دودکش خودرو

به گزارش پایگاه خبری پدال نیوز، مجموعه اگزوز خودرو یکی از بخش‌های حیاتی است که عموما اکثر افراد از آن غافل می‌شوند. سیستم اگزوز علاوه بر خارج‌کردن محصولات احتراق از پیشرانه و کمک به تنفس و بهبود راندمان کاری آن، صدا و آلایندگی ناشی از کارکرد پیشرانه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. مجموعه اگزوز اکثر خودروهای امروزی شامل مجموعه منیفولد (چندراهه) دود، حسگرهای اکسیژن، سیستم تهویه کارتر، کاتالیک کانورتور و منبع اگزوز است. منیفولد دود یا چند‌راهه، اولین بخش سیستم اگزوز است که به طور مستقیم به بلوک پیشرانه پیچ شده و دود خروجی از هر سیلندر را به طور جداگانه تحویل می‌گیرد. به دلیل حرارت بالای این قطعه، ‌روی آن یک سپر حرارتی می‌کشند تا از وارد‌آمدن آسیب به سیم‌کشی‌ها و اتصالات مجاور منیفولد جلوگیری شود. حسگرهای اکسیژن با رصد غلظت اکسیژن در دود خروجی سیستم، معیاری به ECU جهت تشخیص مناسب‌بودن نسبت هوا و سوخت و رفع خطاهای احتمالی می‌دهد. کار اصلی کنترل آلایندگی خروجی بر عهده کاتالیک کانورتور یا اصطلاحا منبع کاتالیزوری است که با تبدیل گازهای خطرناک ناشی از احتراق به گازهای بی‌ضرر، نقش مهمی را بازی می‌کند. در داخل کاتالیک کانورتور یک مجموعه فلزات گران‌قیمت به صورت شبکه‌های لانه زنبوری قرار دارد که موجب تسریع واکنش میان گازهای خطرناک و تبدیل آنها به گازهای بی‌ضرر شود. در این منبع گاز‌هایی مانند HC و CO (مونو‌اکسید کربن) و گازهای اکسید نیتروژن تبدیل به آب، دی‌اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن می‌شوند. برخی خودروها مجهز به سیستم پمپ هوا در اگزوز هستند که با دمیدن هوای تازه به درون اگزوز، موجب ادامه یافتن سوخت و ساز سوخت‌های نسوخته پیشرانه می‌شود. سیستم تهویه کارتر نیز با خارج کردن گازهای تجمع‌یافته در محفظه روغن که ناشی از رد شدن کمپرس از رینگ پیستون است، مانع تشکیل شدن لجن و دوده در محفظه کارتر می‌شود و بخارات جمع‌شده که عمدتا سوخت نسوخته است، دوباره در پیشرانه می‌سوزد. آخرین قطعه سیستم اگزوز، منبع اگزوز است که با کاهش فشار و یکنواخت کردن فرآیند خروج دود، مانع خروج صدای بلند احتراق پیشرانه می‌شود.
سیستم اگزوز نیز مانند هر بخش دیگر از خودرو نیازمند تعمیر و نگهداری است و با توجه به اینکه آلایندگی خودرو نیز توسط این سیستم کنترل می‌شود، اهمیت نگهداری اصولی از این سیستم پر‌رنگ می‌شود. در ادامه به مشکلات این سیستم نگاهی می‌اندازیم:

1- سیستم تهویه کارتر:
سیستم تهویه کارتر هنگامی می‌تواند کار خود را درست انجام دهد که دریچه آن تمیز و بدون تجمع دوده و رسوب باشد. با گذشت زمان از کارکرد خودرو به مرور در این دریچه آلودگی و رسوب جمع می‌شود که موجب بد کارکردن پیشرانه در دور آرام و خاموشی مکرر شود. گاهی به دلیل گرفتگی زیاد، ممکن است جهت جریان کاری این سیستم برعکس شود و به جای اینکه هوا وارد کارتر شود و بخارات را خارج کند، خود بخارات کارتر وارد هواکش پیشرانه شده و موجب روغن‌زدگی فیلتر می‌شوند. ورود بخارات کارتر به هواکش پیشرانه همچنین می‌تواند نشانه خرابی رینگ پیستون و جداره سیلندر هم باشد چون در این حالت پیشرانه به قدری کمپرس رد می‌کند که بخارات تجمع‌یافته در کارتر بیش از ظرفیت سیستم تهویه است. کار کردن پیشرانه در هوای سرد و در مسافت‌های کوتاه نیز می‌تواند موجب تجمع بنزین نسوخته و آب در کارتر شود.

2- حسگرهای اکسیژن:
عموما خرابی حسگرهای اکسیژن موجب روشن ماندن چراغ چک خودرو می‌شود و خطای آن توسط دستگاه عیب‌یاب قابل خواندن است. حسگر اکسیژن می‌تواند بسته به مدل خودرو موجب ثبت چندین نوع خطا در حافظه سیستم شود که شامل غلظت بسیار پایین اکسیژن، غلظت زیاد اکسیژن، نوسان ولتاژ یا خرابی المنت است. عموما با افزایش کارکرد خودرو، بر سر این حسگرها دوده تجمع‌یافته و موجب گرفتگی سوراخ‌های این سنسور و افت دقت آن می‌شود. توصیه می‌شود هر 80 هزار کیلومتر سنسورهای اکسیژن تمیز شده یا در صورت لزوم، تعویض شوند. استفاده از بنزین سرب‌دار در خودروهای مجهز به سنسور اکسیژن، تیر خلاص را به این قطعات و کاتالیک کنورتور شلیک می‌کند.

3- کاتالیک کنورتور یا مبدل کاتالیزوری:
کاتالیک کانورتور عموما نیاز به نگهداری خاصی ندارد و تنها باید از سوخت مناسب خودرو استفاده کنید تا به آن آسیبی نرسد. معمولا بعد از گذشت کارکرد مشخصی عمر مفید این قطعه به پایان رسیده و نیاز به تعویض پیدا می‌کند. خرابی این قطعه می‌تواند به صورت خروج ذرات فلز از اگزوز، صدای غیر عادی اگزوز و بوی خام‌سوزی یا تخم‌مرغ فاسد شده بروز کند. صدای غیر‌عادی می‌تواند ناشی از شل بودن اتصالات و یا سوختن واشر اتصالات باشد که باعث نوعی صدای ترتر مانند می‌شود. از آنجایی که کاتالیک کانورتور خاصیت صدا خفه‌کنی ندارد، سوراخ شدن آن و یا افتادن درپوش تیله‌ای آن می‌تواند موجب خروج صدای احتراق و صدای بم اگزوز شود. خروج ذرات فلزی، حکایت از کاتالیک کانورتور بیش از حد داغ شده دارد که باید هر چه سریع‌تر تعویض شود. استفاده از بنزین سرب‌دار موجب وارد آمدن خسارت شدید به کاتالیک کانورتور می‌شود. اگر حین کار کردن از اگزوز بویی مشابه تخم‌مرغ فاسد شده به مشام می‌رسد، احتمالا در بنزین مصرفی گوگرد وجود داشته و یا مقداری گازوئیل در آن مخلوط شده باشد. اگر حس می‌کنید یکی از قسمت‌های لوله اگزوز دچار خمیدگی و یا گرفتگی شده یا خود منبع‌ها گرفته است، ‌روی خودرو تست فشار رانش دود انجام دهید. برای انجام این تست، عموما یک فشار‌سنج مخصوص تست فشار دود را به جای سوراخ سنسور اکسیژن نصب کرده و فشار کارکرد آن را اندازه می‌گیرند.

4- بست و اتصالات اگزوز:
سیستم اگزوز به پیشرانه متصل است و ارتعاشات ناشی از کارکرد پیشرانه را دریافت می‌کند. از آنجا که اگزوز به اتاق خودرو متصل شده، جهت جلوگیری از انتقال لرزش‌ها به اتاق، اتصالات مجموعه اگزوز را به صورت لاستیکی و فنری می‌سازند. خشک‌شدن این اتصالات که منجید نامیده می‌شود، می‌تواند موجب لرزش اتاق و فرسودگی بست‌های خود اگزوز و واشرهای آن شود. پارگی منجیدها باعث افتادگی اگزوز و خمیدگی آن شده و ممکن است به منبع‌ها نیز آسیب وارد کند.