بازار قطعات خودرو روسیه و غفلت قطعه سازان

به گزارش پدال نیوز به نقل از خط بازار خریداران اتومبیل در روسیه، برخلاف روزهای اتحاد جماهیر شوروی که مردم برای خرید ماشین سال ها در لیست انتظار می ماندند، اکنون حتی بدون نیاز به خروج از خانه می توانند اتومبیل مورد علاقه خود را از نمایندگی اصلی کمپانی با قیمت و شرایط آسان خریداری کنند.

اکنون چند سالی است که روسیه آرزو دارد  به بزرگترین بازار خودرو اروپا تبدیل شود  البته با شرطی کوچک که حدالامکان خودروها در روسیه مونتاژ و ساخته شده باشند، حتی اگر لامبورگینی و پورشه باشد . روس ها خوب می دانند که خیلی زود است همچون امریکا به رقم 850 اتومبیل برای هر 1000 نفر برسند اما در خود توان نزدیک شدن به این آمار را سراغ دارند.

متاسفانه صنعت خودرو ایران(همه صنایع مرتبط با خودرو از جمله قطعه سازی)علی رغم اینکه روسیه به عنوان ششمین بازار بزرگ خودرو جهان؛ به گفته معاون سابق وزیر بازرگانی ایالات متحده ؛ و در حال تبدیل شدن به بزرگترین بازار خودرو در اروپاست هنوز از خواب غفلت این بازار بزرگ برنخواسته و ظاهرأ عجله ای هم برای بیدار شدن ندارند.

این در حالی است که خودروسازان آمریکایی( رقیب سرسخت سیاسی روسیه) مانند: فورد و جنرال موتورز سرمایه گذاری های مشترکی را با تویوتا، نیسان، هیوندای، فولکس واگن، ولوو و رنو در روسیه انجام داده و خیابان های شهر های بزرگ روسیه چون مسکو و سنت پترزبورگ را تبدیل به نمایشگاه خودروهای مدرن نموده اند. متاسفانه دوستان دست اندرکار خودروی ایران هنوز فکری و برنامه ای برای حضور پر رنگ و ماندگار در این تقاضای انبوه ندارند !

برای فهم اندازه و اهمیت بازار روسیه همین قدر کافی است بدانیم که دولت اوباما در دسامبر سال 2012 قانون اصلاحیه جکسون- وانیک (حامیان اصلی طرح محدودیت تجارت با بلوک کمونیزم به رهبری هنری ام. اسكوپ جكسون از واشنگتن در مجلس سنا و چارلز ا. وانیك از اوهایو در مجلس نمایندگان ) را با قانون مگنیتسکی ؛ که خواستار لغو قانون جکسون- وانیک و برقراری روابط تجاری عادی دائمی بود؛ جایگزین کرد تا شرکت های امریکایی بویژه فعالان در صنعت خودرو بتوانند در روسیه سرمایه گذاری و فعالیت کنند.

دولت روسیه برای تشویق بیشتر تولید خودرو داخلی، در سال 2005 برنامه ای را آغاز کرد که برای شرکت هایی که حداقل 25000 خودرو در سال در روسیه تولید می کردند با حداقل 30 درصد استفاده از محتوای محلی  تعرفه های قطعات خودرو را کاهش می داد. اکنون این الزامات برای تولید داخلی به 350000 اتومبیل سالانه و60٪  محتوای محلی افزایش یافته است که البته مورد انتقاد شدید ایالات متحده بود تا اینکه در طی مذاکرات الحاق WTO از روسیه تعهد گرفت تا این برنامه را تا سال 2018 پایان دهد. در نتیجه اتحادیه اروپا؛ که در حال حاضر یکی از بزرگترین تأمین کنندگان قطعات خودرو  روسیه است ؛ امتیازات بیشتری کسب کرد.

بازار خودرو روسیه مانند هر بازاری مختصات و مشخصات ویژه خود را دارد . برای نمونه :

1.     در روسیه تقاضای زیادی برای قطعات کیفیت بالای خودرو نسبت به تولید کنندگان روسی وجود دارد .

2.     یکی از دلایل رو به رشد بودن سریع بازار خودرو روسیه همکاری بانک ها برای تامین مالی خرید خود رو برای بسیاری از افراد است .

3.     هر سال تعداد بیشتری توزیع کننده اتومبیل به فروش لیزینگی روی آورده و سود کمتری بابت خرید اقساطی از مشتری می گیرند .

4.     تعداد وسایل نقلیه در روسیه بالای 50 میلیون دستگاه است.

5.     طی سال های اخیر و همزمان با رشد اقتصادی  جامعه  روسیه ، فروش خودرو  اعم از داخلی و خارجی به شدت افزایش یافته و اکنون رشد 6 در صد در سال را تجربه می نماید .

6.     آمار می گوید در روسیه چهل و یک درصد خودروها ساخت داخل ( روسی ) ، بیست و دو درصد ژاپنی ( هشت درصد تویوتا – شش درصد نیسان و هشت درصد میتسوبیشی ) ، نه درصد آلمانی ( سه درصد فولکس – دو درصد اوپل و چهار درصد آئودی ) ، هشت درصد کره ای ( هیوندای – دوو – کیا ) ، شش درصد امریکایی (  شورولت ، فورد – جیپ ) ، هشت درصد فرانسوی ( رنو ، پژو ، سیتروئن ) و بقیه خودروهای ژاپنی دست دوم است .   

وضعیت و مشخصات فعلی بازار قطعات یدکی خودرو در روسیه :

الف - پیش بینی شرکت زال می گوید حدود 50٪ از کل اتومبیل های موجود در روسیه بیش از 10 سال سن دارد. این بدان معنی است که تقاضا برای قطعات یدکی و خدمات خیلی بالاست .

ب - بررسی ما حاکی از این است که حجم  بازار قطعات یدکی خودرو در روسیه به مرز 20 میلیارد دلار در سال نزدیک می شود که اگر حتی نصف آنرا تولیدات داخلی ؛ و مقدار قابل توجهی قاچاق ؛ تشکیل دهد باز هم روسیه ده میلیارد دلار واردات قانونی قطعات خودرو دارد .

پ - بازار قطعات خودرو در روسیه به بخش های زیر تقسیم می شود:

1. قطعات اصلی .

این قطعات توسط تولید کنندگان رسمی اتومبیل مانند تویوتا ، بنز ، نیسان و فولکس و . . .تولید شده و در اختیار خدمات دهندگان مجاز آنها گذاشته  یا از طریق فروشگاه های خرده فروشی مجاز به فروش می رسد . چنین قطعاتی برای اتومبیل ایده آل است اما قیمت آنها بالاترین قیمت را در بین قطعات دارند .

2. قطعات غیر اصلی .

این قطعات توسط شرکتهای جداگانه مستقل از تولید کنندگان رسمی خودرو به روسیه وارد می شوند که تحت نام تجاری سازنده ؛ که طبیعتأ نام تجاری خودرو نیست ؛ بفروش می رسند . این نوع قطعات نیز مثل قطعات اصلی به طور گسترده ای از طریق خرده فروشی ها به فروش می رسد و توسط خدمات معمول اتومبیل مورد استفاده قرار می گیرد . قیمت چنین قطعات یدکی بین سی تا شصت درصد پایین تر از قطعات اصلی است . ضمن اینکه کیفیت برخی از آنها می تواند پایین باشد . نمی خواهم بگویم که همه آنها از کیفیت بدی برخوردار هستند. بسیاری از تولید کنندگان این قطعات توسط شرکت های معتبر در کشور چین تولید و به روسیه وارد می شوند .

3. قطعات یدکی دست دوم :

اتومبیل های قدیمی و آسیب دیده در  ژاپن ، ایالات متحده و کشورهای اروپایی کاربردی عادی نداشته و تنها بدرد اوراق  می خورند که قطعات سالم را به کشورهای دیگر و به بزرگترین مصرف کننده یعنی روسیه ارسال نمایند . این قطعات بیشتر شامل قسمت هایی از موتور ، گیربکس ، پانل های جانبی ، ضربه گیر ، چراغهای جلو ، ژنراتورها ، استارت ، چرخ دنده می باشد . این قطعات یدکی برای اتومبیل ایده آل است و قیمت آن بسیار پایین تر از قطعات نو بوده و برخی تعمیرگاه ها خود این قطعات را آماده دارند . باید گفت کیفیت چنین قطعات یدکی بسیار خوب است زیرا در ژاپن ، آمریکا و کشورهای اروپایی خودروها معمولا در شرایط فنی خوبی نگهداری شده و خیلی زود بازنشسته می شوند . تنها نقطه منفی موضوع هم این است که چنین قطعاتی برای خودروهای جوان خیلی کم است . 

ت - در روسیه هم مانند همه کشورهای صنعتی بزرگ قوانین خاصی برای واردات قطعات وجود دارد . مانند : تطابق با استاندارد Gost ، داشتن مستندات و توضیحات فنی محصول ، داشتن گواهینامه ISO و مهم تر از همه تایید قطعه توسط شرکت های سازنده خودرو !

ث - در روسیه سیستمهای عمده فروشی با مالکیت مشترک خارجی خیلی دیده می شود بخصوص با شرکت های ژاپنی فعال در بیزینس قطعات نو و دست دوم خودرو . 

ج - بازار قطعات یدکی خودرو در خاور دور روسیه تفاوت زیادی با لوازم یدکی غرب روسیه دارد

چ - یکی از ویژگی های اصلی منطقه خاور دور این است که در آنجا بیش از 90٪ از کل اتومبیل ها متعلق به مارک های ژاپنی هستند و ویژگی دیگر وجود اتومبیل های دست دوم هستند که از ژاپن وارد شده اند . به همین دلیل بیشترین لوازم یدکی مورد نیاز در خاور دور روسیه قطعات مورد نیاز ماشین های ژاپنی است .

ح - قطعات یدکی اصل خودروهای ژاپنی بسیار گران هستند پس بسیاری از روس ها ترجیح می دهند از قطعات دست دوم ژاپنی استفاده نمایند  .  اخیرأ چین ، تایوان و تایلند سعی می کنند با تولید قطعات با کیفیت برای ماشین های ژاپنی این نقیصه را بر طرف نموده و بازار را در اختیار گیرند .

خ - بازار قطعات در غرب روسیه بسیار متنوع و بیشتر غربی است . قیمت ها بالاتر و مصرف کنندگان وضع مالی بهتری دارند .  عامل مهم عدم قاچاق قطعات از اروپا به بخش غرب روسیه است در حالی که در شرق روسیه این امر در اشل های محلی و محدود در کمیت و کیفیت رواجی پرنقش دارد .

د - یکی از راه های بسیار موثر در صادرات قطعات خودرو شرکت در نمایشگاه های خود رو روسیه

ذ - بازار قطعات ایران غرب روسیه  است چون هر چه در روسیه به شرق برویم قدرت مانور شرکت های ژاپنی ، چینی و تایوانی بیشتر بوده و ما رقبای جدی داریم مگر اینکه قطعات تولیدی شرکت های ایرانی در چین تولید شده و از طریق مرزهای شمالی وارد روسیه شرقی شوند .

توصیه هایی به صادرکنندگان قطعات خودرو در ایران :

آن دسته از قطعه سازان ایرانی که برنامه ای برای صادرات به روسیه دارند بایستی استراتژی درستی را اتخاذ و نقشه راه علمی را پی بگیرند تا سهم مناسبی از بازار بزرگ ده میلیارد دلاری روسیه را بدست آورده و در تصاحب خود نگهدارند . به این منظور نقاطی را به اطلاع می رسانم :

1.     بازر قطعات خودرو روسیه به دو بخش  شرق و غرب  تقسیم می شود که بدون شناخت مشخصات هر دو بخش نمی توان در صادرات موفق شد .

2.     صادرکننده ایرانی اگر قطعات ماشین های ژاپنی را تولید و صادر می کند بهتر است ضمن فعالیت در غرب روسیه با کمپانی های ژاپنی حاضر در بازار  تعاملی نزدیک ایجاد نماید . انتخاب غرب روسیه به این دلیل است که بخش شرقی کشور ؛ به ویژه ایالت ولادی وستوک ؛ همسایه ژاپن و چین بوده و قطعات ساخت ژاپن ، چین و تایوان به وفور به صورت قانونی  و اندکی قاچاق و دست دوم  وارد و توزیع می شوند . ضمن اینکه شناخت ما ( شرکت زال ) از غرب روسیه بیشتر از شرق آن است .

3.     سازنده و صادرکننده ایرانی اگر به توانمندی کمی و کیفی خود اعتماد داشته باشد بایستی با تولید کنندگان داخلی قطعات در روسیه وارد تعامل شده و از حرکت انفرادی و مستقل پرهیز نماید .

4.     قطعات تولیدی مربوط به خود روهای خارجی بایستی تحت برنامه و روش خاصی در روسیه بازاریابی شوند !

5.     کسب سهم در بازار بزرگ بالای ده میلیارد دلاری قطعات روسیه حوصله ، هزینه و مهم تر توان فکری بالایی لازم دارد .

6.     حضور فیزیکی در بازار هدف ، مشتری های اصلی و توانمند را جذب و اعتماد منابع مالی را جلب می نماید .

7.     همانطور که در بالا هم اشاره کردم مشارکت با شرکت های تولید قطعات محلی ( سرمایه گذاری ، انتقال تکنولوژی ، مشارکت در ساخت در ایران یا روسیه ، ساخت به سفارش برند روسی ، تکمیل قطعه و ایجاد ارزش افزوده در روسیه و . . . ) عامل مهمی در موفقیت شرکت های تولید کننده قطعات خودرو ایرانی است  !

8.     بازار قطعات روسیه دامنه وسیعی دارد که عبارتند از : لوازم جانبی خودرو -  وسایل نقلیه ویژه - کالاهای شیمیایی خودرو - ابزار تنظیم لاستیک و چرخ - سوخت ها و روان کننده ها - دستگاه های جک و وصل - تجهیزات ایستگاه های سوخت ، پمپ بنزین ، سرویس تجهیزات ایستگاه ها ، گاراژها -  تجهیزات و ابزارآلات - خدمات حمل و نقل و ارسال ، پردازش گمرک - خدمات تعمیر - لباس کار - سیستم های خودکار – ابزار تنظیم خودکار ، لوازم جانبی برای تنظیم -  قطعات لازم برای خدمات تعمیر و نگهداری خودرو - دزدگیر -  سیستم ضد سرقت  - انواع روغن  - لوازم آرایشی اتومبیل ، روان کننده ها - لاستیک ، چرخ - محصولات مراقبت ، الکترونیک خودکار – لوازم مخصوص اتومبیلهای برقی – تجهیزات تشخیص سرویس  - لوازم جانبی مانند یخدان -  فن آوری های نوین ناوبری خودرو و سیستم های امنیتی کنترل از راه دور - تجهیزات خاص - ابزار مخصوص محیط زیست مرتبط با خودرو - منابع انرژی و در کنار همه اینها فن آوری های نوین صنعت خودرو و اپلیکیشن ها  !

9.     وجود پررنگ اراده سیاسی همکاری با ایران در روسیه برای چنین بیزینسی بسیار مفید است !

10.                        تهاتر قطعات خودرو با برخی خودروهای سنگین ساخت روسیه ؛ که هم اکنون مورد نیاز صنایع معدنی کشورمان است ؛ راهی مطمئن و بی ارتباط با تبادل ارز و کم دردسرتر برای تولید کننده ایرانی است .

11.                        در صورت جدی بودن تولید کنندگان قطعات خودرو در ایران ؛ برای توسعه بازار در روسیه ؛ شرکت مشاور اقتصادی و مدیریت زال روسیه آماده همکاری چند جانبه است !

محمد صادق نادعلیزاده، کارشناس بازرگانی