خودروسازی زیر ذره‌بین قوه قضائیه

خودروهایی که با تحریم رفتند
 
همان‌طور که پیش از اعمال تحریم‌ها پیش‌بینی می‌شد با خروج شرکای خودروسازی کشور، سبد محصولاتی تولیدکنند‌گان داخلی نیز کوچک‌تر شده است. براساس بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» طی یک سالی که از تحریم‌های صنعت خودرو گذشته تولید نزدیک به ۲۰ محصول که همگی مونتاژی به حساب می‌آیند، متوقف شده است. با خروج آمریکا از برجام و پس از آن تحریم صنعت خودروی ایران، ابتدا تیراژ افت کرد و به تدریج تولید برخی خودروها نیز متوقف شد. هرچند خودروسازان توانستند با توجه به ذخیره قطعات در بازه زمانی سه ماهه حدفاصل نقض برجام تا آغاز تحریم، تولید برخی از محصولات‌شان را چند ماهی ادامه دهند، با این حال با اتمام قطعات، دومینوی توقف تولید مونتاژی‌ها آغاز شد. بر این اساس شرکت ایران خودرو از آغاز تحریم تا به امروز، سه محصول خود شامل سوزوکی گرند ویتارا، تندر۹۰ معمولی و تندر۹۰ اتومات را از خط تولید خارج کرده است. هنوز مشخص نیست آیا ایران خودرو می‌تواند محصولاتی مانند هایما و دانگ‌فنگ را که به شرکای خارجی تعلق دارند، حفظ کند یا نه؟ همچنین احتمال اینکه پژو ۲۰۰۸ نیز به لیست محصولات حذف شده آبی‌های جاده مخصوص اضافه شود، بسیار زیاد است.
 
براساس این گزارش سایپایی‌ها نیز سه محصول خود را تا به امروز به دلیل تحریم از خط تولید خارج کرده‌اند. برلیانس و آریو از چین به همراه سراتو هم اکنون متوقف مانده‌اند. همچنین پارس خودرو نیز کل خانواده رنویی خود را تقریبا از دست داده است؛ خانواده‌ای که ساندرو (استپ‌وی و معمولی)، تندر  ۹۰و پارس تندر را شامل می‌شود. اما یک حساب سرانگشتی مشخص می‌کند که حدود نصف محصولات حذف شده از خودروسازی ایران (در دوران تحریم‌های جدید) به بخش خصوصی مربوط می‌شود. البته تا به امروز چند شرکت بخش خصوصی شامل کارمانیا (تولیدکننده خودروهای BYD چین در ایران)، سازه‌های دیار خودرو (تولیدکننده محصولات گریت وال چین در ایران) و صنعت خودرو آذربایجان (تولیدکننده محصولات ام‌جی چین در ایران) تقریبا تعطیل شده و تولیدی ندارند. هر چند که از محصولاتی همچون مزدا۳ و بسترن نیز آماری مبنی بر ادامه یا توقف تولید در دست نداریم.
«گفتیم بروند و دیگر برنگردند»
 
اما در هفته جاری اظهارنظر رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد دو شریک فرانسوی صنعت خودروی ایران نیز جالب توجه بود. وزیر صمت در گفت‌و‌گو با یکی از خبرگزاری‌های کشور با بیان اینکه رفتار بد رنو و پژو با ایران فراموش نمی‌شود، عنوان کرده بود که این دو شرکت خلاف تعهدات و هرگونه اصول همکاری و بازرگانی، صنعت خودروی ایران را ترک کردند. رحمانی همچنین تاکید کرده که مسوولان این دو شرکت فکر می‌کنند وضعیت همیشه اینگونه خواهد ماند، این در شرایطی است که ما به آنها گفتیم بروند و دیگر هم برنگردند یعنی اگر تحریم هم برداشته شود اینها جایی ندارند.
 
اظهارنظر رحمانی اما با واکنش احمد نعمت بخش رئیس انجمن خودروسازان مواجه شد به‌طوری‌که وی با اشاره به شرایط تحریمی کشور و اینکه تمام شرکت‌های خارجی از ترس جریمه آمریکایی‌ها، همکاری خود را با خودروسازی کشورمان کاهش داده‌اند عنوان کرده اگر آمریکایی‌ها به برجام بازگردند نمی‌توان صد‌در‌صد قضاوت کرد که فرانسوی‌ها باید از ایران بروند، بلکه در آن زمان هم باید ببینیم در مناقصه‌ها آنچه به نفع صنعت خودروی کشور است، چیست؟ وی یادآور شده که تحریم‌ها سبب شد فرانسوی‌ها که در ایران سرمایه‌گذاری کرده و حتی پول نقد آورده بودند، همه سرمایه خود را رها کرده و بروند، بنابراین باید به دور از سختگیری، ابتدا صبر کنیم تا شرایط عادی شود و پس از آن تصمیم اقتصادی بگیریم. وی درخصوص تغییر شرکای صنعت خودرو هم خاطرنشان‌کرد: در صنعت خودروی کشورمان، نقص زیاد هست و نیاز به کمک و دانش فنی وجود دارد و در این راستا ناگزیر از همکاری با خارجی‌ها هستیم.
پیشنهادهایی برای لغو ممنوعیت واردات
 
هر چند مسوولان صنعتی کشور بارها اعلام کردند که در شرایط کنونی از سرگیری دوباره واردات خودرو امکانپذیر نیست با این حال واردکنندگان باز هم به دنبال مسیری برای ورود دوباره خودرو به کشور هستند. در این زمینه طی هفته جاری دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرد این انجمن با دولت وارد مکاتبه شده و پیشنهادهایی برای بازگشایی واردات ارائه داده است. آن طور که مهدی دادفر عنوان کرده، این انجمن چهار پیشنهاد را با محوریت واردات خودرو بدون انتقال ارز، به دولت ارائه کرده است. وی نخستین راه برای واردات خودرو بدون خروج ارز را استفاده از سرمایه واردکنندگان در خارج از کشور عنوان کرده و اینکه شرکت‌های نمایندگی خودروسازان خارجی می‌توانند تجهیزات و امکانات خود را بفروشند و تبدیل به خودرو کنند تا کسب و کارشان فعال شود.
 
راه‌حل دوم  نیز استفاده از سرمایه‌های مردمی است که در خارج از کشور زندگی می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، ایرانی‌هایی که در خارج از کشور صاحب ارز هستند، می‌توانند با ارز خود اقدام به خرید خودرو کرده و در ازای آن ریال دریافت کنند. همچنین خرید اعتباری از شرکت‌های خودروساز خارجی، سومین راه برای واردات خودرو بدون خروج ارز از سوی این انجمن اعلام شده است. راه‌حل چهارم هم استفاده از پول‌های بلوکه‌شده ایران در سایر کشورها است به‌طوری‌که این انجمن به دولت پیشنهاد کرده بخشی از پول‌های دپویی حاصل از صادرات نفت را که به دلیل تحریم در برخی کشورها بلوکه شده، از طریق خودرو به کشور بازگرداند تا کار فعالان حوزه خودرو از ریشه کنده نشود.
ایراد دوباره به طرح ساماندهی خودرو
 
در شرایطی که تصور می‌شد طرح ساماندهی صنعت خودرو پس از بازبینی و اصلاح ایرادات شورای نگهبان مسیر قانونی خود را در مجلس طی کند اما بازهم این طرح با سد شورای نگهبان مواجه شد. به‌طوری‌که این شورا اصلاحیه‌های طرح ساماندهی صنعت خودرو ازسوی نمایندگان مجلس را وارد ندانست و طی نامه‌ای نظر این  شورا  را در این ارتباط به اطلاع مجلس رساند. در نامه ارسال شده از سوی عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان به رئیس مجلس چگونگی واگذاری سهام خودروسازان همچنان مورد ایراد این شورا است. نمایندگان مجلس در طرح ساماندهی صنعت خودرو، دولت را مکلف کرده بودند که الباقی سهام خود را در دو شرکت بزرگ خودروساز واگذار کند. این مساله با مخالفت شورای نگهبان روبه‌رو شد. این شورا با توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی معتقد است دولت باید سهام خود را در شرکت‌های خودروساز حفظ کند و همچنان در این صنعت حضور داشته باشد.
بازدید سرزده از پارکینگ خودروسازان
 
اما بازدید سرزده دادستان تهران از پارکینگ بزرگ آزادگان واقع در اتوبان فتح که تعداد زیادی خودرو در خود جای داده نیز از جمله اخبار مهم این هفته بود که به نظر می‌رسد باز هم برای خودروسازان دردسرساز شود. علی القاصی دادستان تهران سه‌شنبه گذشته به‌طور سرزده به پارکینگ آزادگان رفت، پارکینگی که به نقل از شاهدان عینی چند هزار خودرو در آن خاک می‌خورد. طبق مشاهدات برخی از خبرنگاران در پارکینگ مذکور بالغ بر ۳ هزار خودرو نگهداری می‌شود که بخش عمده این خودروها متعلق به شرکت سایپا بوده و به علت نواقص فنی و قطعه‌ای در این پارکینگ نگهداری می‌شوند. بر این اساس دادستان تهران خواستار توضیحات مسوولان سایپا برای علل نگهداری این تعداد خودرو در پارکینگ شده است. اما علی القاصی در حاشیه این بازدید با بیان اینکه علل نگهداری چند هزار خودرو سایپا و ایران‌خودرو در پارکینگ‌های روباز در دستگاه قضا پیگیری خواهد شد اضافه کرده اگر این موضوع به لحاظ نقص قطعه باشد سراغ قطعه‌سازان نیز خواهیم رفت.