راه های بازسازی خودروهای کلاسیک و قدیمی

به طور كلی تعاریف متفاوتی در مورد خودروهای كلاسیك وجود دارد كه برای رسیدن به یك جمع‌بندی قطعی باید جنبه‌های متفاوتی را مد نظر قرار دهیم، اما در یك تعریف ساده و عمومی، خودروهای قدیمی كه میزان قابل توجهی از عمرشان گذشته باشد (مثلا 30 سال) و از نظر ماهیت و كلیات (مواردی مثل طراحی، موتور و سیستم محركه، تیراژ و...) دارای مشخصه‌های منحصر به فردی باشد، یك خودروی كلاسیك محسوب می‌شود. برای مثال خودرویی همچون مرسدس بنز معماری (دبلیو 114/115) كه در دهه 40 شمسی به خیابان‌های ایران راه پیدا كرد، با توجه به برند معتبر، محبوبیت در بین مردم و مشخصه‌هایی از این قبیل، یك خودروی كلاسیك محسوب می‌شود یا خودرویی مثل شورولت بلیزر (به‌خصوص نسخه‌هایی كه از پیشرانه‌های قدرتمندتر 400 و 454 اینچ مكعبی بهره می‌برند) نیز با توجه به محبوبیت و خاطره‌انگیز بودن و این كه یكی از خودروهای مهم وارد شده به ایران محسوب می‌شود را می‌توان یك خودروی كلاسیك دانست. حتی یك پیكان جوانان ساده، در صورتی كه درست مطابق روزهای جوانی‌اش نگهداری شده و مالك دخل و تصرفی در كلیات خودرو نكرده باشد، به دلیل مرسوم بودنش بین مردم و خاطره‌انگیز بودن، خودرویی كلاسیك است كه ارزشی منحصر به خودش را  دارد.
 
 
به بیان ساده‌تر، برای این كه یك خودرو را كلاسیك بدانیم، این خودرو باید یك حس و حال منحصر به‌فرد را به بیننده القا كند! اما نكته مهمی كه در مورد این مقوله وجود دارد این است كه خودروی كلاسیك باید در شرایط خوبی نگهداری یا بازسازی شده و با چیزی كه از كارخانه بیرون آمده، هماهنگی داشته باشد. به بیان دیگر، برای این كه خودرویی را یك كلاسیك ارزشمند بدانیم، باید اصالت آن حفظ شده و اثری از سلیقه مالك در آن دخیل نباشد. هرچند برخی تغییرات سلیقه‌ای مثل اضافه كردن تعدادی قطعات تزئینی یا تعویض رینگ و... روی برخی خودروهای كلاسیك صورت می‌گیرد كه این تغییرات به هر حال از مرغوبیت خودروی مورد بحث می‌كاهد، اما در عوض اگر در چارچوبی مشخص صورت بگیرد، می‌تواند خدشه كمتری به اصالت آن وارد سازد.
 
بازسازی خودرو به زبان ساده
 
 
به روند احیای یك خودروی قدیمی در هر وضعیتی و رساندن آن به شرایط ایده‌آل و نزدیك به روزهای نخست خودرو، بازسازی گفته می‌شود. در واقع برای این كه یك بازسازی اصولی انجام دهید، باید وقت، هزینه و حوصله بسیار زیادی صرف كنید تا مهره به مهره اتومبیل مطابق اصول و چیزی باشد كه ابتدا در كارخانه تولید شده بود.
 
 
البته در دنیای بازسازی خودروهای كلاسیك، رویكردها و سطوح كیفی متفاوتی داریم. برای مثال برخی افراد علاقه دارند ضمن بازسازی، خودروی خود را به نسخه‌ای متفاوت یا بهتر از خودروی خودشان ارتقا دهند. مثلا بسیاری از افرادی كه دست به بازسازی شورولت كامارو مدل 1970 تا 1973 میلادی می‌زنند، علاقه شدیدی دارند كه خودروی خودشان را به نسخه «زد 28» تبدیل كنند. این تغییرات هرچقدر هم اصولی و با لوازم اصلی صورت بگیرد، با توجه به این كه با اصالت خودرو در تضاد است، از نظر اصول بازسازی چندان پسندیده نیست و با وجود هزینه بیشتری كه این كار برای مالك در بر خواهد داشت، نتیجه یك خودروی كلاسیك كاملا مرغوب نخواهد بود.
همچنین ممكن است برخی از افراد به یك صافكاری و نقاشی و تودوزی خودرو اكتفا كنند و وارد فرآیند نفسگیر اورهال كامل خودرو نشوند كه البته این نوع بازسازی در اكثر مواقع نتیجه دلچسبی نخواهد داشت و خودروی مورد بازسازی، هنوز هم رنگ و بوی كهنگی دارد. اما اگر بخواهیم فرآیند یك بازسازی اصولی را به دو بخش ظاهری و فنی تقسیم كنیم؛ اوضاع از چه قرار است و چه روندی در انتظار مالك خودروست؟
 
اصول بازسازی ظاهری
 
 
نخستین مرحله در بازسازی اصولی یك خودرو، باز كردن تمام قطعات تزئینی از جمله چراغ‌ها، سپرها، آرم‌ها، جلوپنجره، شیشه‌ها، زه‌ها، دستگیره درها و دیگر لوازمی است كه روی بدنه جا خوش كرده‌اند. سپس باید سراغ داخل كابین رفت و تمام قطعات از جمله صندلی‌ها، داشبورد، روكش سقف، كفپوش، رودری‌ها و... را باز كرد تا بدنه خودرو به صورت یكدست و بدون قطعات و لوازم اضافه كه در فرآیند صافكاری و نقاشی مورد نیاز، مزاحمت ایجاد می‌كنند، آماده شود. در یك بازسازی بسیار حرفه‌ای و اصولی، حتی موتور و قطعات فنی خودرو نیز باز خواهد شد و اتاق از روی شاسی برداشته می‌شود تا جای كار برای برطرف كردن پوسیدگی‌ها و انجام تعمیرات داشته باشیم.
به این ترتیب مرحله نخست، تراشیدن رنگ خودرو با استفاده از مواد ضدرنگ و سمباده زبر و همچنین ابزارآلاتی مثل فرز برای حذف لایه‌های بتونه احتمالی خواهد بود. البته بسیاری از افراد برای انجام كار با وسواس بیشتر، سراغ سند بلاست رفته و بدنه را با «ساب‌پاشی» از هرگونه رنگ، بتونه و لایه‌های اضافی روی فلز پاك می‌كنند. با این كار بدنه خودرو  به اصطلاح «آهن» می‌شود تا كار صافكاری با دقت تمام و دست بازتر صورت پذیرد. صافكاری خودرو با استفاده از ابزارهایی مثل قالب تنه، تیفور، انواع جَك‌ها و... صورت می‌پذیرد و برای این كه خودروی شما پس از بازسازی كمترین تفاوتی با نمونه اولیه نداشته باشد باید با دقت فراوان و صرف وقت مناسب صورت بگیرد. پس در این مرحله به هیچ وجه عجله نداشته باشید و سعی كنید بیشترین دقت را به خرج دهید تا در هنگام آماده كردن زیركار برای رنگ‌آمیزی، كمترین میزان بتونه مصرف شود. در واقع در مرحله صافكاری، ابتدا بخش‌های پوسیده ترمیم و پنل‌های غیر قابل صافكاری بدنه با نمونه‌های نو تعویض می‌گردد تا زیر كار مرغوب‌تر و یكدست‌تر شود.
 
 
سپس مرحله الگو كردن خطوط و تراز كردن درزها و در نهایت موج‌گیری را خواهیم داشت. در یك صافكاری حرفه‌ای موج‌گیری به صورتی انجام می‌شود كه بعد از پاشیدن رنگ آستر، كمترین میزان خطا رویت شود. البته لازم به ذكر است كه هزینه یك صافكاری درجه یك اندكی بالاست و شاید برای برخی خودروها قابل توجیه نباشد. ضمن این كه در یك بازسازی اصولی، نه تنها باید بدنه صافكاری شود، بلكه ترمیم بخش كف بدنه و شاسی جزو مسائل مهم و در اولویت است. پس از صافكاری، نوبت به بتونه‌كاری احتمالی، موج‌گیری نهایی و پاشش رنگ آستر اولیه است. در واقع هرچقدر بدنه خودروی شما بتونه كمتری نیاز داشته باشد، دوام و زیبایی بدنه خودرو (خصوصا خطوط) بیشتر خواهد بود و شما در دراز‌مدت شاهد ترك خوردن رنگ و مسائلی از این قبیل نیستید. در واقع یك نقاش ماهر در صورت مشاهده ایرادی در صافكاری و بدنه، خودرو را به صافكار ارجاع داده و دوباره اشكال‌گیری می‌كند. زیرا اصطلاحا وظیفه نازك‌كاری در بدنه یك خودروی مورد بازسازی، با نقاش آن خواهد بود و نقاش باید بیشترین دقت را برای داشتن بهترین خروجی به خرج دهد.
 
 
در نهایت نیز نوبت به پاشش لایه آخر رنگ و كلِر (در صورت نیاز، بسته به نوع رنگ) خواهد بود و به این ترتیب كار صافكاری و نقاشی خودروی شما تكمیل می‌شود. توجه داشته باشید پیش از اجرای رنگ باید موم پاشی‌ها و عایق‌بندی‌های مومی به طور كامل اجرا شود و بهتر است هنگام نقاشی، هیچ مورد اضافه‌ای مثل چسب دور شیشه، جای چسب زیر زه‌ها و... روی بدنه دیده نشود. البته مطمئنا صافكاری و نقاشی خودرو جزئیات و فوت و فن‌های فراوان و تخصصی زیادی دارد كه بازگوی جزء به جزء آن از حوصله این نوشتار خارج است.
 
 
اصول بازسازی فنی
همان‌طور كه بالاتر اشاره شد، برای این كه نتیجه مناسبی از صافكاری و نقاشی بگیرید و ظاهر خودرو به طور كامل و یكدست احیا شود، بهتر است هرچه روی بدنه و شاسی خودرو سوار شده را باز كنید. با این اوصاف، مطمئنا بهتر است خودروی مورد بازسازی را از نظر فنی نیز به اصطلاح «اورهال» كنید. البته در بسیاری از موارد، زمانی كه مكانیك تشخیص دهد موتور، گیربكس یا دیگر بخش‌های فنی یك خودرو نیاز خاصی به تعمیر اساسی و اورهال ندارد، این جریان صورت نمی‌گیرد، اما برای این كه بتوانید با خیال راحت از خودروی خود استفاده كنید، بهتر است صفرتاصد بخش‌های فنی خودروی كلاسیك‌تان را مورد بررسی و بازسازی قرار دهید. البته همین جا به این موضوع اشاره كنیم كه سلامت كامل بخش فنی یك خودروی كلاسیك (و به طور كلی هر خودروی دیگر) منوط به استفاده از قطعات یدكی مرغوب و اصیل است و اگر در جریان تعمیر موتور قصد دارید به‌خاطر كاهش هزینه‌ها از لوازم ارزان‌قیمت‌تر و سطح پایین‌تر استفاده كنید، پیشنهاد ما این است كه تا حد امکان از قطعات اصلی و فابریك استفاده كنید!
 
 
همچنین حتی اگر قصد انجام تعمیر اساسی موتور را ندارید، حتما لوازم لاستیكی و واشرهای مورد استفاده را به طور كامل تعویض كنید. قطعاتی مثل واشر سرسیلندر، لاستیك‌های ساق سوپاپ، اورینگ‌های مسیر روغن، شيلنگ‌های سیستم خنك‌كاری، شيلنگ‌ها و اتصالات جعبه فرمان و كیت كامل واشرهای پمپ هیدرولیك، واشرهای مورد استفاده در پشت منیفولد و گلویی اگزوز و به طور كلی هر قطعه پلاستیكی كه در معرض فشار و گرما قرار دارد، پس از گذشت چند سال استفاده، خاصیت لاستیكی اولیه خود را از دست می‌دهد و باید به طور كامل و با وسواس كامل تعویض شود تا عمر قطعات بیشتر گردد. البته بهتر است این كار برای هر خودروی مورد استفاده‌ای هر چند سال یكبار صورت بگیرد. همچنین گرفتن لقی‌های احتمالی در قطعات دوار خودرو، جایگزینی قطعات فرسوده (در اثر عمر زیاد موتور) یا حتی پوسیده با قطعات نو و اصلی، تمیزكاری اصولی قطعات فنی و روانكاری مجدد، جایگزینی لوازم دور و اطراف موتور كه در زیبایی موتور تاثیر دارند و... از جمله دیگر اقداماتی است كه در حین بازسازی فنی یك خودروی كلاسیك صورت خواهد پذیرفت.
 
نكته مهمی كه عمدتا در هنگام بازسازی یك خودرو فراموش شده یا دقت كافی صرف آن نمی‌شود، مسأله مهم سیم‌كشی و سیستم برق خودرو است كه به خاطر گذر جریان الكتریسیته در طول سال‌ها استفاده، مستهلك شده و به غیر از مستهلك شدن ممكن است در اثر ترمیم غیر اصولی و افزودن سیم‌هایی خارج از سیم‌كشی اصلی خودرو، مشكلاتی مثل اتصال كوتاه پیش آمده باشد. پس حتما سراسر سیم‌كشی خودرو را بررسی، ترمیم و تعویض كنید و همچنین تمام سوكت‌ها و كانكتورها را با نمونه‌های نو جایگزین كنید تا خلالی در عبور جریان پیش نیاید. تمام تعمیرات و فرآیند ترمیم بخش‌های فنی خودرو بهتر است زمانی صورت بگیرد كه بدنه خودرو لخت بوده و تسلط بیشتری روی كار داشته باشید و پس از تكمیل جزء به جزء بخش‌ها و قطعات، اقدام به نصب آنها روی خودرو كنید.