیه اندیشه کنند، به همین منظور با تدوین قوانین به برگزاری دوره‌های آموزش رانندگی پرداختند و کسانی که از خودرو استفاده می‌کردند ملزم به شرکت در این دوره‌ها شدند.

گواهینامه مدرکی رسمی مبنی بر این است که فردی می‌تواند با وسایل نقلیه مانند موتورسیکلت، اتومبیل، کامیون و اتوبوس رانندگی کند و اولین گواهینامه رانندگی را در جهان کارل بنز مخترع خودرو‌های مدرن، در سال ۱۸۸۸ دریافت کرد. وی برای راندن خودروی خود که موسوم به موتور واگن بود و دود و صدای قابل توجهی تولید می‌کرد، از دولت محلی اجازه رانندگی دریافت کرد.

در ایران نیز تقریبا صد سال پیش در ۲۵ آبان ماه ۱۲۹۹ اولین گواهینامه رانندگی صادر شد، البته گفتنی است که گواهینامه‌های آن دوره نه مربوط به راندن خودرو و نه موتورسیکلت بود، بلکه به گواهینامه درشکه‌چی‌ها مربوط می‌شد.

در آن زمان که به گواهینامه، تصدیق‌نامه می‌گفتند برای نخستین بار شخصی به نام خاچاتور ماتروسیان تبریزی نژاد با گذراندن دوره‌های مهارت آموزی درشکه‌چی موفق به دریافت تصدیق‌نامه گشت.

همچنین در سال ۱۳۰۳ اولین مقررات عبور و مرور تحت عنوان نظامنامه درشکه‌های عمومی به تصویب رسید که درشکه‌ها را ملزم به پلاک گذاری و هدایت کنندگان آن را مشمول مقررات درشکه رانی می‌کرد.

اتومبیل از دوره قاجار وارد کشور شد و حدود سال‌های ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۸ با افزایش ورود خودرو، صدور گواهینامه رانندگی نیز آغاز شد.

در آن زمان فقط ۲۰ نوع علائم رانندگی وجود داشت و اولین آموزشگاه رسمی آموزش رانندگی توسط پنج تن از پیشکسوتان اتومبیل رانی در شهر تهران، تاسیس شد.

نخستین گواهینامه رانندگی ایران در سال ۱۳۰۸ هجری خورشیدی صادر شد و محل نگهداری آن در کاخ موزه صاحبقرانیه است.این گواهینامه روی کاغذ A۳ بوده که در بالای آن با خط درشت "کورس شوفری ایران" و کمی پایین‌تر عنوانی به نام "تصدیق نامه" روی آن نگاشته شده بود.

این تصدیق نامه به دو زبان فارسی و فرانسه به نام آقای "سیف اله خان" در ۹ مرداد ماه ۱۳۰۸ صادر شده است.

در گواهینامه قید شده که فرد مذکور در ۳ مرحله با نمره خوب موفق به دریافت تصدیق‌نامه شده است.

سیف اله خان از خرداد سال ۱۳۰۷ تا مرداد سال ۱۳۰۸ خورشیدی با گذراندن آزمون سه مرحله‌ای، اولین گواهینامه اتومبیل را دریافت کرد.

تاریخ صدور گواهینامه رانندگی سیف اله خان ۹ مرداد ۱۳۰۸ شمسی برابر با ۲۹ ژوئیه ۱۹۲۹ میلادی است.

در متن این تصدیق نامه قید شده است: «بموجب این ورقه تصدیق می‌نماید که آقای سیف اله خان از تاریخ ۹ خرداد ماه ۱۳۰۷ تا تاریخ ۹ مرداد ۱۳۰۸ مرتبا با ادامه تحصیلات خود در موسسه اتوموبیل رانی، دوره تحصیلات علمی و عملی اتوموبیل رانی باتمام رسانیده و از عهده امتحانات بترتیب ذیل برآمده است.

نتیجه امتحانات

قسمت علمی فن اتوموبیل رانی. خوب
قسمت عملی فن اتوموبیل رانی. خوب
قسمت سوق اتوموبیل. خوب

در سال ۱۳۱۸ آئین نامه راهنمایی و رانندگی به تصویب دادگستری رسید و در این سال‌ها برای نخستین بار شهربانی اقدام به تهیه گواهینامه رانندگی به صورت دفترچه هفت صفحه‌ای و در قطع ۸×۱۱ سانتیمتری کرد.

همچنین در سال ۱۳۴۰ براساس قانون بودجه ۱۳۳۳ گواهینامه‌های دفترچه‌ای تک برگ شدند و این گواهینامه در قطع ۶×۱۱ سانتیمتری چاپ و مدت اعتبار آن به میزان ۴ سال بود، اما در سال ۱۳۵۵ نیز مدت اعتبار آن به ده سال افزایش یافت و در سال ۱۳۴۷ برنامه‌های آموزش ترافیک توسط اداره پلیس تهران تدوین و اجرایی شدند.

نمونه‌ای از این برنامه‌های آموزشی تحت عنوان " آشنایی رانندگان با مقررات راهنمایی و رانندگی" برای رانندگان دستگاه‌های دولتی توسط اداره پلیس تهران برگزار شد.

شرایط متقاضیان گرفتن گواهینامه در ایران

داشتن ۱۸ سال تمام برای تمام هنرجویان چه آقا و چه خانم الزامی است.

کارت ملی (دائم یا موقت) و کپی پشت و رو اصل شناسنامه (در صورت نداشتن شناسنامه المثنی ارائه شود) و کپی از صفحه اول (در صورت داشتن توضیحات یک برگ کپی) در صورتی داشتن شناسنامه جدید نیازی به کارت ملی نمی‌باشد.

۸ قطعه عکس ۴*۳ تمام رخ پرسنلی، زمینه روشن و با کیفیت مطلوب (خانم‌ها عکس با حجاب باشد).

کد پستی ۱۰ رقمی و آدرس محل سکونت فعلی (کد پستی الزامی است).

مشخص بودن وضعیت خدمتی برای آقایان (داشتن یکی از مدارک ذیل)

اصل کارت پایان خدمت به همراه کپی پشت و رو کارت پایان خدمت، گواهی اشتغال به خدمت عکس دار (به همراه دفترچه مرخصی یا فیش حقوقی)، برگه اعزام به خدمت کامپیوتری به همراه کپی بدون غیبت سنواتی – الزامی است، گواهی اشتغال به تحصیل (با مهر تاییدیه منطقه -برای دانشجویان شهرستان تاییدیه راهور) به همراه انتخاب واحد یا کارت تحصیلی (الزامی است).

مراحل اخذ و صدور گواهینامه رانندگی

گواهینامه یک مدرک هویتی است که توسط پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی، برای شهروندان بالای ۱۸ سال که از سّد آزمون آئین‌نامه و عملی شهر با وسایل نقلیه مربوطه قبول می‌شوند طی ۳۰ تا ۴۰ روز صادر می‌شود.

لازم‌به ذکر است متقاضیان مراحل زیر را جهت اخذ گواهینامه باید انجام دهند:

تکمیل مدارک و دریافت پرونده از آموزشگاه و مراجعه به پزشک طرف قرار داد.

جهت تکمیل پرونده بعد از تأیید توسط پزشک مجدداً به آموزشگاه مراجعه کنید جهت ادامه مراحل ثبت نام.

هزینه کل ثبت نام برای اخذ گواهینامه رانندگی به همراه کتاب (هزینه ثبت نام را از آموزشگاه مربوطه بپرسید)

شرکت در ۸ جلسه کلاس تئوری (جلسه پایانی آزمون مقدمات آئین‌نامه توسط مدرس به عمل می‌آید. حضور در کلاس الزامی است.

شرکت در ۱۲ جلسه کلاس آموزش رانندگی (در پایان آزمون رانندگی توسط مربی گرفته می‌شود) حضور هنرجو الزامی است.

تکمیل مدارک کارتکس و تحویل به آموزشگاه (جهت شرکت در آزمون‌های اصلی) (تن‌ها به خود هنرجو تحویل داده خواهد شد).

مدارک لازم جهت صدور کارتکس و آزمون

قبولی در آزمون آیین‌نامه کلاسی (آزمون اولیه) پیش نیاز مرحله نهایی.

قبولی در آزمون رانندگی (آزمون اولیه).

برگه گروه خونی (در صورت مصرف داروی مستمر یا داشتن بیماری خاص یا داشتن آلرژی حتماً به آموزشگاه مربوطه اطلاع دهید).

همراه داشتن اصل شناسنامه واصل کارت پایان خدمت (در صورت نداشتن شناسنامه المثنی ارائه شود).

واریز فیش‌های بانک ملی: (به نام هنرجو و بدون قلم خوردگی).

همچنین گواهینامه در پنج نوع مختلف مانند پایه سه، پایه دو، پایه یک، موتور سیکلت و ویژه صادر می‌شود و مدت اعتبار گواهینامه رانندگی ۱۰ سال است که پس از گذشت ۱۰ سال از صدور آن در صورت صحت سلامت روانی و جسمی تجدید می‌شود.