رای دادگاه؛ مرهمی بر دل داغ دیدگان واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد

به گزارش پدال نیوز به نقل از ایرنا ، روز چهارم دی ماه سال 1397 ساعت 12:22 دقیقه خبر هولناک حادثه دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات مردم و دانشجویان را متأثر کرد.
 
اتوبوسی حامل دانشجویان به دلیل نقص فنی و بریده شدن ترمز، از مسیر خارج و واژگون شد. در این حادثه 10 نفر کشته و 25 نفر زخمی شدند که حال چند نفر از مصدومان این حادثه هم‌چنان پس از گذشت چندین ماه نامناسب است.
 
بر اساس اعلام مدیر عامل ستاد معاینه فنی خوردوهای تهران اتوبوس مذکور فاقد معاینه فنی بوده و 20 روز قبل از حادثه به سرویس‌های این دانشگاه اضافه شده بود که درگزارش دادستانی نیز این مسئله تائید شد.
 
در چند ساعت اول روایت های گوناگونی از علت حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه آزاد ارائه شد، برخی سکته راننده فوت شده و چای خوردن حین رانندگی را علت  رخداد این حادثه اعلام کردند که این شایعات در اسرع وقت تکذیب شد.
 
همچنین کمیته ویژه پیگیری سانحه تصادف اتوبوس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در اطلاعیه‌ای از برکناری پنج نفر از مدیران این دانشگاه خبر داد.
 
واژگونی اتوبوس معروف به مرگ در پیچ و خم های محوطه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی که شباهت بسیاری به جاده های شمالی کشور دارد، علاوه بر داغدار کردن چندین خانواده، واکنش بسیاری از مسئولان، جامعه دانشگاهی و شهروندان نسبت به علت وقوع این حادثه را برانگیخت.
 
به دنبال وقوع این حادثه تمامی کلاس های واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تعطیل شد و روز هشتم دی ماه سال 1397 صدها نفر از دانشجویان واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد مقابل در ورودی این واحد تجمع اعتراضی برگزار کردند.
 
این دانشجویان معترض خواستار عذرخواهی و استعفای بالاترین دست اندرکاران و مقام های دانشگاه و سرپرست علوم و تحقیقات بودند.
 
دانشجویان دراین تجمع بیانیه ای 9 ماده ای قرائت کردند که از جمله بندهای این بیانیه درخواست استعفا و عذرخواهی سرپرست واحد علوم و تحقیقات و رئیس دانشگاه آزاد، عذرخواهی رسمی در تریبون رسمی توسط سرپرست واحد و رئیس دانشگاه ، ساخت یادبود برای افراد از دست رفته ، استقرار همیشگی اورژانس در محل دانشگاه، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی، تعیین سرعت مجاز، نصب برگه معاینه فنی در اتوبوس، بررسی آن در بازه های زمانی کوتاه و استخدام راننده های با صلاحیت بود.
 
همچنین ساخت حفاظ برای جلوگیری از ریزش کوه و نصب گاردریل در طول مسیر ، رایگان شدن یا حداقل کم شدن هزینه آژانس ها تا هنگامی که نوسازی ناوگان و حفاظت مسیرها تامین شود ، نظارت بهداشتی مداوم بر بوفه ها و راه اندازی بوفه سر پوشیده ابن سینا، تعویق امتحانات به دلیل مناسب نبودن اوضاع روحی دانشجویان، از دیگر محورهای مورد درخواست دانشجویان بود.
 
همزمان با تجمع دانشجویان، روابط عمومی دانشگاه آزاد اعلام کرد که با هدف خدمت‌رسانی بهتر به دانشجویان، صبح روز هشتم مرداد سال 97 ناوگان حمل‌ونقل جدید دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات با 50 اتوبوس آغاز به‌کار کرد.
 
به دلیل اینکه در تجمع روز هشتم دی ماه هیچ‌کدام از مخاطبان دانشجویان در میان معترضان حضور پیدا نکردند، پس از گذشت یک روز دانشجویان واحد علوم و تحقیقات دوباره در میدان دانش این واحد دانشگاهی تجمع کردند، آنها خواستار برکناری مسئولان دانشگاه آزاد بودند و با نصب بنری مبنی بر اینکه تجمع آنها صرفا صنفی بوده و سیاسی نیست در کنار تصاویر جانباختگان سانحه اتوبوس ایستاده بودند.
 
این دانشجویان معترض مدعی بودند که دانشگاه آزاد تنها دو اتوبوس جدید و نو را به صورت نمادین به دانشگاه وارد کرده و مابقی اتوبوس های قدیمی را رنگ زده است.
 
پس از بالاگرفتن تجمع دانشجویان، محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد در میان دانشجویان حضور یافت و بابت واژگونی اتوبوس از دانشجویان عذرخواهی کرد.
 
طهرانچی در پاسخ به این سوال که چرا مسیر تردد واحد علوم و تحقیقات فاقد گاردریل و تجهیزات امنیتی است، گفت: بنده 4 ماه است که مسئولیت دانشگاه آزاد اسلامی را برعهده گرفته‌ام، البته وجود گاردریل به تنهایی از بروز حادثه‌های این چنینی جلوگیری نمی‌کند ، تلاش داریم همه موارد برای ایمن‌سازی مسیر را انجام دهیم.
 
پیش از طهرانچی، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد جعفر منتظری دادستان کل کشور به همراه عباس جعفری دولت آبادی دادستان سابق تهران در میان دانشجویان معترض واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد حضور یافتند و از نزدیک در جریان مطالبات دانشجویان قرار گرفتند.
 
آیت الله آملی لاریجانی پس از این حادثه در پیامی از دادستان کل کشور خواست که نظارت لازم را در رسیدگی سریع به پرونده این حادثه به عمل آورده و نتیجه را اعلام کند.
 
همچنین حجت الاسلام منتظری نیز در دستوری به دادستان تهران اعلام داشت که نظر به خبر سقوط اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و کشته و زخمی شدن شماری از آنان، مقتضی است بازپرس مربوطه در محل حاضر و ضمن بررسی صحنه، موضوع را رسیدگی کرده و نتیجه آن را گزارش کند.
 
پس از این حادثه موجی از انتقادها و مطالب از سوی کاربران فضای مجازی و چهره‌های سیاسی به راه افتاد و خواستار استعفای مسئولان مقصر دانشگاه آزاد اسلامی شدند.
 
محمدرضا باهنر از نمایندگان مجلس اظهار کرد: راه تسلی‌بخش برای بازماندگان حادثه علوم و تحقیقات پیگیری جدی قوه قضائیه است، مسئولان دانشگاه آزاد باید جوابگو باشند تا دیگر این گونه حوادث اتفاق نیفتد.
 
مصطفی کواکبیان نماینده تهران هم درباره این اتفاق گفت: مسئولان اگر کناره‌گیری نمی‌کنند، حداقل عذرخواهی کنند. این کمترین کاری است که می‌توانند انجام دهند.
 
پروانه سلحشوری دیگر نماینده مردم تهران در مجلس هم عنوان کرد: مسئولان ارشد دانشگاه آزاد و رئیس دانشگاه علوم و تحقیقات باید تماما پاسخگو باشند. شاید در زمان حاضر سازوکار قانونی وجود نداشته باشد که این افراد به مردم و نمایندگان پاسخگو باشند، اما نمی‌توان از تمام این اتفاقات به سادگی عبور کرد.
 
رویدادهای یک هفته پس از واژگونی اتوبوس دانشجویان
 
چند روز پس از تجمع اعتراضی دانشجویان واحد علوم و تحقیقات، در روز یازدهم دی ماه سال 1397 طهرانچی اعلام کرد که اتوبوس‌های جدید در واحد علوم و تحقیقات جایگزین شدند و به زودی نصب گاردریل‌ و سرعت‌گیر در این مسیر کوهستانی آغاز می‌شود.
 
رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز خبر داد که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بعد از حادثه اتوبوس دانشگاه آزاد اسلامی، بخشنامه مفصلی برای رعایت مسائل ایمنی در دانشگاه ها ابلاغ کرده است.
 
در نهایت در روز هفدهم دی ماه سال 1397 روابط عمومی دانشگاه آزاد با انتشار یک خبر از  آغاز ایمن‌سازی معابر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات با نصب گاردیل در فاز نخست خبر داد.
 
در این خبر اعلام شد که در فاز نخست برای ایمن‌سازی معابر اقدام به نصب گاردریل شده و در فاز دوم با توجه به شرایط اقلیمی واحد علوم و تحقیقات، دیواره‌های بتنی مسلح ریشه‌دار یا سازه‌های بتنی پیش‌ساخته با فاصله 40 سانتی‌متری از گاردریل اجرا می شود اما برخی دانشجویان مدعی هستند که نصب گاردیل فقط در یک مسافت بسیار کم انجام شده و هیچ گونه اقدام دیگری در راستای ایمن سازی این واحد دانشگاهی انجام نشده است.
 
بررسی علت واژگونی اتوبوس در واحد علوم تحقیقات و شناخت مقصران این حادثه در دستور کار نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز قرار گرفت.
 
سرانجام اولین جلسه رسیدگی به پرونده متهمان حادثه سقوط اتوبوس دانشگاه آزاد در تاریخ 25 خرداد ماه سال 1398 با حضور شکات، متهمان و وکلای مدافع در مجتمع قضایی کارکنان دولت برگزار شد.
 
اولین جلسه محاکمه متهمان پرونده حادثه سقوط اتوبوس در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در شعبه 1057 مجتمع کارکنان دولت به ریاست قاضی عالیشاه به صورت علنی برگزار شد.
 
سرانجام پیگیری های مجلس شورای اسلامی
 
طهرانچی در روزهای پایانی خردادماه سال 1398 برای ارائه توضیحات در خصوص واژگونی حادثه علوم و تحقیقات به مجلس فراخوانده شد.
 
رئیس دانشگاه آزاد در صحن علنی مجلس گفت که مدیریت جدید، مهرماه مسئولیت را برعهده گرفت و با توجه به نوع انتخابی که در فروردین ماه نسبت به بکارگیری پیمانکار انجام شده بود و فقدان نظارت دانشجویان، سریعاً چهار ماه قبل از پایان قرارداد، تصمیم به لغو قرارداد گرفتیم و در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به اجرای مناقصه و انتخاب پیمانکار جدید اقدام کردیم اما این حادثه مجال نداد و پیش از تغییر پیمانکار رخ داد.
 
اما چند روز پس از برگزاری اولین جلسه دادگاه، نتیجه گزارش کمیسیون ویژه مجلس شورای اسلامی، نشان داد که راننده، پیمانکار و دانشگاه آزاد، هر سه در بروز این حادثه مقصرند.
 
تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیان کردند که دانشگاه آزاد اسلامی در حادثه واژگونی اتوبوس مقصر است و مسئولان باید پاسخگوی این حادثه باشند.
 
سید حسین نقوی حسینی نماینده ورامین در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی درباره گزارش کمیسیون آموزش مجلس در مورد حادثه واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات نیز گفت: مسیر حمل و نقل اتوبوس های دانشگاه آزاد اسلامی، مسیر خاص و ویژه ای است و انصافاً قابل تأمل است.
 
وی افزود: دانشگاه آزاد اسلامی با پول مردم اداره می شود و دانشجویان باید هزینه های تحصیل خود را پرداخت کنند و برخی از این دانشجویان شاغل هستند و با سختی هزینه های تحصیل خود را پرداخت می کنند، برخی از پدران و مادران این افراد بازنشسته هستند و برای پرداخت هزینه های تحصیل فرزندان خود شغل دوم و سوم دارند.
 
وی ادامه داد: گزارش کمیسیون آموزش و تحقیقات در این مورد واضح است و باید مبنای بررسی قرار گیرد، هم دانشگاه آزاد و هم شرکت پیمانکاری مهران گشت در این حادثه مقصر شناخته شده‌اند، موارد تقصیر مشخص شده و ایمنی راه در این دانشگاه رعایت نشده و مسیر ناامنی برای رانندگی است.
 
محمد علی وکیلی نماینده مردم تهران در این باره گفت: ساختار این دانشگاه باید به لحاظ مدیریتی پاسخگو باشد، این ساختار به لحاظ پاسخگویی معیوب است.
 
وی افزود: اینکه شیب مسیر چند درصد بوده و جاده مشکل داشته قابل پذیرش نیست، مسئولیت جان باختن هفت دانشجوی این دانشگاه را چه کسی به عهده می‌گیرد و چه کسی باید پاسخگوی این موضوع باشد، آیا این مقدار استدلال کفایت می‌کند.
 
مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران در این باره گفت: از لحاظ فنی در این گزارش اشاره شد که جاده های دانشگاه آزاد مناسب نبوده و پیچ های تندی دارد، مسئولان دانشگاه باید در این زمینه پاسخگو باشند و ما باید توجه کنیم هزینه هایی که خانواده ها برای تحصیل فرزندان خود به مراکز غیر دولتی و دانشگاه آزاد پرداخت می کنند در کجا هزینه می شود.
 
پیمانکار مربوطه پیش از حادثه هشت بار اخطار گرفته بود
 
محمد تقی زاده معاون استاندار تهران در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا با تشریح نتیجه نهایی بررسی کارشناسی حادثه واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات (دی ماه پارسال)، علت حادثه را نقص فنی در سیستم ترمز اتوبوس بیان و اعلام کرد: پیمانکار مربوطه پیش از حادثه هشت بار اخطار گرفته بود اما همچنان به فعالیت خود ادامه می داد.
 
وی افزود: همچنین در طول مسیر واژگونی اتوبوس، ضعف علائم ترافیکی و جدول کشی مشهود است، هیچ گونه ایمن سازی توسط بلوک های محافظ سیمانی و گاردریل انجام نگرفته بود؛ در حالی که به نظر می رسد در صورت وجود گاردریل استاندارد خودروهای سنگین، میزان خسارت و تلفات جانی به شدت کاهش می یافت.
 
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران به مشخصات مسیر وقوع حادثه اشاره و تشریح کرد: طول کل این مسیر هفت کیلومتر و شیب آن حدود 7.5 درصد در برخی نقاط است و در تعدادی از پیچ ها شیب عرضی و زاویه گردش به صورت استاندارد اجرا نشده و نیاز به اصلاح و بازبینی دارد.
 
تقی زاده ادامه داد: اتوبوس حادثه دیده از نوع شهاب و مدل سال 1381 بود که بنا به اظهارات مسئولان این خودرو از حدود 2 ماه قبل از بروز حادثه توسط پیمانکار به کار گرفته شده و در زمان وقوع حادثه فاقد برگه معاینه فنی بود.
 
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران گفت: قرارداد ایاب و ذهاب کارکنان و دانشجویان بین دانشگاه آزاد به عنوان کارفرما و شرکت «مهران گشت سبلان» به عنوان پیمانکار حمل و نقل به صورت یک ساله از 18 فروردین سال 97 تا پایان همان سال برای تامین 50 دستگاه اتوبوس منعقد شده بود.
 
رأی دادگاه درس عبرتی برای سایرین شود
 
حسام نواب صفوی وکیل مدافع جانباختگان حادثه واژگونی اتوبوس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی نیز روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا  اظهار کرد: متهمان این پرونده رئیس واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد، راننده متوفی و پیمانکار و شرکت همکار با پیمانکار از نظر دادستانی مقصر شناخته شدند که از نظر بنده همه به یک میزان مقصر هستند.
 
وی افزود: عده ای نام این واژگونی اتوبوس را حادثه می گذارند، اما این اتفاق در واقع یک فاجعه است که دادستان و نماینده دادستان تهران با اهتمام تمام برای بررسی این ماجرا تلاش کردند.
 
به گفته نواب صفوی، بی احتیاطی و بی مبالاتی مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی منجر به فوت 10 نفر و مجروح شدن 25 نفر شد که مطابق با قانون 616 قانون مجازات اسلامی است.
 
وی به مسیر نامناسب جاده محوطه واحد علوم و تحقیقات، شیب های تند این جاده و نداشتن موارد امنیتی برای رفت و آمد و اشاره کرد و گفت: دانشگاه باید در راستای اصلاح شیب ها یا نصب گاردریل های قوی برای کاهش خسارات عمل کند.
 
این وکیل مدافع ادامه داد: رئیس دانشگاه آزاد حتی پس از وقوع این فاجعه باز هم در صحن علنی مجلس اظهار کرد که تمام تمهیدات برای ایمن سازی دانشگاه انجام شده، اما به جز نصب چند متر گاردریل ضعیف در واقع هیچ اقدامی انجام نشده است.
 
نواب صفوی با ابراز تأسف از ریخته شدن خون 10 بی گناه اظهار کرد: بازماندگان در این حادثه واژگونی اتوبوس دارای صدمات بالای بدنی هستند. بسیار دردناک است در اثر بی توجهی چنین لطمه هایی به افراد و خانواده های آنها وارد شود.
 
به گفته وی، در متن کیفر خواست جلسه اول دادگاه آمده بود که مسئولان ترابری به رئیس واحد علوم و تحقیقات بارها برای رعایت موارد ایمنی تذکر داده بودند، اما این مسئول همچنان اظهار بی اطلاعی از تمامی موارد را داشت.
 
این وکیل مدافع با اشاره به اینکه جلسه اول دادگاه واژگونی اتوبوس علوم تحقیقات به خوبی طی شد، اظهار کرد: گزارش بسیار قوی از از ناحیه دادستان تهران و بازپرس جمع شده بود، امیدوارم عدل اسلامی در سرزمین اسلامی اجرا شود و صرفا به مجازات پیمانکار و راننده متوفی ختم نشود.
 
نواب صفوی خاطرنشان کرد: اقتدار قوه قضاییه باید برای همه اجرا شود و مسئولان دانشگاه متوجه شوند که جان انسان ها بازیچه نیست. بسیاری از دانشجویان در تماس با من می گویند که هنوز از رفت و آمد در محوطه دانشگاه علوم و تحقیقات واهمه دارند.
 
وی افزود: باید برای امنیت جانی 42 هزار دانشجو اندیشه شود و  نکته های تنبیهی برای خاطیان پرونده قائل شد تا درس عبرتی برای سایرین باشد و از بی احتیاطی جلوگیری شود.
 
این وکیل مدافع اعلام کرد که پرونده واژگونی اتوبوس در محوطه واحد علوم و تحقیقات شاکیان بسیاری دارد، اما در زمان حاضر به بررسی فوتی ها پرداخته شده و در آینده وضعیت افراد جرحی بررسی می شود.
 
در ادامه خبرنگار ایرنا تلاش داشت تا با مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی در این رابطه گفت و گو کند که بی نتیجه ماند و این افراد حاضر به پاسخگویی نشدند.
 
دومین دادگاه رسیدگی به حادثه اتوبوس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه‌آزاد اسلامی از ساعت 10 صبح امروز (هشتم مردادماه) در مجتمع قضایی ویژه کارکنان دولت شعبه 1057 آغاز شده است.